- શું તમારી જીવનશૈલી પણ અનિયમિત છે ?
- બ્રેન સ્ટ્રોક કે બ્રેન હેમરેજનો જીવલેણ હુમલો આવી શકે છે.
- જાગૃતતા રાખવાથી બચાવી શકાય છે જીવ
આજકાલ લોકોમાં એટેક આવવાની સંખ્યા વધતી જાય છે. બ્રેન સ્ટ્રોક અને બ્રેન હેમરેજ બંનેનું નામ તો તમે સાંભળ્યું હશે. પરંતુ હજી પણ લોકોને આ બંને વચ્ચેનો તફાવત ખબર નથી. ત્યારે આજે આપણે જાણીએ કે બ્રેન સ્ટ્રોક અને બ્રેન હેમરેજમાં અંતર શું છે ? કેમકે જો તમને આ અંતર ખબર હશે તો તમે કોઈકનો જીવ પણ બચાવી શકશો .
બ્રેન સ્ટ્રોક અને બ્રેન હેમરેજમાં બહુ બેઝીક અંતર છે. બ્રેન સ્ટ્રોકના બે પ્રકાર હોય છે. પહેલું ઈસ્કિમિક બ્રેન સ્ટ્રોક અને બીજું હેમોરેજિક બ્રેન સ્ટ્રોક. હેમોરેજિક બ્રેન સ્ટ્રોકને આપણે સરળ ભાષામાં બ્રેન હેમરેજ તરીકે ઓળખીયે છીએ. તો તેના પહેલા પ્રકાર વિશે જોઈએ તો ઈસ્કિમિક બ્રેન સ્ટ્રોક ત્યારે થાય છે, જ્યારે મગજમાં લોહી પહોંચાડવાં વાળી નસોમાં કોઈક અવરોધ ઊભો થાય અને ત્યારે લોહીનો સંચાર અવરોધિત થાય છે. આ એક લાઈફ સ્ટાઈલને લગતો રોગ છે. તેથી દેશના 85% લોકોને ઈસ્કિમિક બ્રેન સ્ટ્રોક જ આવે છે. જ્યારે હેમોરેજિક બ્રેન સ્ટ્રોક કે બ્રેન હેમરેજ ત્યારે થાય છે જ્યારે મગજમાં લોહી પહોંચાડવાં વાળી નસો ફાટી જાય. દેશનાં લગભગ 15% લોકોને હેમોરેજિક બ્રેન સ્ટ્રોક કે બ્રેન હેમરેજ થાય છે .
ઈસ્કિમિક બ્રેન સ્ટ્રોકના કારણો :-
ઈસ્કિમિક બ્રેન સ્ટ્રોકનાં કારણોમાં ડાયાબિટીસ, હાઈપર ટેન્શન, સ્મોકિંગ, ખાન-પાનની અનિયમિતતા, લિપિડ કોલેસ્ટ્રોલમાં થતાં વધારાનો સમાવેશ થાય છે. તેનાથી રક્તવાહિનીઓ પાતળી થઇ જાય છે અને તેની અંદર ચર્બી જામવાથી તે જામ થઈ જાય છે. જેથી લોહીનો પ્રવાહ આગળ નથી જતો. કેટલાક લોકોમાં, જો હૃદયની સમસ્યા હોય, ખાસ કરીને જો હૃદયની અંદર ધમની ફાઇબરિલેશન હોય, તો હૃદયના લોહીમાં નાના ગઠ્ઠા અથવા ગંઠાવાનું નિર્માણ થાય છે અને તે આકસ્મિક રીતે મગજ તરફ જાય છે, પછી તેના કદ અનુસાર મગજની રક્તવાહિનીઓ પણ બ્લોક થાય છે. જેનાથી લોહીનો સંચાર આગળ થતો નથી. ઈસ્કિમિક બ્રેન સ્ટ્રોક થવાથી તે વ્યક્તિને ચક્કર આવી શકે છે , તે વ્યક્તિ બેભાન પણ થઈ શકે છે. શરીરની એક બાજુનાં અંગમાં ખાલીપણું પણ આવી શકે છે. ચહેરો વાંકોચૂંકો થઈ શકે છે અથવા અવાજ પણ જઈ શકે છે.
હેમોરેજિક બ્રેન સ્ટ્રોક કે બ્રેન હેમરેજનાં કારણો :-
હેમોરેજિક બ્રેન સ્ટ્રોક કે બ્રેન હેમરેજ મોટાભાગે લોહીની નસો ફાટવાથી થાય છે. તેના મુખ્ય લક્ષણ માથું દુખવું કે બેભાન થવું છે. જો રક્તવાહિનીઓ પહેલાથી જ ખરાબ હોય, જો તેમાં નુકસાન હોય જેને એન્યુરિઝમ કહેવામાં આવે છે કે પછી નશોમાં કોઈ ખરાબી છે જેને આર્ટરીવેનસ માલફોર્મેશન (AVM) કહેવાય છે અથવા વધારે હાઈપરટેંશન છે જેના કારણે મગજની અંદર ખૂબ જ નાના ફુગ્ગાઓ બને છે, જેને વેરી એન્યુરિઝમ કહેવામાં આવે છે, તેમના ફૂટવાથી પણ હેમોરેજિક બ્રેઈન સ્ટ્રોક કે બ્રેન હેમરેજ થઈ શકે છે. ઘણી વખત બ્લડ પ્રેશરમાં વધઘટ થવાથી પણ મગજની નસ ફાટી શકે છે. આ વસ્તુ શિયાળામાં કે વધુ ઠંડક હોય ત્યારે થાય છે.
ઈલાજ :-
ડૉક્ટરના જણાવ્યા અનુસાર જો નાનપણથી જ રક્તવાહિનીઓમાં ઘણું નુકસાન થયું હોય, નસો ફાટી ગઈ હોય, બલૂન બની ગયું હોય કે નસોમાં કોઈ સમસ્યા હોય તો તેવાં કિસ્સામાં ઓપરેશન દ્વારા તેને ઠીક કરવામાં આવે છે. જેથી ફરીથી રક્તસ્ત્રાવ ન થાય. જ્યારે હળવા રક્તસ્રાવની સારવાર દવાઓ દ્વારા કરવામાં આવે છે. જો મગજનો સ્કીમિયા હોય એટલે કે રક્તવાહિનીઓ બંધ હોય અને લોહીનો પુરવઠો ન જતો હોય તો તે ભાગમાં થયેલું નુકસાન સીટી સ્કેનમાં તરત દેખાશે. તે અવરોધને દવાઓ અથવા વિશેષ પ્રક્રિયા દ્વારા દૂર કરવામાં આવે છે. ડૉક્ટરના જણાવ્યા મુજબ સ્ટ્રોક આવ્યાના 4 થી 6 કલાકમાં એવી હોસ્પિટલમાં પહોંચો કે જ્યાં શ્રેષ્ઠ ન્યુરોસર્જન, ન્યુરોલોજીસ્ટ, સીટી સ્કેન, સીટી એન્જીયોગ્રાફી, એમઆરઆઈ, હૃદયની ઇકોકાર્ડિયોગ્રાફી વગેરેની સુવિધા ઉપલબ્ધ હોય જેથી દર્દીનો જીવ બચાવી શકાય . જો વધુ સમય અહીં-તહીં જવામાં વેડફાય છે, તો તે દર્દીનાં જીવન માટે ઘાતક બની શકે છે.
