ટ્રેડ વોર / ચીનનાં કરન્સી વોરથી ભારત સહિત દુનિયાભરમાં ચિંતા

જેના કારણે દુનિયાભરના કરન્સી બજારમાં ભારે ઊથલપાથલ મચી ગઇ હતી. જાણકારો કહે છે કે અમેરિકાએ એકતરફી રીતે ચીનના વેપાર પર સકંજો કસતા હવે ચીને કરન્સીને તેનું હથિયાર બનાવ્યું છે. આ ઉપરાંત ચીને તેની કંપનીઓ પર અમેરિકાથી કૃષિ ઉત્પાદનો ખરીદવા પર રોક લગાવી દીધી છે.

આ પગલું ચીને અમેરિકાના પ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પના એક પગલાના જવાબ રૂપે લીધું છે. ટ્રમ્પે વેપાર અંગેની ચર્ચાને નિરર્થક બતાવીને ચીનથી આયાત થનારા ૩૦૦ અબજ ડોલરના માલસામાન પર ૧૦ ટકા ડયુટી ફટકારી દીધી છે જે સપ્ટેમ્બરથી અમલી બનશે. ચીન એક મેન્યુફેકચરિંગ હબ અને મુખ્યત્વે નિકાસ કરતો દેશ છે.

તેથી યુઆનની કિંમત ગગડવાની તેના પર બહુ ઓછી અસર થશે. પરંતુ ચીનથી માલ આયાત કરનારા દેશો ચીની માલ વધુ સસ્તો થવાથી પરેશાનીમાં મુકાશે. કેમકે સ્થાનિક ઉત્પાદકોના માલના વેચાણ પર તેની માઠી અસર થશે.

યુઆન છેલ્લા દસ વર્ષમાં સૌથી વધુ ગગડયો છે. ઓગસ્ટ ર૦૧૦ બાદ તે સૌથી નીચેના સ્તરે આવી ગયો હતો. ચીનના આ પગલાંથી અમેરિકા છંછેડાયું છે.અમેરિકાનો આરોપ છે કે ચીન તેની કરન્સીની કિંમતમાં હેરાફેરી કરે છે. અમેરિકાના પ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે અગાઉ પણ ચીને તેની નિકાસ વધારવા યુઆનનું અવમુલ્યન કર્યું હોવાનો આરોપ લગાવ્યો હતો.

જોકે ખંધા ચીને આ આરોપોને સિફતપૂર્વક ફગાવી દીધા હતા. ચીને અમેરિકાને આડકતરી રીતે એવો સંદેશો પણ આપી દીધો છે કે પોતાના આર્થિક હિતો માટે તે ગમ તે હદે જઇ શકે છે.  દુનિયાની પહેલા અને બીજા નંબરની આર્થિક મહાસત્તાના આ ટકરાવની અસર દુનિયાભરના દેશોની અરથવ્યવસ્થા પર પડી રહી છે.

યુઆનના પગલે ભારત સહિત વિકાસશીલ દેશોની કરન્સી પણ ગગડી છે. દક્ષિણ કોરિયા,ઇન્ડોનેશિયા અને મલેશિયાની કરન્સી પર પણ તેની અસર જોવાઇ રહી છે. ભારત માટે અમેરિકા અને ચીનનો ટકરાવ બેવડા માર સમાન છે. એકબાજુ ભારતમાં કેટલાક સમયથી આમ પણ વિકાસની ગતિ ધીમી પડી છે.

ઉદ્યોગોના જૂન મહિનાના પરિણામો ખરાબ આવ્યા છે. વિદેશી રોકાણકારો બજેટ પછી શેરબજારમાંથી પોતાના પૈસા પાછા ખેંચી રહ્યા છે. આર્થિક મોરચે ભારતમાં ચિંતા છે. બીજી બાજુ અમેરિકાના પ્રમુખ ટ્રમ્પને દુનિયામાં વ્યાપેલી ચિંતાની જાણે પરવા નથી. તેમનો એકમાત્ર એજન્ડા અત્યારે માત્ર ચીનને સબક શિખવાડવાનો હોય તેવું લાગી રહ્યું છે.

કેટલાક અર્થશાસ્ત્રીઓના મતે ચીન વિરુદ્ધમાં ટ્રમ્પના પગલાથી અમેરિકાના અર્થતંત્ર પર નકારાત્મક અસર પડશે. તેનાથી અમેરિકાના કામદારો, ગ્રાહકો તેમજ વ્યવસાયિકોની પરેશાની વધશે. પરંતુ ટ્રમ્પ અને તેના સમર્થકોને લાગે છે કે થોડું નુકસાન સહન કરીને પણ ચીનને કેટલીક બાબતોમાં પીછેહઠ કરવાની ફરજ પાડી શકાય તો આગળ જતાં અમેરિકાને ફાયદો થશે.

ટ્રમ્પે તો એક ડગલું આગળ વધીને ચીનની કરન્સીને બ્લેકલિસ્ટમાં મૂકી દીધી છે. આ પહેલા અમેરિકાએ ૧૯૯૪માં ચીનના યુઆનને બ્લેકલિસ્ટ કર્યું હતું. તે પછીના વર્ષોમાં પણ અમેરિકા અને ચીન વચ્ચે અનેક મામલે ટકરાવની સ્થિતિ સર્જાઇ હતી તેમ છતાં અમેરિકાના કોઇ પ્રમુખે આવું પગલું ભર્યું ન હતું.

અર્થશાસ્ત્રીઓને દહેશત એવી પણ છે કે ચીન અને અમેરિકાનો ટકરાવ વૈશ્વિક મંદીનું કારણ બની શકે છે. દુનિયાના વગ ધરાવતા દેશોએ હવે આગળ આવીને બંને દેશો વચ્ચે સમાધાનકારી રસ્તો કાઢે તે જરૂરી છે. કેમ કે તેમના ટકરાવની અસર વધતે ઓછે અંશે તમામ દેશો પર પડી રહી છે.