મધ્યપ્રદેશ હાઇકોર્ટ / જો ન આવડતું હોય તો નોટિસ ઈંગ્લીશમાં કેમ લખાવો છો? અંગ્રેજી ન આવડ્યું તો હાઇકોર્ટે પોલીસને તતડાવ્યા!

• મધ્યપ્રદેશ પોલીસના એક કર્મચારીનો હાઇકોર્ટે બરાબરનો ઉઘડો લીધો 
• અંગ્રેજી ભાષામાંથી તૈયાર કરાયેલા કાયદાકીય દસ્તાવેજોમાં ભૂલને જજે પકડી 
• જજે પોલીસના વકીલને કહ્યું તમારા અસીલને અંગ્રેજી નથી આવડતું ? 

મધ્યપ્રદેશ પોલીસના એક કર્મચારીને અંગ્રેજી ન જાણતા હોવાના પણ પોતાના ફાયદા અને ગેરફાયદા હોવાનો કડવો અનુભવ થયો છે. વાત જાણે એમ છે કે, એક કેસની તપાસમાં ઇન્સ્પેક્ટરે કાગળો (નોટિસ) અન્ય કોઈ વ્યક્તિ પાસેથી અંગ્રેજીમાં લખાવીને તૈયાર કરાવ્યા. અંગ્રેજી ભાષામાંથી તૈયાર કરાયેલા કાયદાકીય દસ્તાવેજો  પર ઈન્સ્પેક્ટરે પોતે જ સહી કરી હતી. અહીં અંગ્રેજી અને હિન્દી શબ્દોની ખિચડી બની જતાં પોલીસ કર્મચારી મધ્યપ્રદેશ હાઈકોર્ટમાં ખરાબ રીતે ફસાઈ ગયા હતા! તે ફસાઇ ગયા એટલું જ નહિ પણ ઈન્સ્પેક્ટરની નોકરી ઉપર પણ વાત આવી ગઈ હતી. જ્યારે હાઈકોર્ટે ઈન્સ્પેક્ટરની આ ભૂલને જાણતા-અજાણતા પકડી પાડી ત્યારે મધ્યપ્રદેશ પોલીસના વરિષ્ઠ અધિકારીઓ અને ધારાસભ્યો પણ આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયા.

શું છે સમગ્ર ઘટના ? 

હકીકતે આ મામલો કલમ 50ની ફરિયાદ સાથે સંબંધિત હતો. જેમાં ઈન્સ્પેક્ટરે અંગ્રેજી જાણતા એક પરિચિત સજ્જનની મદદ લીધી. ઈન્સ્પેક્ટરે અંગ્રેજી જાણતા વ્યક્તિને હિન્દીમાં જે સમજાવ્યું તે પ્રમાણે તેણે અંગ્રેજીમાં Polisકાગળો તૈયાર કર્યો. જે કાગળો પર ઇન્સ્પેક્ટરે આ બાબતનો ડ્રાફ્ટ તૈયાર કરાવ્યો, તેના પર ઇન્સ્પેક્ટરે સહી કરી. કાયદાકીય-પોલીસ દસ્તાવેજો પર સહી કરતા પહેલા કાં તો ઇન્સ્પેક્ટરજીએ ઉપર લખેલું લખાણ બેદરકારીપૂર્વક વાંચ્યું ન હતું, જેની નીચે તેઓ તેમની સહી કરી રહ્યા હતા. અથવા નિરીક્ષકને અંગ્રેજી સમજાતું નહોતું જેના કારણે તેણે અંગ્રેજી જાણતા એક પરિચિત દ્વારા લખેલા લખાણ પર આંખ આડા કાન કર્યા. આ મામલો માદક દ્રવ્યોના વેચાણને લગતી કલમો સાથે સંબંધિત હતો.

આ તરફ આ મામલો માત્ર નિરીક્ષક દ્વારા કાનૂની દસ્તાવેજો પર હસ્તાક્ષર કરવા પૂરતો મર્યાદિત ન હતો. ઇન્સ્પેક્ટર આ દસ્તાવેજો એક કોર્ટથી બીજી કોર્ટમાં ફાઇલ કરતો ગયો. ઈન્સ્પેક્ટરની બેદરકારી અને અંગ્રેજીનું ઓછું જ્ઞાન હોવાનો મામલો ત્યારે બહાર આવ્યો જ્યારે, અંગ્રેજીમાં તૈયાર ઈન્સ્પેક્ટરના હસ્તાક્ષરિત દસ્તાવેજો મધ્યપ્રદેશ હાઈકોર્ટમાં પણ દાખલ કરવામાં આવ્યા. હાઈકોર્ટે આખો મામલો પકડ્યો ત્યારે ઈન્સ્પેક્ટરની હાલત તો જે થઈ તે થઈ પરંતુ, મધ્યપ્રદેશ પોલીસના ઉચ્ચ અધિકારીઓને પણ સમજાવવું મુશ્કેલ બન્યું કે, આ ઇન્સ્પેક્ટર જ્યારે પોસ્ટિંગ દરમ્યાન કામ કરતા હતા. ઈન્સ્પેક્ટરની ઉતાવળને કારણે ન સમજાય કે બેદરકારી કહો પણ હાઈકોર્ટની નજરમાં પોલીસ અધિકારીઓ પણ આવી ગયા હતા. 

હાઈકોર્ટના જજે આ રીતે ભૂલ શોધી 

ઘટનાક્રમ મુજબ અને હાઈકોર્ટના પીઢ ન્યાયાધીશ વિવેક અગ્રવાલ દ્વારા જે પકડાયું હતું તે એ હતું કે, એક જગ્યાએ વાક્ય લખવામાં આવ્યું હતું, "તમે તમારી બેગ શોધો જે બોલેરો વાહનમાં રાખવામાં આવી છે." ઉપરાંત તેની નીચે અંગ્રેજીમાં લખેલું જોવા મળ્યું - આઇ એમ રેડી ફોર ધ બોડી સર્ચ સર્ચિગ. તેના પર હાઈકોર્ટે ઈન્સ્પેક્ટરને તેમના રા કોર્ટમાં દાખલ કરાયેલા એક જ દસ્તાવેજ પર બે-બે વસ્તુઓ લખવા બદલ ઘેર્યા હતા. તેમ કહેતાં આખરે પોલીસે બોલેરો કારમાં રાખેલી બેગની તલાશી લીધી હતી. પોલીસ દસ્તાવેજો અનુસાર બોલેરો ગાડીમાંથી બેગ પણ મળી આવી હતી. તો પછી તે (પોલીસ) અને કોની બોડીને તલાશી લઈ તેના દસ્તાવેજોમાં શોધીને હાઇકોર્ટમાં લાવવાની તૈયારી કરવામાં આવી હતી? હાઈકોર્ટનો મતલબ એવો હતો કે, જ્યારે પોલીસ બોલેરો કારમાંથી બેગ મળી ચૂકી છે તો પછી કોઈની લાશની તલાશી લેવાની શા માટે, કેવી રીતે અને ક્યારે જરૂર પડી?

હાઈકોર્ટના જસ્ટિસ વિવેક અગ્રવાલે એકસાથે મૂકેલા આ ત્રણ પ્રશ્નોમાં જાણ્યે-અજાણ્યે ભૂલ ખાકી વર્દીની મોડસ ઓપરેન્ડી પર પ્રશ્નાર્થ ચિન્હ લગાવી દે છે ! આ અંગે આરોપી પક્ષના વકીલે જણાવ્યું હતું કે, પોલીસ દ્વારા યોગ્ય લેખન અને વાંચનના અભાવે આ બધું થયું છે. આરોપી પક્ષના વકીલની વાતને કાપતી વખતે પોલીસ પક્ષના વકીલે કહ્યું કે, અંગ્રેજીમાં મામલો આરોપી પક્ષે જ તૈયાર કર્યો હતો. બસ ઇન્સ્પેક્ટર માટે તે વધુ અદ્ભુત બની ગયું. હાઈકોર્ટે પોલીસ વકીલને જવાબ આપતા કહ્યું કે, શું તમે (પોલીસ) એમ કહેવા માગો છો કે તમને (પોલીસ કર્મચારી)ને અંગ્રેજી નથી આવડતું ? પોલીસ વતી હાજર થયેલા વકીલને કહેવામાં હાઈકોર્ટ અહીં જ અટકી નથી. હાઈકોર્ટે કહ્યું કે, તમે અમને લેખિતમાં આપો કે તેઓ (પોલીસ કર્મી)   અંગ્રેજી નથી જાણતા. પછી અમે (હાઈકોર્ટ) એ જ રીતે તેમના વિભાગ (મધ્યપ્રદેશ પોલીસ)ને તેમની (પોલીસ કર્મી) વિરુદ્ધ વધુ કાર્યવાહી માટે પત્ર લખીએ છીએ, કે ઈન્સ્પેક્ટર વિરુદ્ધ કાર્યવાહી કરવામાં આવે તેઓ (પોલીસ કર્મી) અંગ્રેજી નથી જાણતા.