વેપારનીતિ / ભારત સાથે અમેરિકાના વધતા સંબંધોથી ચીનના પેટમાં તેલ રેડાવાનું આ છે મુખ્ય કારણ

• અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે ભારતની મુલાકાતે આવ્યા છે
• અમેરિકા હવે ભારતનો સૌથી મોટો વેપારી ભાગીદાર બની ગયો છે
• આ કિસ્સામાં અમેરિકાએ ચીનને પાછળ છોડી દીધું છે
• US સાથે ભારતની આયાત અને નિકાસ બંને વધી રહી છે, જ્યારે ચીન સાથે બંને ઘટી રહ્યું છે.

વાણિજ્ય મંત્રાલયના ડેટા અનુસાર 

વર્ષ 2018-19માં ભારત અને યુ.એસ વચ્ચે  87.95 અબજ ડોલરનો દ્વિપક્ષીય વેપાર થયો હતો. આ સમયગાળા દરમિયાન ચીન સાથે ભારતનો દ્વિપક્ષીય વેપાર 87.07 અબજ ડોલર રહ્યો છે. એ જ રીતે, 2019- 20 માં એપ્રિલથી ડિસેમ્બર દરમિયાન અમેરિકા સાથે ભારતનો દ્વિપક્ષીય વેપાર 68 અબજ ડોલર રહ્યો હતો, જ્યારે આ સમયગાળા દરમિયાન ભારત અને ચીનનો દ્વિપક્ષીય વેપાર 64.96 અબજ ડોલર રહ્યો હતો.

બંને દેશો FTA કરશે તો દ્વિપક્ષીય વેપાર એક અલગ સ્તરે પહોંચશે

નિષ્ણાંતો માને છે કે, આ વલણ આવતા સમયમાં પણ ચાલુ રહેશે. કારણ કે ભારત અને અમેરિકા આર્થિક સંબંધોને વધારવા પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. એક નિષ્ણાતનું માનવું છે કે જો બંને દેશો ફ્રી ટ્રેડ એગ્રીમેન્ટ (એફટીએ) કરશે તો દ્વિપક્ષીય વેપાર એક અલગ સ્તરે પહોંચશે.

યુએસ સાથેનો FTA ભારત માટે ખૂબ ફાયદાકારક રહેશે-FTA ડાયરેક્ટર જનરલ

એક ન્યૂઝ એજન્સી અનુસાર, ફેડરેશન ઇન્ડિયન એક્સપોર્ટ ઓર્ગેનાઇઝેશન (FIEO) ના ડાયરેક્ટર જનરલ, અજય સહાયએ કહ્યું હતું કે, US સાથેનો એફટીએ ભારત માટે ખૂબ ફાયદાકારક રહેશે, કારણ કે US ભારતીય માલ અને સેવાઓ માટેનું સૌથી મોટું બજાર છે. તેમણે કહ્યું કે, યુ.એસ. સાથે ભારતની આયાત અને નિકાસ બંને વધી રહી છે, જ્યારે ચીન સાથે આયાત અને નિકાસ બંને ઘટી રહી છે.

US મકાઈ અને સોયાબીન જેવી ચીજવસ્તુઓનો સૌથી મોટો ઉત્પાદક અને નિકાસકાર છે.

જો કે, ભારતીય વિદેશી વેપાર સંસ્થા (આઇઆઇએફટી) ના પ્રોફેસર રાકેશ મોહન જોશીએ કહ્યું હતું કે, US સાથે મુક્ત વેપાર કરાર કરતી વખતે ભારતે સાવચેતી રાખવાની જરૂર છે, કારણ કે અમેરિકા મકાઈ અને સોયાબીન જેવી ચીજવસ્તુઓનો સૌથી મોટો ઉત્પાદક અને નિકાસકાર છે.

ચીન 2013-14થી 2017-18 સુધી ભારતનો સૌથી મોટો વેપાર ભાગીદાર રહ્યો હતો

અમેરિકા એવા કેટલાક દેશોમાં સામેલ છે, જેની સાથે વેપાર સંતુલન ભારતની તરફેણમાં છે. વર્ષ 2018-19માં ચીન સાથે ભારતની 53.56 અબજ ડોલરની વેપારની ઘટ થઈ હતી, જ્યારે ભારત US સાથે 16.85 અબજ ડોલરનો નફો મેળવવાની સ્થિતિમાં હતો. મળતી માહિતી મુજબ, ચીન 2013-14થી 2017-18 સુધી ભારતનો સૌથી મોટો વેપાર ભાગીદાર રહ્યો છે. ચીન પહેલા સંયુક્ત આરબ અમીરાત આ દરજ્જો ધરાવતો હતો.

આ વખતે જો કે અમેરિકા સાથે કોઈ મોટી વેપાર ડીલ થઈ નથી, પરંતુ જો ભારત અને અમેરિકા વચ્ચે કોઈ વેપાર કરાર થશે તો બંને દેશો વચ્ચેનો વેપાર વધુ વધશે.  આ પહેલા ભારતે, અમેરિકામાં સ્ટીલ, સ્ટીલ ઉત્પાદનો અને એલ્યુમિનિયમ ઉત્પાદનોની લગભગ 22.7 અબજ ડોલરની નિકાસ કરી હતી.