તમારા કામનું / શું છે e-RUPI, જેનાથી પૈસા મોબાઈલમાં આવશે અને ત્યાંથી જ ખર્ચ કરી શકાશે, મોદી સરકારનો આ છે પ્લાન

પ્રધાનમંત્રી મોદી દ્વારા આજે ડિજિટલ પેમેન્ટ પ્લેટફોર્મ e-RUPI નું લોન્ચિંગ કરવાંમાં આવ્યું હતું.  

શું છે  e-RUPI?
 e-RUPI એક ડિજિટલ પેમેન્ટનો નવો રસ્તો છે. જે સરકાર અને નાગરિકો વચ્ચે સરળ સેતુનું કામ કરશે. અગાઉથી ઉપલબ્ધ એવી તમામ પેમેન્ટ સિસ્ટમ કરતાં  e-RUPI અલગ છે. સરળ ભાષામાં કહીએ તો આ એક પ્રકારનું ગિફ્ટ કાર્ડ છે જે નિશ્ચિત કામ કરવા માટે જે તે વ્યક્તિ દ્વારા જ ઉપયોગમાં લઈ શકાય છે. 

સરકારી યોજનાઓમાં સરળતા. 
માની લો કે તમે તમારા બાળકને પુસ્તકો ખરીદવા માટે પૈસા આપો છો. હવે તમે જઈને જોઈ તો શકતા નથી કે એ પૈસામાંથી એ પુસ્તકો જ ખરીદે છે કે એનો ઉપયોગ બીજે ક્યાંક પણ ક્રે છે? એ જ રીતે સરકાર કોઈ રોગના દર્દીને દવા લેવા માટે પૈસા આપે છે ત્યારે પૈસા એના ખાતામાં જમા થાય છે પરંતુ સરકાર એ નિશ્ચિત નથી કરી શક્તિ કે જમા કરાવવામાં આવેલ તમામ રકમ લાભાર્થીએ દવા લેવામા જ ખર્ચે છે કે કેમ? 

 e-RUPI છે નવું સમાધાન!
 e-RUPI એક એવી વ્યવસ્થા હશે કે જેમાં લાભાર્થીને એક QR કોડ અથવા એક પ્રકારનો પાસવર્ડ અથવા વિશેષ પ્રકારનો SMS આપવામાં આવશે જે માત્ર નિશ્ચિત સ્થળે જઈને જ ખોલી શકાશે. એટલે કે જો તમને દવા લેવા માટે પૈસા મળ્યા હોય તો  e-RUPI માત્ર દવાખાને કે મેડિકલ સ્ટોર પર જઈને જ વાપરી શકશે બીજે ક્યાંય એનો ઉપયોગ થઈ શકશે નહીં. એટલે કે તેનો ઉપયોગ અને રિસીવર કરનાર બંને યુનિક રહેશે. 

ગેમ ચેન્જર બની જશે e-RUPI
વધુમાં જ્યારે જ્યારે લાભાર્થી તેને મળેલ e-RUPIનો ઉપયોગ કરશે ત્યારે ત્યારે તે ઇશ્યૂ કરનાર ઓર્ગેનાઇઝેશન એટલે કે બેંક અથવા સરકારી ખાતાને પણ જાણ થશે જેથી તેનો સાચો ઉપયોગ થયો છે કે કેમ તે જાણી શકાય. 

eRUPI, एक तरह से Person के साथ-साथ Purpose Specific भी है।

जिस मकसद से कोई मदद या कोई बेनिफिट दिया जा रहा है, वो उसी के लिए प्रयोग होगा, ये eRUPI सुनिश्चित करने वाला है: PM @narendramodi

— PMO India (@PMOIndia) August 2, 2021

વાઉચર કોણ ઇશ્યૂ કરી શકશે?
આ સિસ્ટમ નેશનલ પેમેન્ટ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા (NPCI) પોતાના યુપીઆઈ પ્લેટફોર્મ દ્વારા ચલાવશે. આ માટે બેન્કો સાથે પણ ટાઈ-અપ કરવામાં આવશે. જો કોઈ સરકારી એજન્સી કે કોર્પોરેટ સંસ્થાને પોતાના e-RUPI વાઉચર કાઢવા હશે તો તેમણે આ પાર્ટનર બેંકોનો સંપર્ક કરવાનો રહેશે. આમાં પ્રાઇવેટ અને સરકારી બેંકોનો સમાવેશ થાય છે. જો કે જરૂરી નથી કે જે બેંકો વાઉચર ઇશ્યૂ કરશે તે જ બેંકો વાઉચર સ્વીકારી પણ શકશે. એટલે કે જે તે બેંકમાંથી ઇશ્યૂ થયેલ વાઉચર તમને એના બદલામાં કેશ આપી શકે તેવું જરૂરી નથી. અમુક બેંકો વાઉચર ઇશ્યૂ કરવાની અને સ્વીકારવાની એ બંને સુવિધા આપશે. 

કઈ બેંકોમાં ચાલશે e-RUPI?
e-RUPI માં બેંકો બે પ્રકારના કામ કરી શકે છે. એક એવી બેંકો જે e-RUPI વાઉચર જાહેર કરશે અને બીજી કે જે એને સ્વીકારશે. ઘણી બધી બેંકો આ બંને કામ કરી શકે એવી સવલતો પણ આપશે. હાલ 11 બેંકો છે કે જે e-RUPI સપોર્ટ કરશે. જે પૈકી આ મોટી બેન્કસ બંને કામ કરી શકશે.
SBI
ICICI
HDFC
PNB
AXIS
BANK OF BARODA
જ્યારે કેનરા બેંક, ઇન્ડસઇન્ડ બેંક, ઇંડિયન બેંક, કોટક મહિન્દ્રા બેંક અને યુનિયન બેંક ઓફ ઈન્ડિયા માત્ર e-RUPI વાઉચર ઇશ્યૂ કરી શકશે પરંતુ સ્વીકારી નહીં શકે. 

શું પહેલી જ વાર થઈ છે આ પ્રકારની વ્યવસ્થા?
તમને જણાવી દઈએ કે e-RUPI એ પહેલી વહેલી આ પ્રકારની વ્યવસ્થા નથી આ અગાઉ અમેરિકા જેવા દેશોમાં વાઉચર સિસ્ટમ લાગુ થઈ ચૂકી છે. જ્યાં પુસ્તકો, સ્ટેશનરી વગેરે ખરીદવા માટે વાઉચર આપવામાં આવે છે. 

ભારતમાં ખૂબ ઉપયોગી નીવડે તેવી વ્યવસ્થા 
ભરફટમાં ટીબીના દર્દીઓને અપાતી સહાય, મધર એન્ડ ચાઇલ્ડ વેલ્ફેર સ્કીમ, આયુષમાન ભારત યોજના વગેરે જેવી અનેક યોજનાઓનાં લાભાર્થીઓને આ પેમેન્ટ સિસ્ટમ લાગુ કરવાથી ફાયદો થઈ શકે છે.