ક્રિકેટ જ્ઞાન / ક્રિકેટમાં નવા બોલ અને જૂનાં બોલનું મહત્વ શું છે? ટેસ્ટ ક્રિકેટમાં શમી અને એન્ડરસન જેવા બોલર્સને કેવી રીતે મળે છે ફાયદો?

• ક્રિકેટની રમતમાં બોલનું સાયન્સ
• નવા કે જૂનાં બોલનાં આધારે કેવી રીતે પલટે છે રમત 
• બોલર્સ કે બેટ્સમેનની તરફેણમાં કેવી રીતે જઈ શકે છે ગેમ?

ક્રિકેટની રમતમાં તમે ઘણી વાર સાંભળ્યું હશે કે બોલનાં કારણે આખી રમત બદલાઈ ગઈ. નવા બોલનાં કારણે પાસું પલટશે કે જૂનાં બોલનાં કારણે વગેરે જેવી ચર્ચાઓ ક્રિકેટ એક્સપર્ટસને પણ કરતાં જોયા હશે. ચાલો આજે તમને સમજાવું કે કેવી રીતે ક્રિકેટ બોલનાં કારણે રમતમાં ફેરફારો આવતા હોય છે?

નવા બોલની અસર 

ક્રિકેટમાં બંને ટીમોની ઇનિંગની શરૂઆત નવા બોલથી જ થતી હોય છે. નવો બોલ એકદમ હાર્ડ અને શાઈનિંગ હોય છે. નવો બોલ હાર્ડનેસનાં કારણે બાઉન્સ વધારે થાય છે. ઉપરાંત તેની શાઈન વધારે હોવાનાં કારણે તે સ્વિંગ વધારે થાય છે.

સીમ બોલર્સને એટલે કે ફાસ્ટ બોલર્સને નવા બોલનાં કારણે ખાસ્સી મદદ મળે છે. એટલા માટે જ રમતની શરૂઆતમાં ફાસ્ટ બોલર્સ સ્પેલ નાખવા માટે આવતા હોય છે. નવો બોલ બાઉન્સ વધારે થતો હોવાના કારણે અને સ્વિંગ થતો હોવાનાં કારણે બને ત્યાં સુધી તેની મદદ લેવામાં આવે છે અને ફાસ્ટ બોલર્સ સ્વિંગ કે રિવર્સ સ્વિંગ બોલિંગ કરીને બેટ્સમેનોને થાપ ખવડાવી વીકેટ ઝડપવાની ફિરાકમાં હોય છે. 

જૂનાં બોલની અસર 

જૂનો બોલ થોડો સ્લો આવે છે. તેમાં ઉછાળ ઓછો હોય છે. સ્પિન બોલર્સ ત્યારે બોલિંગ કરવા આવે તો તેઓને ખાસ ફાયદો મળે છે. જૂનાં બોલનાં કારણે તે થોડો લુઝ થઈ ગયો હોય છે અને તેને બાઉન્ડ્રી બહાર મોકલવામાં તકલીફ પડે છે. 

આ સિવાય બોલ જેમ જેમ જૂનો થતો જાય તેમ તેની નેચરલ સીમ ગુમાવે છે અને ચમક ઓછી થતી જાય છે. જેનાં કારણે સ્વિંગ બોલર્સ કે સિમર્સને એટલે કે ઉમેશ યાદવ, મોહમ્મદ સિરાઝ અને એન્ડરસન જેવા બોલર્સને મદદ ઓછી મળે છે. ટપ્પો પડ્યા બાદ બોલ ઉછળતો ન હોવાનાં કારણે બેટ્સમેન માટે તેને ફટકારવો આસાન થઈ જાય છે. ઉપરાંત ટપ્પો પડીને સ્ટંપ તરફ ઓછી ઝડપે આવતો હોવાના કારણે ફાસ્ટ બોલર્સને બોલિંગ કરાવવી અર્થહીન છે. 

માટે જૂનાં બોલથી સ્પિનર્સ પાસે બોલિંગ કરાવવાથી બોલિંગ ટીમ ફાયદામાં રહે છે. 

સીમ અને શાઈન 

આ સિવાય બોલની વચ્ચે જે પટ્ટી હોય છે તે એટલે કે બોલની સીમ અને તેની શાઈન એટલે કે ચમક પણ મહત્વની હોય છે. નવા બોલમાં લેગ સ્પિનર્સને ઓછી મદદ મળે છે. અને ઓફ સ્પિનર્સ એટલે કે અશ્વિન જેવા બોલર્સને સારી મદદ મળે છે. જૂનાં બોલમાં વચ્ચેની સીમ ઘસાઈ ગઈ હોવાથી તેની મદદથી ગ્રીપ સારી આવતી હોવાનાં કારણે સ્પિનર્સ એને ઈચ્છા પ્રમાણે ફેરવી શકે છે. આ જ કારણ છે કે સ્પિનર્સ ગેમમાં વચ્ચેથી લાવવામાં આવતા હોય છે.

શાઈનનું પણ એવું જ સાયન્સ છે. નવા બોલમાં શાઈન સારી હોવાનાં કારણે બેટ્સમેન બોલ કઈ તરફ ફંટાશે તે નક્કી કરી શકતો નથી. તે કન્ફ્યુઝ થઈ જાય છે. માટે બોલર્સ તેનો ફાયદો ઉઠાવતા હોય છે. તમે ઘણી વખત જોયું હશે કે ફિલ્ડર્સ બોલને થુંકની મદદથી સતત ચમકાવવાનો પર્યટન કરતાં હોય છે. અને સતત બોલને ઘસ્યા કરતાં હોય છે. 

હવે જો કે ICC નાં નવા નિયમો અનુસાર બોલને થૂંકથી ચમકાવવાની મનાઈ છે અને બોલને પરસેવાની મદદથી જ ચમકાવી શકાય છે.