મહામંથન / જાણો સમાજથી અલિપ્ત જીવન જીવતાં કાથોડી આદિજાતિના સંઘર્ષની વાતો, સાબરકાંઠાના ક્લેક્ટરના મુખે

• સાબરકાંઠાના સરકારી તંત્રએ રામને ગમે એવું કામ કર્યું
• સરકારી સુવિધાઓથી દૂર રહેતા સમાજને મુખ્યધારામાં લાવ્યા
• સાબરકાંઠાના કાથોડી સમાજનો મુખ્યધારામાં પ્રવેશ કરાયો

સાબરકાંઠાનો વિજયનગર તાલુકો આમ તો વિકાસથી ખૂબ જ ઝંખે છે, વિજયનગરની પોળોમાં કુદરતી સૌંદર્ય પણ ભરપુર છે તે સૌદર્યને માણવા માટે મોટા મોટા શહેરોમાંથી લોકો આવતા હોય છે. જે જંગલમાં સાગ અને સિસમ જેવા જંગલી વૃક્ષો માટે ખૂબ જ પ્રખ્યાત પણ છે. પહેલા અહીં કાથો ચુટવા માટે કાથોડી સમાજને ઈજારો અપાતો હતો. જે કાથો ચુટતા એટલે તે આદિવાસી સમાજને કાથોડી સમાજ એવું નામ આપવામાં આવ્યું હતું. જ્યાં શિક્ષિણનું મહત્વ પણ નહિવત હતું, ત્યારે થોડા વર્ષો અગાઉ જ આ સમાજમાંથી એક યુવાન પોસ્ટ ગેજ્યુએટ થયો હતો તો પેપરમાં છપાયું હતું. જે સમયમાં વિદેશમાં બાળકને ભણવા મૂકવું જેવી વાત પણ આપણા માટે સામાન્ય હતી. પરંતું કોઈ કારણોસર આ સમાજ સુધી વિકાસ પહોંચી શક્યો ન હતો. ત્યારે આજે  અહીં વિકાસની નવી ગતિને વેગ મળ્યો છે  

વિકાસનો વેગ 
સાબરકાંઠાના સરકારી તંત્રએ રામને ગમે એવું કામ કર્યું છે. આદિવાસીઓનો એવો સમૂહ જેનું જીવન નવાઈ પમાડે એવું બની ગયું છે. સરકારી સુવિધાઓથી દૂર રહેતા સમાજને મુખ્યધારામાં લાવ્યા છે. ભાષા જુદી, પહેરવેશ જુદો ગરવા ગુજરાતીઓ જેવું છે.  સાબરકાંઠાના કાથોડી સમાજનો મુખ્યધારામાં પ્રવેશ કરાયો છે. જંગલમાં રહેતા આખા સમૂહને આંગણે સરકાર પહોંચી છે. આદિવાસીના આંગણે જઈને યોજનાના લાભ આપ્યા છે. વીજળી નોતી હવે આ આદિવાસીઓના ઘર ઝળહળે છે. એક એવો સમાજ જે ગુજરાતના જીવનથી અલિપ્ત હતો. પોતાનું પંચ, પોતાનો ન્યાય તોળતા સમાજનો ગુજરાતમાં સંગમ

કાથોડી આદિવાસી સમૂહ વિશે જાણો
કાથોડી આદિજાતિ આગવું સામાજિક માળખું ધરાવે છે. ગરાસિયા જાતિના લોકજીવનમાં સમાનતા જોવા મળે છે. આદિવાસી સમાજની અનેક પેટા જાતિમાં વહેચણી થઈ છે. કટારા,કોટવાલ,કલાસવા,ખરાડી,નિનામામાં વહેચણી થઈ છે તો ખોખરીયા,જરીયા,બોડાદ,ડામોર, ડોડીયાર,સંગાથ મોરિયા,ફેરા,ભરાડા અને સોન કાથોડીમાં વહેચણી થઈ છે.  આ લોકો પોતાના આનંદ અને દુઃખને લોકગીતમાં રજૂ કરે છે. આગવા મિજાજ સાથે લાગણીઓ, ભાવનાઓ અને સંવેદનાઓને આ લોકો વાચા આપે છે. ગુજરાત સાથે મહારાષ્ટ્ર અને રાજસ્થાનમાં વસવાટ કરે છે. ગુજરાતમાં 12 હજારથી વઘુ કથોડી સમાજની વસ્તી છે. સુરત,ડાંગ,વલસાડ, નર્મદા અને સાબરકાંઠામાં વસવાટ કરે છે. કાથોડીનો પરંપરાગત વ્યવસાય ખેરના લાકડામાંથી કાથો એકત્ર કરવાનો હતો. કાથો બનાવવાના વ્યવસાયને કારણે તેને કાથોડી તરીકે ઓળખ મળી છે

કાથોડી સમાજની પ્રણાલીઓ 
કાથોડી લોકો તેમના ઘરમાં અશુદ્ધ મરાઠી ભાષા બોલે છે જે ઈન્ડો-આર્યન કુળની આ ભાષા છે. અન્ય જૂથો સાથે સંપર્ક વ્યવહારમાં તે ગુજરાતી બોલે છે. કાથોડી લોકોમાં 24 ટકા સાક્ષરતા દર  છે. કાથોડી લોકોમાં કાતકરી, ઢોરકથોડી જેવા ઉપજૂથો છે. વિભિન્ન કુળો-ગોત્રો બબિર્વિવાહી જૂથો પણ કાથોડી સમાજમાં જોવા મળે છે. આહાર માટે બાજરી, જંગલી ફળ અને કંદમૂળનો ઉપયોગ કરે છે. સમાજની મહિલાઓ નાનપણથી છુંદાવે છે છૂંદણા તેમજ મુખ્યત્વે ખેતી કામ અને જંગલી પેદાશથી જીવનનિર્વાહ ચલાવે છે. અમુક લોકો કોલસા પાડવાનો પણ વ્યવસાય કરે છે. કાથોડી લોકો તેમના પરંપરાગત આદિવાસી ધર્મને અનુસરે છે. મોટાભાગના કાથોડી લોકોએ હિંદુ ધર્મ અપનાવ્યો તેમજ હોળી તહેવારનું કાથોડી સામાજમાં અનેરૂ મહત્વ છે. હોળીના તહેવારની પરિવાર સાથે ઉજવણી કરે છે. પુરુષો જ પંચના સભ્યો તરીકેની કામગીરી નિભાવે છે. ન્યાય આપનાર પુરુષોનો 'કાદિરીયા' તરીકે ઓળખાય છે