ચોંકાવનારો ડેટા / અમીર કે ગરીબ? પુરુષ કે મહિલા? જાણો સૌથી વધારે માત્રામાં કોણ કરે છે દારૂનું સેવન, સામે આવ્યો ચોંકાવનારો સર્વે

• દારૂ પીવાના કારણે દર વર્ષે વિશ્વમાં 30 લાખ લોકો પામે છે મૃત્યુ 
• 2020માં ભારતમાં આલ્કોહોલિક પીણાંનો વપરાશ લગભગ 500 કરોડ લિટર હતો
• 2024માં વપરાશ વધીને અંદાજે 621 કરોડ લિટર થઈ જવાનો અંદાજ 
• નશીલા પીણાંના વપરાશમાં વધારો થવા પાછળ ઘણા કારણો જવાબદાર હોઈ શકે

Alcohol Report : ભારત તેની સંસ્કૃતિ અને પરંપરાઓ માટે જાણીતું છે અને એક એવો દેશ પણ છે જ્યાં દારૂનું સેવન સતત વધી રહ્યું છે. આજે આપણે આંકડાઓ દ્વારા જાણીશું કે આપણું ભારત કેટલું દારૂ પીવા જઈ રહ્યું છે. આલ્કોહોલ માત્ર એક નશો નથી પરંતુ તેની સમાજ અને અર્થવ્યવસ્થા પર ઊંડી અસર પડે છે. આલ્કોહોલનું વ્યસન સ્વાસ્થ્યને બગાડે છે એટલું જ નહીં પરંતુ સંબંધોમાં તિરાડ પણ પેદા કરે છે અને ગુનામાં વધારો કરે છે. નોંધનીય છે કે, દર વર્ષે વિશ્વમાં 30 લાખ લોકો દારૂ પીવાના કારણે મૃત્યુ પામે છે. 
 
ભારતમાં દારૂના સેવનનો ઇતિહાસ
ભારતમાં વૈદિક કાળ પહેલાથી દારૂનું સેવન કરવામાં આવે છે. દેશ પર શાસન કરનારા રાજાઓ અને સમ્રાટો દારૂ પીતા હતા. આ પછી મુઘલો, તુર્ક, ગ્રીક, ફ્રેન્ચ, પોર્ટુગીઝ અને અંગ્રેજોએ પણ દારૂ પીધો. વિશ્વની કોઈપણ સંસ્કૃતિ દારૂના સેવનથી અસ્પૃશ્ય રહી નથી. ભારતમાં સદીઓથી દારૂનું સેવન કરવામાં આવે છે, પરંતુ બ્રિટિશ શાસન દરમિયાન તેનું વ્યાપારી ઉત્પાદન અને વપરાશ ઝડપથી વધ્યો હતો. આઝાદી પછી જુદા જુદા રાજ્યોએ પોતપોતાની દારૂની નીતિઓ બનાવી. કેટલાક રાજ્યોએ દારૂ પર પણ પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો.

ડેટા શું કહે છે?
2020માં ભારતમાં આલ્કોહોલિક પીણાંનો વપરાશ લગભગ 500 કરોડ લિટર હતો. એવો અંદાજ છે કે વર્ષ 2024માં વપરાશ વધીને અંદાજે 621 કરોડ લિટર થઈ જશે.
2020-21માં નશીલા પીણાંના વપરાશમાં 10 ટકાનો વધારો જોવા મળ્યો હતો. આ પછી વાર્ષિક અંદાજે પાંચ ટકાનો વધારો જોવા મળી રહ્યો છે.
આ નશીલા પીણાંના વપરાશમાં વધારો થવા પાછળ ઘણા કારણો જવાબદાર હોઈ શકે છે, જેમાં લોકોની આવકમાં વધારો અને શહેરી વસ્તીમાં વધારો પણ સામેલ છે.

ગ્રામીણ વિસ્તારોનો ડેટા શું કહે છે ? 
એપ્રિલ 2021ના નેશનલ ફેમિલી હેલ્થ સર્વે (NFHS-5)એ જણાવ્યું હતું કે ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં રહેતા 15 ટકા પુરુષો લગભગ દરરોજ દારૂનું સેવન કરે છે. તેની સરખામણીમાં શહેરી વિસ્તારોમાં રહેતા 14 ટકાથી વધુ પુરુષો લગભગ દરરોજ દારૂનું સેવન કરે છે. સર્વેક્ષણ મુજબ ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં 42.7% પુરુષો અને શહેરોમાં 44.7% પુરુષો અઠવાડિયામાં ઓછામાં ઓછું એકવાર દારૂ પીવે છે. નેશનલ ફેમિલી હેલ્થ સર્વે (2019-21) અનુસાર, દેશમાં 19 ટકા પુરુષો દારૂ પીવે છે જ્યારે માત્ર 1 ટકા મહિલાઓ દારૂ પીવે છે. 35 થી 49 વર્ષની વયના પુરૂષો સૌથી વધુ આલ્કોહોલનું સેવન કરે છે જ્યારે 50 થી 64 વર્ષની વયની સ્ત્રીઓ સૌથી વધુ આલ્કોહોલનું સેવન કરે છે.

આ રાજ્યોમાં પીવાય છે દારૂ 
અરુણાચલ પ્રદેશ એવું રાજ્ય છે જ્યાં પુરુષો (52.6) અને સ્ત્રીઓ (24.2) બંને સૌથી વધુ દારૂ પીવે છે. આ સિવાય સિક્કિમ (16%), આસામની મહિલાઓ (7.3%), તેલંગાણા (6.7%), ઝારખંડ (6.1%) દારૂ પીવે છે. જ્યારે તેલંગાણા (43.4%), સિક્કિમ (39.9%), આંદામાન (38.8%), મણિપુર (37.2%), ગોવા (36.8%), ઝારખંડના પુરુષો (35%) દારૂ પીવામાં મોખરે છે. લક્ષદ્વીપ એ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ છે જ્યાં દારૂનો વપરાશ સૌથી ઓછો (0.5%) છે.

કયા ધર્મના લોકો સૌથી વધુ દારૂ પીવે છે?
સર્વે અનુસાર, ખ્રિસ્તી સ્ત્રી-પુરુષો સૌથી વધુ દારૂનું સેવન કરે છે. તેમની ટકાવારી 28.3% અને 2.8% છે. આ સિવાય બૌદ્ધ ધર્મ (24.5%), શીખ ધર્મ (23.5%), હિન્દુ (20.3%), જૈન ધર્મ (5.9%) દારૂ પીવે છે. મુસ્લિમોની ટકાવારી સૌથી ઓછી 5.2 છે. આ સાથે આપણે જો જાતિ વિશે વાત કરીએ તો અન્ય કોઈપણ જાતિ/જનજાતિ કરતાં અનુસૂચિત જનજાતિની મહિલાઓ (6%)માં દારૂનું સેવન વધુ સામાન્ય છે. પુરુષોમાં અનુસૂચિત જાતિના 25.2%, અનુસૂચિત જનજાતિના 32.7%, અન્ય પછાત વર્ગના 16.4% અને અન્ય જાતિના 12.5% ​​દારૂ પીવે છે.

કોણ વધુ દારૂ પીવે છે, અમીર કે ગરીબ?
નેશનલ ફેમિલી હેલ્થ સર્વે (NFHS-5)માં ચોંકાવનારો ખુલાસો થયો છે કે સૌથી ગરીબ વ્યક્તિ સૌથી વધુ પીવે છે અને સૌથી ધનિક વ્યક્તિ સૌથી ઓછો પીવે છે. મહિલાઓના કિસ્સામાં પણ અહીં આંકડો સૌથી વધુ છે. સૌથી વધુ 26.6% ગરીબ પુરુષો દારૂ પીવે છે. આ પછી 21.2% નીચલા ગરીબ, 19.3% મધ્યમ વર્ગ, 15.9% ઉચ્ચ મધ્યમ વર્ગ અને 12.8% શ્રીમંત પુરુષો દારૂ પીવે છે. સ્ત્રીઓમાં આ આંકડો અનુક્રમે 3.4%, 1.3%, 0.9%, 0.5%, 0.4% છે.

ભારતીય પુરુષો અને સ્ત્રીઓમાં દારૂનું સેવન કેટલું વધ્યું ?
મેડિકલ જર્નલ લેન્સેટના સંશોધન મુજબ દેશમાં 16 કરોડથી વધુ પુરુષો દારૂનું સેવન કરે છે. છેલ્લા ત્રણ દાયકામાં ભારતીય પુરુષો અને સ્ત્રીઓમાં આલ્કોહોલનું સેવન વધ્યું છે. 40 થી 64 વર્ષની વયના પુરુષોમાં 1990 થી આલ્કોહોલનું સેવન 5.63% વધ્યું છે. 15 થી 39 વર્ષની વયના લોકોમાં 5.24% નો વધારો જોવા મળ્યો હતો. 1990થી 15થી 39 વર્ષની વયની મહિલાઓમાં દારૂનું સેવન 0.08 ટકા વધ્યું છે. હાલમાં આ ઉંમરની 54 લાખ મહિલાઓ દારૂનું સેવન કરે છે. એક રિપોર્ટ અનુસાર 2020માં ગેરકાયદે/નકલી દારૂનું સેવન કરનારા 59% લોકો 15 થી 39 વર્ષની વયના હતા. તેમાંથી 76.7% પુરુષો હતા.

વધુ વાંચો: ઘરે બેઠાં પૈસા કમાવો... જો-જો આવી કોઇ લાલચમાં ફસાતા, નહીં તો થઇ જશો ઠનઠન ગોપાલ

દારૂ પીવો કેટલો હાનિકારક?
વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન (WHO) અનુસાર દારૂ પીવાથી ઘણી શારીરિક અને માનસિક સમસ્યાઓ થઈ શકે છે. દારૂના વધુ પડતા સેવનથી 200 થી વધુ રોગો અને ઇજાઓ થઈ શકે છે. દર વર્ષે વિશ્વમાં 30 લાખ લોકો દારૂ પીવાના કારણે મૃત્યુ પામે છે. આ તમામ મૃત્યુના 5.3 ટકા છે. એટલે કે દર 100માંથી 5 લોકો દારૂના કારણે મૃત્યુ પામે છે. દારૂ પીવાથી મન અને વર્તન પર ખરાબ અસર પડે છે. વિશ્વભરમાં 5.1% રોગો અને ઇજાઓનું કારણ દારૂ છે. લોકો નાની ઉંમરે અકાળે મૃત્યુ પામે છે. 20 થી 39 વર્ષની વયના લોકોમાં 13.5 ટકા મૃત્યુ દારૂના કારણે થાય છે. દારૂ પીવાથી માત્ર પૈસાનો જ વ્યય થતો નથી પરંતુ સમાજમાં અનેક સમસ્યાઓ પણ સર્જાય છે.