સોશિયલ મીડિયા જાયન્ટ ફેસબુક ર૦ર૦માં તેની ડિજિટલ કરન્સી લિબ્રા લોન્ચ કરવા જઇ રહ્યું છે. ફેસબુક આ માટે કેલિબ્રા નામની નવી કંપની ઊભી કરશે. આ જાહેરાતે ડિજિટલ કરન્સીની દુનિયામાં હલચલ મચાવી દીધી છે, જોકે ફેસબુકની કરન્સીને કેટલા દેશો માન્યતા આપશે તે એક સવાલ છે. જો તમે એમ માનતા હો કે દુનિયાની મોટી મોટી ફેક્ટરીઓમાં સૌથી વધુ વીજળી વપરાય છે તો તે તમારી ભૂલ છે. તમને જાણીને આશ્ચર્ય થશે કે બિટકોઇન માઇિનંગમાં સૌથી વધુ વીજળી વપરાય છે.
ઉલ્લેખનીય છે કે, કેમ્બ્રિજ યુનિવર્સિટીના એક સંશોધન પેપરમાં એવો દાવો કરાયો છે કે દર વર્ષે બિટકોઇન માઇિનંગ પાછળ લગભગ પ૩ ટેરાવોટ એટલે કે પ.૩૦ કરોડ મેગાવોટ વીજળી બાળવામાં આવે છે. બિટકોઇન ક્રિપ્ટોકરન્સીમાં સૌથી મોંઘી કરન્સી છે. હાલ એક બિટકોઇનની કિંમત ૭ લાખની આસપાસ છે, જોકે બિટકોઇન વિશે ખાસ નહીં જાણતા લોકોને પ્રશ્ન જરૂર થાય કે બિટકોઇન અને વીજળીને શું લેવાદેવા? બિટકોઇનનું માઇિનંગ દુનિયાભરમાં દિવસ-રાત ધમધમતાં ક્મ્પ્યૂટર દ્વારા થાય છે, જેમાં એક મોટા નેટવર્કનો ઉપયોગ થાય છે.
બિટકોઇનના માઇિનંગ માટે સામાન્ય લોકોને રાખવામાં આવે છે, જેઓ દિવસના ૧ર કે તેથી વધુ કલાક સતત માઇિનંગ કરે છે, તેના બદલામાં તેમને ચોક્કસ રકમ કે પછી બિટકોઇન વળતર તરીકે આપવામાં આવે છે. કેમ્બ્રિજ યુનિવર્સિટીએ તેની ભાળ મેળવવા ખાસ પ્રકારના ઓનલાઇન ટૂલની મદદ લીધી હતી. એક અનુમાન મુજબ સ્વિટ્ઝર્લેન્ડ દેશ એક વર્ષમાં જેટલી વીજળી વાપરે છે તેટલી વીજળી બિટકોઇનના માઇિનંગમાં દર વર્ષે વપરાય છે.
ઇરાનમાં તાજેતરમાં જ બિટકોઇન માઇિનંગ કરતાં એક હજારથી વધુ કમ્પ્યૂટર જપ્ત કરાયાં હતાં. આ ક્મ્પ્યૂટર દિવસ-રાત ધમધમતાં રહીને અઢળક વીજળી વાપરતાં હતાં. ગત વર્ષે આઇ બ્લૂમબર્ગના એક રિપોર્ટમાં એક દાવો કરાયો હતો કે બિટકોઇન વૈશ્વિક કરન્સી બની જાય તો વીજળીના વધુ પડતા ઉપયોગના કારણે આગામી રપ વર્ષમાં જ પૃથ્વીનું તાપમાન ર ડિગ્રી સેિન્ટગ્રેડ જેટલું વધી જશે. ભારત સહિત અનેક દેશોમાં બિટકોઇન જેવી ક્રિપ્ટોકરન્સી પર પ્રતિબંધ છે.
બીજી બાજુ એવી પણ શક્યતા છે કે આ ડિજિટલ કરન્સીના વધતા વ્યાપને જોતાં કેટલાક દેશો પોતાની આવી કરન્સી લોન્ચ કરી શકે છે. અત્યારે પણ દુનિયાભરમાં બિટકોઇન જેવી ૧૬૦૦ જેટલી ડિજિટલ કરન્સી છે, તેમાં જોકે બિટકોઇન સૌથી વધુ ડિમાન્ડમાં છે અને તેની કિંમત સૌથી વધુ છે. બિટકોઇન માઇિનંગ બિટકોઇન નેટવર્કનો આધારસ્તંભ છે. જે માઇનરને સિકયોરિટી અને બિટકોઇનના ટ્રાન્ઝેક્શનની ફેસિલિટી આપે છે. બિટકોઇનનું માઇિનંગ ખાસ પ્રકારના કમ્પ્યૂટર દ્વારા થાય છે.
ખાસ પ્રકારના કોમ્પ્યૂટેશનલ પ્રોબ્લેમ સોલ્વ કરવાથી મળે છે. જે બદલ માઇનરને નવા બનાવાયેલા બિટકોઇન અને ટ્રાન્ઝેક્શન ફી મળે છે. કોઇ પણ દેશની કરન્સી પછી તે રૂપિયો હોય કે ડોલર, તે દેશની સેન્ટ્રલ બેન્ક ઇશ્યૂ કરે છે અને તેને સરકારની માન્યતા હોય છે. બિટકોઇન સાવ અલગ કરન્સી છે, જેના પર કોઇ દેશ કે બેન્કનો કે પછી કોઇ એક વ્યકિતનો અધિકાર નથી. દુનિયાભરમાં હજારો લોકો માઇિનંગ કરે છે.
દર દસ મિનિટે એક બિટકોઇન જનરેટ થાય છે. બિટકોઇનનું ટ્રાન્ઝેક્શન એક ખાસ પ્રકારના બ્લોક તરીકે ઓળખાતા નેટવર્કથી થાય તો જ તે માન્ય ગણાય છે અને તે બિટકોઇનની બ્લોક ચેઇનમાં રજિસ્ટર થાય છે. બિટકોઇનની આ બધી બાબતો સમજવામાં અટપટી અને ક્યારેક સમજાય નહીં તેવી લાગે છે, પરંતુ બિટકોઇનનું નેટવર્ક જોરદાર રીતે સુરક્ષિત હોય છે. નેટવર્કમાં જેટલું વધુ માઇિનંગ થાય તેમ તે વધુ ને વધુ સુરક્ષિત થયું જાય છે. શેરબજારની જેમ બિટકોઇનના ભાવમાં પણ તેજી-મંદી આવતી રહે છે.