રાહત / તમારો ખોવાયેલો સ્માર્ટફોન કરી શકશો ટ્રેક, સરકાર શરૂ કરશે નવો પ્રોજેક્ટ

સરકાર સેન્ટ્રલ એક્વિપમેન્ટ આઇડેન્ટિટી રજિસ્ટર (CEIR) તૈયાર કરવા જઇ રહી છે, જે દરેક મોબાઇલ ડિવાઇસના 15 ડિજીટ વાળો ખાસ IMEI નંબરનો ડેટાબેસ હશે. IMEI નંબર વાસ્તવમાં દરેક મોબાઇલ ડિવાઇસની ખાસ ઓળખ હોય છે. આવનારા કેટલાક સપ્તાહમાં એના લાગૂ થયા બાગ ભારતમાં ફોન ગુમ થઇ જવા પર કસ્ટમર્સ સારી રીતે પોતાના સ્માર્ટફોન ટ્રેક કરી શકશે. 

ફોન ગુમ થવો અથવા ચોરી થવાની સ્થિતિમાં ગ્રાહક પોલીસમાં એફઆઇઆર દાખલ કરાવ્યા બાદ સીધો DOT ને હેલ્પલાઇન નંબર પર કોલ કરીને જાણકારી આપી શકશે. ત્યારબાદ વિભાગ તરફથી એ IMEI નંબરને બ્લેકલિસ્ટ કરી દેવામાં આવશે. એવામાં એ IMEI નંબર વાળો સ્માર્ટફોન અથવા મોબાઇલ ડિવાઇસ પર કોઇ પણ સેલ્યુલર નેટવર્ક ઉપયોગ કરી શકાશે નહીં અને એ રીતે તે બેકાર થઇ જશે. 

સાથે જ ભારતનો CEIR તૈયાર કરવા પાછળ એક હેતુ IMEI થી જોડાયેલી તપાસ અને શોધખોળમાં સરળ પણ છે. ટ્રાઇ પાસેથી મળેલા ડેટાનું માનીએ તો ભારતમાં માર્ચ, 2019 સુધી 10 કરોડથી વધારે વાયરલેસ સબ્સક્રાઇબર્સ થઇ ગયા છે. સૌથી પહેલા દૂરસંચાર વિભાગે આ પ્રોજેક્ટને જુલાઇ 2017માં શરૂ કર્યો હતો અને ત્યારે એ એક પાયલટ પ્રોજેક્ટની જેમ મહારાષ્ટ્રમાં શરૂ કરવામાં આવ્યો હતો. વિભાગ તરફથી મોબાઇલ ફોન્સની ક્લોનિંગ અને ચોરી પર ચિંતા વ્યક્ત કરતાં કહેવામાં આવ્યું કે વિભાગ તરફથી મોબાઇલની ચોરી કોઇ એક માટે ચિંતા નહીં પરંતુ રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા માટે પણ ખતરો હોઇ શકે છે. 

ભારતમાં મોબાઇલ આઇડેન્ટિફિકેશન નંબર્સની રજિસ્ટ્રી તૈયાર કરવાને સૌથી પહેલા નેશનલ ટેલિકૉમ પૉલિસી 2012માં મંજૂરી મળી હતી. આ પ્રોજેક્ટ માટે BSNL તરફથી આઇટી પ્રોજેક્ટ યૂનિટ પુણેમાં શરૂ કરવામાં આવી હતી. 2019-20ના અંતરિમ બજેટમાં સરકારે દૂરસંચાર વિભાગે આ પ્રોજેક્ટ માટે 14 કરોડ રૂપિયા ફાળવ્યા છે. એનો સૌથી મોટો ફાયદો નકલી IMEI નંબરો વાળા ડિવાઇસેજને બંધ કરવો અને બાકી ડિવાઇસેજને નિયમિત કરવો હશે.