મેઘ / 'શ્રીકાર-મૂશળધાર...' જાણો, વરસાદના કેટલા પ્રકાર? કેવી રીતે શરૂ થાય છે ચોમાસું?

દેશમાં ચોમાસાનું આગમન થઇ ચૂક્યું છે. કેરળમાં ચોમાસાનો પ્રારંભ થયો છે અને દક્ષિણ-પશ્ચિમમાં ચોમાસાની વિધિવત શરૂઆત થઇ ગઇ છે. જ્યારે કેરળના બે દિવસ બાદ ઉત્તર-પૂર્વમાં ચોમાસાનું આગમન થશે. જ્યારે ગુજરાતમાં 15થી 21 જૂન સુધીમાં ચોમાસાનું આગમન થઇ શકે છે. ગુજરાત અને રાજસ્થાનમાં સારા વરસાદની સ્કાયમેટે આગાહી કરી છે. ત્યારે હવે ખેડૂતો કાગડોળે ચોમાસાની રાહ જોઇ રહ્યા છે. ત્યારે આ વરસાદ કેવી રીતે આવે છે? ચોમાસાની શરૂઆત કેવી રીતે થાય છે? કેટલા પ્રકારના હોય છે વરસાદ?

વરસાદના પ્રકાર કેટલા?

1. ફરફર - એક દમ નજીવો વરસાદ
2. છાંટા - ફરફરથી વધુ વરસાદ
3. ફોરા - છાંટાથી વધુ - મોટા ટીપાં
4. કરા - બરફમાં રૂપાંતર થઈ જાય તેવો વરસાદ
5. પછેડીવા - પછેડીથી રક્ષણ થાય તેવો વરસાદ
6. નેવાધાર - છાપરાના નેવા ઉપરથી પાણી વહે તેવો વરસાદ
7. મોલ મેહ - પાકને જરૂરી હોય તેવો વરસાદ
8. અનરાધાર - ધાર પડે તેવો વરસાદ
9. મૂશળધાર સાંબેલાધાર - અનારાધારથી તીવ્ર વરસાદ, આ વરસાદને સાંબેલાધાર પણ કહેવાય
10. ઢેફાભાંગ - વરસાદની તીવ્રતાથી ખેતરોમાં માટીના ઢેફા નરમ થઈ જાય તેવો વરસાદ
11. પાણ મેહ - કૂવાના પાણી ઉપર આવી જાય તેવો વરસાદ
12. હેલી - કોઈને કોઈ વરસાદ સતત એક અઠવાડીયું ચાલે તેને હેલી કહેવાય

આમ, છતા પણ અલગ અલગ પ્રદેશ-પ્રાંતોમાં અલગ શબ્દ પ્રયોગ થાય છે. શ્રીકાર વર્ષા, જળબંબાકાર, સાંબેલાધાર કે મૂશળધાર અને ભારે, અતિભારે વરસાદ જેવા શબ્દો બોલાતા રહે છે.

ચોમાસાની શરૂઆત કેવી રીતે?

• ભારતમાં સૌથી પહેલા ચોમાસાની શરૂઆત અંદમાનથી થાય છે
• અંદમાન-નિકોબારમાં બંગાળની ખાડીમાં સૌથી પહેલા ચોમાસું બેસે છે
• હિન્દ મહાસાગરમાં બંગાળની ખાડીમાં જન્મતી સિસ્ટમ ભારતમાં વરસાદ લાવે છે 
• અંદમાનના વરસાદી પવનો આગળ વધી શ્રીલંકા પહોંચી ત્યાં વરસાદ લાવે છે 
• શ્રીલંકા બાદ વરસાદી પવન ભારતના દક્ષિણ છેડે કેરળ પહોંચે છે
• આ રીતે ભારતના દક્ષિણ છેડે કેરળમાં સૌથી પહેલા વરસાદ આવે છે 
• બંગળીની ખાડીમાં જન્મેલી તમામ વરસાદી સિસ્ટમ પૂર્વથી પશ્વિમ તરફની હોય છે
• બંગાળની ખાડીની સિસ્ટમ પશ્વિમથી ઉત્તર અને ઉત્તર-પૂર્વ પણ ફેલાય છે
• બંગાળની ખાડીના પવનો ભારત અને દક્ષિણ એશિયામાં વરસાદ લાવે છે
• ભારત, પાકિસ્તાન, નેપાળ, ભૂટાન, શ્રીલંકામાં પણ વરસાદ સિસ્ટમ ખાડીથી બને છે
• કેરળ બાદ ભારતમાં તામિલનાડુ અને ઓરિસ્સામાં વરસાદ પડે છે 
• દક્ષિણથી બાદમાં કર્ણાટક, ગોવા અને મહારાષ્ટ્ર તરફ વરસાદ આગળ વધે છે 
• મહારાષ્ટ્રથી થઇને ગુજરાત અને રાજસ્થાન તરફ વરસાદ આગળ વધે છે 
• ઉત્તર પૂર્વના પવનથી ઓરિસ્સાના તટીય વિસ્તારથી મધ્ય અને ઉત્તર ભારતમાં વરસાદ પડે 
• બંગાળની ખાડીના પૂર્વિય પવનથી પશ્વિમ બંગાળ, આસમ, મેઘાલયમાં વરસાદ પડે છે
• દેશમાં અંદામન-નિકોબાર અને બંગાળની ખાડી વરસાદનું કેન્દ્રબિંન્દુ છે