REPORT / તમારો ફોન નંબર ફેસબુકમાં સેવ કર્યો છે તો ગયા સમજો; ૪૨ કરોડ યુઝર્સનો નંબર અને ડેટા લીક

કયા કયા દેશના લોકોના ફોન નંબર બહાર પડી ગયા?

ખુલ્લા પડી ગયેલા સર્વરમાં ૪૦ કરોડથી વધુ યુઝર્સનો ડેટા હતો. જેમાં ૧. USAના ૧૩ કરોડ યુઝર્સ, ૨. યુકેના ૨ કરોડ યુઝર્સ ૩. વિએટનામના ૫ કરોડ યુઝર્સ અને બીજા અન્ય દેશના યુઝર્સનો સમાવેશ થાય છે. ૨૦૧૮નાં કેમ્બ્રિજ એનાલીટીકા કૌભાંડ બાદ ફેસબુકે યુઝર્સ ફોન નંબરની મદદથી સર્ચ કરી શકાય તે ફીચર રદ કરી દીધું હતું.

શું હતું ફેસબુક એનાલીટીકા કૌભાંડ?

કેમ્બ્રિજ એનાલિટિકા એક બ્રિટિશ રાજકીય સલાહ્કાર કંપની છે. 2016માં તેઓએ એક ઓનલાઇન ક્વિઝ રમતનું નિર્માણ કર્યું. આ ક્વિઝ રમત રમવા માટે ડાઉનલોડ કરવામાં આવતી એપ્લિકેશને ફેસબુક વડે ડાઉનલોડ કરનાર વપરાશકર્તાની તેના મિત્રો સહીતની ગોપનીય માહિતી મેળવી લીધી. ફેસબુકે સ્વીકાર્યું કે આ એપ્લિકેશને આશરે 9 કરોડ વપરાશકર્તાની માહિતી મેળવી લીધી. કેમ્બ્રિજ એનાલિટિકા પર આક્ષેપ છે કે આ માહિતીનો ઉપયોગ અમેરિકાના નાગરિકોનો રાજકીય અભિગમ જાણવા માટે કરવામાં આવ્યો. આ આધારે વર્ગીકૃત થયેલા નાગરિકોની માહિતીનો ઉપયોગ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પને 2016ની રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી જીતાડવા માટે થયો હોવાના ગંભીત આક્ષેપો સામે આવ્યા હતા જે પગલે ફેસબુકે પોતાના યુઝર્સની માફી માંગી હતી જયારે કેમ્બ્રિજ એનાલિટિકાએ આ આક્ષેપોને પાયાવિહોણા ગણાવ્યા હતા.

બહાર પડી ગયેલા ફોન નંબરના યુઝર્સ કયા ખતરામાં છે?

આ યુઝર્સના ફોન ઉપર ઘણા બધા સ્પામ કોલ્સ આવી શકે છે. આ ઉપરાંત સીમ સ્વેપિંગ પણ થઇ શકે છે. સીમ સ્વેપિંગમાં હેકર્સ જે તે સીમકાર્ડના નંબર વડે અલગ અલગ એકાઉન્ટની ડીટેઈલ્સ અને પાસવર્ડ યુઝરની પરવાનગી વગર બદલી શકે છે. આવો જ કિસ્સો હમણાં ટ્વીટરના CEO જેક ડોર્સી સાથે બન્યો છે. 

કોણે આ ડેટાબેઝ શોધ્યો?

આ ડેટાબેઝ GDI ફાઉન્ડેશનના સિક્યોરીટી રિસર્ચર સંયમ જૈનએ શોધ્યો હતો. તેણે ટેકક્રંચ વેબસાઈટ સાથે મળીને આ ડેટાબેઝના હોસ્ટનો સંપર્ક સાધવાનો પ્રયત્ન કર્યો હતો પરંતુ ત્યાં સુધી આ ડેટાબેઝ ઓફલાઈન જતો રહ્યો હતો.

ફેસબુકનો બચાવ

ફેસબુકે આ ડેટાબેઝ બહાર પડી ગયો તે વાત સ્વીકારી હતી પરંતુ આંકડાનો ઇનકાર કરી દેતા જણાવ્યું હતું કે ૪૨ કરોડ નહિ ૨૧ કરોડ યુઝર્સનો ડેટા લીક થયો છે. જો કે આમાંથી મોટાભાગના એકાઉન્ટ ફેક અને ડુપ્લીકેટ હતા અને આ ડેટાના કારણે કોઈ યુઝર્સનું એકાઉન્ટ હેક થયું હોય એવા કોઈ અહેવાલો આવ્યા નથી. આમ છતાં ફેસબુકની બેજવાબદારી આ ઘટનાના પગલે છતી થઇ ગઈ છે.