ભારત સરકાર કુલ 4 પ્રકારના પાસપોર્ટ જાહેર કરે છે. પહેલો- બ્લૂ પાસપોર્ટ, બીજો-ઓરેન્જ પાસપોર્ટ, ત્રીજો વ્હાઈટ પાસપોર્ટ અને ચોથો- ડિપ્લોમેટિક પાસપોર્ટ કે મરૂન પાસપોર્ટ. આ પાસપોર્ટ્સના કલર અલગ એટલા માટે છે કારણ કે સામાન્ય ભારતીયોને સરકારી અધિકારીઓ અને રાજનૈતિકોથી અળગ રાખવામાં આવી શકે અને બીજા દેશોમાં કસ્ટમ અને પાસપોર્ટ ચેક કરનાર અધિકારી તેમને સરળતાથી ઓળખી શકે.
બ્લૂ પાસપોર્ટ
બ્લૂ પાસપોર્ટ સૌથી કોમ પાસપોર્ટ છે જે સામાન્ય નાગરીકોને ઈશ્યૂ કરવામાં આવે છે. તેનો રંગ ડાર્ક બ્લૂ હોય છે. વિદેશ મંત્રાલય સામાન્ય નાગરીકોને વ્યક્તિગત અથવા પ્રોફેશન જરૂરીયાતો માટે બ્લૂ પાસપોર્ટ જાહેર કરે છે.
ઓરેન્જ પાસપોર્ટ
ઓરેન્જ પાસપોર્ટ એ ભારતીય નાગરીકોને આપવામાં આવે છે જે ફક્ત 10 ધોરણ સુધી જ ભણેલા હોય છે. આ પાસપોર્ટ મોટાભાગે તે ભારતીયો માટે જાહેર કરવામાં આવે છે જે વિદશમાં માઈગ્રેટ લેબરર તરીકે કામ કરવા માટે જાય છે.
વ્હાઈટ પાસપોર્ટ
ભારત સરકાર, સરકારી કામકાજથી વિદેશ યાત્રા કરવા માટે પોતાના અધિકારીઓને વ્હાઈટ પાસપોર્ટ ઈશ્યૂ કરે છે. કસ્ટમ ચેકિંગના સમયે તેમની સાથે સરકારી અધિકારીઓ જેવું વર્તન કરવામાં આવે છે. સફેદ પાસપોર્ટ માટે અરજીની અલગથી એક એપ્લીકેશન આપવી પડે છે. તેમાં તેમને જણાવવું પડે છે કે તેમને આ પાસપોર્ટની જરૂર કેમ છે? તેમને અલગથી અનેક સુવિધાઓ મળે છે.
ડિપ્લોમેટિક પાસપોર્ટ
હાઈપ્રોફાઈલ સરકારી ઓફિસરો, રાજદ્વારીઓ અને સરકારના પ્રતિનિધિઓને ડિપ્લોમેટિક પાસપોર્ટ જાહેર કરવામાં આવે છે. કુલ પાંચ કેટેગરીના લોકોને ઈશ્યૂ કરવામાં આવે છે. પહેલું- રાજનૈતિક દરજ્જો ધરાવતા લોકો, બીજુ ભારત સરકાર માટે એવા વરિષ્ઠ અધિકારી જે સરકારી કામથી વિદેસ જઈ રહ્યા છે.
ત્રીજુ- વિદેશ સેવા કે એ અને બી ગ્રુપના અધિકારી, ચોથુ- વિદેશ મંત્રાલય અને IFSની ઈમીડિએટ ફેમિલી અને પાંચમું- સરકારની તરફથી વધારે યાત્રા કરનાર વ્યક્તિ.
સૌથી પાવરફૂલ છે ડિપ્લોમેટિક પાસપોર્ટ?
ડિપ્લોમેટિક પાસપોર્ટને ભારતનૌ સૌથી તાકાતવર પાસપોર્ટ કહેવામાં આવે છે. જેની પાસે આ પાસપોર્ટ હોય છે તેમને મોટાભાગના દેશોમાં વીઝાની જરૂર નથી પડતી. જો વીઝા જરૂરી પણ છે તો સામાન્ય પાસપોર્ટ ધારકોના મુકાબલે ફટાફટ અને પ્રાથમિકતા પર વીઝા મળી જાય છે. ડિપ્લોમેટિક પાસપોર્ટ હોલ્ડરને સિક્યોરિટીથી લઈને તલાશી સુધીની છૂટ હોય છે.
ડિપ્લોમેટિક પાસપોર્ટ ધરાવતા લોકોને વિદેશમાં કસ્ટડીમાં કે ધરપકડ ન કરી શકાય. તેમને વિરૂદ્ધ કાયદાકીય કાર્યવાહી પણ ન લઈ શકાય. એવા પાસપોર્ટ હોલ્ડરને ભારતીય દૂતાવાસ અથવા મિશન સુધી પહોંચ મળેલી હોય છે.
વધુ વાંચો: શું છે આ વીગન ડાયટ? જેને 6 મહીનાથી ફૉલો કરી રહ્યાં છે CJI ચંદ્રચૂડ અને તેમના પત્ની?
જો મેજબાન દેશમાં કોઈ પણ પ્રકારનો ખતરો છે અથવા સ્થિતિ બગડી ગઈ છે તો ડિપ્લોમેટિક પાસપોર્ટ હોલ્ડને સૌથી પહેલા સુરક્ષિત કાઢવામાં આવે છે કે રેસ્ક્યૂ કરવામાં આવે છે.
