World Sparrow Day: સાચવીને રાખજો ચકલીને, ક્યાંક આવનારી પેઢીને મળે ન મળે

- કવન આચાર્ય

ચકીબેન ચકીબેન મારી સાથે રમવા આવશો કે નહીં, આવશો કે નહીં...બેસવાને પાટલોને સૂવાને ખાટલો ઓઢવાને પીંછા આપીશ તમને...આપીશ તમને... આ બાળગીત વાળો એક વીડિયો નજીકના મિત્રએ મોકલ્યો અને નીચે લખ્યું હતું વિશ્વ ચકલી દિવસની શુભેચ્છા આ વાંચીને 25 વર્ષ જૂની યાદો ફરી એકવાર આળસ મરડીને બેઠી થઇ. વણા તરફ જવાના મારગ પાસે આવેલ અને પીપળના ઝાડની વાડ વચ્ચે ઘેરાયેલ બાલમંદિર યાદ આવી ગયું. 

ગામડાની ઠાઠવાળી ભાષામાં અમે મેમને 'બેનનું સંબોધન કરતા. યુગ બદલાયો તેમ માસ્તરની વ્યાખ્યા પણ બદલાઇ છે. મને પાક્કુ યાદ છે તે સમયના મારા બાલમંદિરના ટીચર હરબાળા બહેન અને શાંતા બહેન લખતરની ઊભી બજારથી શરૂ કરીને ખાળિયો વિંધીને મારા જેવડા જથ્થાબંધ ભૂલકાઓની ફોજ લઇને નીકળતા અને બાલમંદિર સુધી પહોંચતા. જેમ-જેમ સંઘ આગળ વધતો જાય અને વિદ્યાર્થીઓ જોડાતા જતાં. કેટલાક ભણવા નહીં જવા માટે રડતા તો મારા જેવા કેટલાક બાલમંદિરમાં મળતા નાસ્તા માટે ભણવા જતા હતા. 



મિત્રો, બદલાયેલા સમયે બાળમંદિર અને બાળપણની વ્યાખ્યા બદલી નાંખી છે. બાળગીતોનું સ્થાન આજે Rayms એ લીધુ છે. AC વાળી નર્સરી સ્કૂલો અને શાળાઓ શરૂ થતાં ગામના છેડે આવેલા સરકારી બાળમંદિરો સૂના પડવા લાગ્યા છે.

કેવા મજાના બાળગીતો, વાર્તાઓ, કક્કો શિખવાડતા પૂંઠાના કટકા અને ગણિતમાં પાવરધા બનાવતી લાકડાની અંક ઘોડીઓ અને રોજ-રોજ અવનવા નાસ્તાઓ વચ્ચે વહેતા બાળપણની મજા જ કાઇક અલગ હતી. મારા 8માં ધોરણના યાસ્મીન ટીચરને જ્યારે પણ મળવાનું થાય ત્યારે બાળપણના સંભારણારૂપે સાચવી રાખેલા બાળગીતો વાગોળુ અને તે તરત કહે, ચાલ શરત લગાવીએ આપણા બંન્નેમાંથી કોને કેટલા બાળગીત આવડે છે ને હું ખડખડાટ હસી પડું.



આજે ચકલી દિવસ છે, માધવપુર(ઘેડ)ના પ્રકૃતિપ્રેમી ઉમંગ વિનુભાઇ કંસારા નામના એક નાનકડા મિત્રએ પોતાના whatsapp સ્ટેટસમાં ચકલીનો ફોટો મુક્યો ત્યારે ખબર પડી, બાકી વ્યસ્તતા વચ્ચેની જીંદગીમાં ચકલી તો સાવ ભૂલાઇ ગઇ છે અને એટલે જ કદાચ ઉમંગ જેવા અનેક પક્ષીપ્રેમીઓએ ચકલી બચાવો જેવા અભિયાન હાથ ધરીને ચકલીઘરના વિતરણ કરવાની તથા ઉનાળામાં પાણીના કૂંડા વિતરણ કરવાની જરૂર પડે છે. 

મિત્રો, દિવસે-દિવસે ચકલી તથા બીજા અનેક પક્ષીઓની સંખ્યામાં ઉત્તરોત્તર ઘટાડો થઇ રહ્યો છે જે ખરેખર ચિંતાનો વિષય છે. ગામડાના નળીયાવાળા ઘરમાં જોવા મળતા લાકડાના ટેકા વચ્ચે ચકો અને ચકી માળો બનાવતા હોય અને સમય જતાં તે માળામાંથી ધીમે-ધીમે ચીં....ચીં...ચીં...અવાજ આવે એટલે ભાઇબંધ સાથે ચકલીના બચ્ચા જોવા માટે જે પડાપડી થતી આ ઘટનાઓ હજી પણ માનસપટ પર છવાયેલી છે. 



એક હતો ચકો અને એક હતી ચકી, ચકો લાવ્યો મગનો દાણોને ચકી લાવે ચોખાનો દાણો....આ વાર્તાનું સ્થાન છોટા ભીમ અને બાર્બીડોલે લીધુ છે. ત્યારે આજે ચકલી દિવસે એટલું કહેવાનું મન થાય કે, આગામી પેઢી માટે એવો દિવસ પણ ના આવે કે, માત્ર ચોપડીમાં ચકલીનો ફોટો દેખાડી અને દાદા પોતાના પૌત્રને કહે જો બેટા આને ચકલી કહેવાય..તેવો પ્રયાસ આપણે જરૂર કરીએ. 

કવન આચાર્ય, VTV News Websiteનાં કોપી એડિટર પણ છે.
( નોંધ: ઉપરોક્ત વિચારો લેખકના વ્યક્તિગત અભિપ્રાય છે)