ઇલેક્શન 2022 / શું ગુજરાત-હિમાચલની ચૂંટણીમાં EWS અનામત ભાજપ માટે સંજીવની સાબિત થશે? જાણો શું કહે છે ગણિત

• EWS મામલે સુપ્રીમનો ચુકાદો ચૂંટણીમાં ફાયદો કરાવશે ? 
• ગરીબ ઉચ્ચ જાતિના અનામત માટે કાયદાના સમર્થનમાં છે મોટા રાજકીય પક્ષો 
• સુપ્રીમનો ચુકાદો આ ચૂંટણીમાં ભાજપને ફાયદો કરાવશે ? 

ભારતના મુખ્ય ન્યાયાધીશ (CJI) UU લલિતની આગેવાની હેઠળની સર્વોચ્ચ અદાલતની બેન્ચે  માટે ગરીબ ઉચ્ચ જાતિના નિર્ણય પર કેન્દ્ર સરકારના અનામત નિર્ણય પર સહમતિ દર્શાવી છે. EWS શ્રેણી માટે 10 ટકાનો ક્વોટા સામાન્ય રીતે ગરીબ ઉચ્ચ જાતિઓ માટે અનામત તરીકે ઓળખાય છે. જ્યારે ગરીબ ઉચ્ચ જાતિના અનામત માટે કાયદો બનાવવામાં આવી રહ્યો હતો ત્યારે દેશના તમામ મોટા પક્ષોએ લોકસભામાં તેનું સમર્થન કર્યું હતું. 

જોકે કેન્દ્રમાં સત્તારૂઢ ભાજપે આ કાયદો બનાવીને ચૂંટણીમાં તેનો ઘણો ઉપયોગ કર્યો છે. હિમાચલ અને ગુજરાતની વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ વચ્ચે ફરી એકવાર સુપ્રીમ કોર્ટે તેની માન્યતા પર મહોર મારી છે અને મતદારોમાં એવો સંદેશ આપ્યો છે કે, કેન્દ્ર સરકાર ગરીબ ઉચ્ચ જાતિના લોકો સાથે મક્કમતાથી ઉભી છે. વાસ્તવમાં આ વખતે કોંગ્રેસ અને આમ આદમી પાર્ટી હિમાચલ અને ગુજરાત બંનેમાં ભારતીય જનતા પાર્ટીની આ મહત્વપૂર્ણ વોટ બેંકમાં ખાડો કરી રહી હતી. તાજેતરના એક સર્વેમાં એ સ્પષ્ટ થયું છે કે, ગુજરાતની ઉચ્ચ જાતિઓ મોટા પાયે કોંગ્રેસ અને AAP તરફ વળી શકે છે. જો એકથી 2% મતો પણ ભાજપને વેરવિખેર કરવામાં આવે તો સત્તાનું ગણિત ખોરવાઈ શકે છે.

Chief Justice of India UU Lalit says, there are four judgements to be delivered on the issue relating to the constitutional validity of reservations of the Economically Weaker Section (EWS) in higher education & issues of public employment on the basis of financial conditions. pic.twitter.com/ysfRgbd3Kg

— ANI (@ANI) November 7, 2022

ગુજરાતનું રાજકારણ 

ગુજરાતની કુલ વસ્તી 6 કરોડથી વધુ છે. જેમાં 52 ટકા મતદારો પછાત વર્ગના છે. પછાત વર્ગમાં સમાવિષ્ટ માત્ર 146 જાતિઓ અને પેટા જાતિઓ જ નક્કી કરે છે કે રાજ્યની સત્તા કોના હાથમાં રહેશે. પરંતુ ઉચ્ચ જાતિના મતદારો કે જેઓ ભાજપના મુખ્ય મતદારો રહ્યા છે તેમની સંખ્યા પણ નિર્ણાયક ભૂમિકા ભજવે છે. રાજ્યમાં સૌથી વધુ પ્રભુત્વ ધરાવતા પાટીદાર સમુદાય એટલે કે પટેલ સમુદાયનો હિસ્સો 16 ટકા છે, જે રાજ્યમાં સૌથી શક્તિશાળી ગણાય છે. લગભગ 16 ટકા વસ્તી ક્ષત્રિય વર્ગની છે. સાથે જ બ્રાહ્મણ, વાણિયા સહિત કુલ 5 ટકા મતદારો છે.  આ રીતે, લગભગ 37 ટકા મતદારો ઉચ્ચ જાતિના છે. 

કદાચ આ જ કારણ છે કે, સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલથી લઈને કેશુભાઈ પટેલ, ચીમનભાઈ પટેલ, આનંદીબેન પટેલ જેવા નામો ગુજરાતના રાજકારણમાં મોટા ચહેરા રહ્યા છે. હાર્દિક પટેલ પણ આ જ પાટીદાર સમાજમાંથી આવે છે. આ જ કારણ છે કે, 2022ની વિધાનસભા ચૂંટણીના એક વર્ષ પહેલા ભાજપે પાટીદાર નેતા ભૂપેન્દ્ર પટેલને મુખ્યમંત્રી બનાવ્યા હતા અને હાર્દિક પટેલને પણ પોતાની છાવણીમાં સામેલ કર્યો હતો.

ગુજરાતમાં પાટીદાર અને ઓબીસીનું વર્ચસ્વ

ગુજરાત વિધાનસભા ચૂંટણી 2017માં ભાજપે ટિકિટ વિતરણમાં પાટીદાર સમાજના 50 લોકોને ટિકિટ આપી હતી. કોંગ્રેસે પણ 41 પાટીદારોને ટિકિટ આપી હતી. ભાજપે ઓબીસી ઉમેદવારોને 58 ટકા ટિકિટ આપી હતી જ્યારે કોંગ્રેસે 62 ટકા ઓબીસી ઉમેદવારોને ટિકિટ આપી હતી.

હિમાચલ પ્રદેશમાં રાજપૂત અને બ્રાહ્મણોનું પ્રભુત્વ 

હિમાચલ પ્રદેશના રાજકારણમાં રાજપૂત અને બ્રાહ્મણ સમુદાયનું હંમેશા પ્રભુત્વ રહ્યું છે. આ જ કારણ છે કે અહીંના તમામ મુખ્યમંત્રીઓ ઉચ્ચ જાતિના છે. ઉચ્ચ જ્ઞાતિઓની સંખ્યા સૌથી વધુ છે. 2011ની વસ્તી ગણતરી મુજબ હિમાચલ પ્રદેશમાં લગભગ 51 ટકા વસ્તી ઉચ્ચ જાતિની છે. જેમાંથી 33 ટકા રાજપૂત અને 18 ટકા બ્રાહ્મણો છે. રાજપૂતો અને બ્રાહ્મણોની સંખ્યા પરથી તેમની મતદાન શક્તિને ધ્યાનમાં લઈએ તો આ વખતે વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસ અને ભાજપ બંનેએ 28-28 રાજપૂત ઉમેદવારોને મેદાનમાં ઉતાર્યા છે.

સી-વોટરના ઓપિનિયન પોલમાં થયો હતો મોટો ખુલાસો 

ગુજરાતની ચૂંટણી પહેલા સી-વોટરના ઓપિનિયન પોલમાં ખુલાસો થયો હતો કે, કોંગ્રેસ અને આમ આદમી પાર્ટી બીજેપીના ઉચ્ચ જાતિના મતોમાં ખાડો કરી રહી છે. મતદાનમાં તમામ જ્ઞાતિના લોકોને તેમની પસંદગી કયો પક્ષ છે તે જાણવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો હતો. ઉચ્ચ જાતિના હિંદુ મતદારો કયા પક્ષ તરફ વળે છે તે પ્રશ્નના પરિણામો ખૂબ જ ચોંકાવનારા હતા. માત્ર 57 ટકા ઉચ્ચ જાતિના હિંદુ મતદારો જ ભાજપ સાથે ઉભા જોવા મળ્યા હતા. એટલે કે અડધા જેટલા મતદારો વિરોધનો માર્ગ અપનાવી રહ્યા છે. 26 ટકા મતદારો કોંગ્રેસની તરફેણમાં અને 14 ટકા ઉચ્ચ જાતિના હિંદુ મતદારો AAPની તરફેણમાં ઉભા જોવા મળ્યા હતા. ભાજપ માટે આ ખતરાની ઘંટડી છે, પરંતુ EWS ક્વોટા પરની મહોર આ ચિત્ર બદલવામાં સફળ થઈ શકે છે. ભાજપ તેને પોતાની તરફેણમાં રોકી શકે છે.

સૌપ્રથમ 10 ટકા ક્વોટા ગુજરાતને જ મળ્યો હતો 

2019માં કેન્દ્ર સરકારે સિસ્ટમમાં ફેરફાર કરતી વખતે આર્થિક રીતે નબળા વર્ગો (EWS) માટે 10 ટકા ક્વોટા આપવાનું નક્કી કર્યું હતું. પરંતુ તમને જાણીને નવાઈ લાગશે કે,  ગુજરાત દેશનું પ્રથમ રાજ્ય છે જેણે સામાન્ય વર્ગના આર્થિક રીતે નબળા વર્ગ (EWS) લોકોને સરકારી નોકરીઓ અને ઉચ્ચ શિક્ષણમાં 10 ટકા અનામત આપવાનો નિર્ણય લીધો હતો. ગુજરાતના તત્કાલિન મુખ્યમંત્રી વિજય રૂપાણીએ કહ્યું હતું કે, ગુજરાતની ભાજપ સરકાર 14 જાન્યુઆરી 2019થી અનામતની જોગવાઈ લાગુ કરશે. મુખ્યમંત્રીએ એમ પણ કહ્યું હતું કે, તમામ ભરતી પ્રક્રિયાઓમાં ગરીબ ઉચ્ચ જાતિ માટે 10 ટકા અનામતની સિસ્ટમ લાગુ કરવામાં આવશે.