Vtvનું ઓપરેશન 'ઘૂંટ ઘૂંટમાં લૂંટ' દૂધની પેકેજિંગ ક્વોલિટી પર સૌથી મોટો પર્દાફાશ

અમદાવાદઃ અમૂલ એટલે માત્ર નામ જ કાફી છે. ગુજરાતની અમૂલ બ્રાન્ડે પોતાની એક આગવી ઓળખ ઉભી કરીને દેશના ખૂણે ખૂણે પહોંચી છે. તમે કોઈ પણ જાહેર રસ્તા પર કે સંચાર માધ્યમોમાં 'અમૂલ દૂધ પીતા હૈ ઈન્ડિયા...' આ સ્લોગન સાંભળવા અને વાંચવા મળી જાય છે. પરંતુ આ અમૂલ બ્રાંડને લાંછન લગાડતી કેટલીક ઘટનાઓ સામે આવી છે. કેવી રીતે અમૂલ બ્રાન્ડ ખરીદતાની સાથે જ ગ્રાહકો છેતરાય રહ્યા છે. આ સમગ્ર પર્દાફાશ વીટીવીની ટીમે કર્યો છે. 



શું છે સમગ્ર મામલો?
થોડા સમય પહેલા સમગ્ર ગુજરાતમાંથી દૂધમાં મિલાવટ અને ખરાબ દૂધની ફરિયાદો ઉઠી હતી. રાજ્યમાં અલગ અલગ જગ્યાએ ફ્રુડ઼ એન્ડ ડ્રગ્સ વિભાગે તપાસ હાથ ધરી હતી. ત્યારે હવે અમે આપને દૂધને લઈ એક એવી વાતનો પર્દાફાશ કરવાઈ જઈ રહ્યા છીએ કે જે સાંભળી આપના પગ નીચેથી જમીન સરકી જશે. સમગ્ર એશિયા ખંડની સૌથી મોટી સહકારી ડેરી અમૂલની વાત છે. દેશના કોઈ અંતરિયાળ ગામડાથી લઈને શહેર સુધી કોઈ એવું નહીં હોય કે જે અમૂલ બ્રાન્ડથી પરિચિત ન હોય. સમગ્ર દેશ અમૂલ દૂધ પીવે છે. પણ વીટીવીના પડતાલમાં સામે આવ્યું છે કે આ બ્રાંડ દ્વારા ગ્રાહકો સાથે મોટી છેતરપીંડી કરવામાં આવી રહી છે. તો અમૂલ સિવાય ઉત્તમ ડેરીના દૂધમાં પણ ફેટ ઓછા જોવા મળ્યા હતા. તેને લઈ જ્યારે અમે ઉત્તમ ડેરીના અધિકારીઓનો સંપર્ક સાધ્યો ત્યારે તેમણે કંઈક આવ્યો જવાબ આપ્યો હતો.

તમે ક્યારે દૂધની થેલી પર નજર કરી છે?
અમૂલ બ્રાન્ડ દ્વારા અનેક પ્રકારની દૂધની થેલી માર્કેટમાં જોવા મળે છે. તેમાં ગોલ્ડ ડાયમંડ શક્તિ ટી-સ્પેશિયલ વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. આ વિવિધ વેરાયટીઓ આપ પ્રતિદિન અમૂલના સ્ટોલ પરથી ખરીદતા હશો. પરંતુ તમે ક્યારે દૂધની થેલી પર નજર કરી છે? અને જો કરી છે તો તેના પર લખેલી વિગતોની ક્યારે ખરાઈ કરી છે? કદાચ આપનો જવાબ ના હશે. આપ એવુ માનતા હશો કે અમૂલ બ્રાન્ડ હોય તો પછી કંઈ કહેવાનું જ ન હોય. 


આ પર્દાફાશને જોઈ ગ્રાહકો પણ ચોંકી ઉઠ્યા
પરંતુ વીટીવીની પડતાલમાં સામે આવ્યું છે કે થેલી પર લખવામાં આવેલા દૂધના ફેટ ખોટા છે. જે ફેટ થેલી પર લખેલા હોય છે તે અમારા રીયાલીટી ટેસ્ટમાં ફેલ થયા છે. એટલે કે થેલી પર 6 ફુટનું દૂધ લખેલુ હોય તો તે ખરેખરમાં માત્ર 5 ફેટનું જ દૂધ હોય છે. ગ્રાહક પાસેથી 6 અથવા થેલી પર લખેલા ફેટના આધારે ભાવ અમૂલ દ્વારા લેવાય છે. પરંતુ ગ્રાહકને તેટલા ફેટ મળતા નથી. ગ્રાહકની મોટા પાયે છેતરપીંડી કરવામાં આવી રહી છે. તો અમારા આ પર્દાફાશને જોઈ ગ્રાહકો પણ ચોંકી ઉઠયા હતા.
 

આમાં કોણ જવાબદાર છે તેની ત્વરીત તપાસ થાય
આ સમગ્ર પર્દાફાશ મામલે અમે અમૂલના સત્તાધીશોનો સંપર્ક કર્યો ત્યારે તેમણે કહ્યું કે અમૂલ બ્રાન્ડમાં ક્યારે આવુ ન થાય. અને જો થતું હશે તો અમે આની તપાસ કરાવી યોગ્ય પગલા ભરીશું. પરંતુ સવાલ થાય છે કે દેશની સૌથી મોટા સહકારી દૂધ ઉત્પાદક સંઘ અમૂલમાં આ પ્રકારની પોલમ પોલ ચાલી રહી છે. તે પહેલી નજરે તો માની શકાય તેવુ ન હતું. પરંતુ જ્યારે અમે ખુદ આની પડતાલ કરી ત્યારે જે વસ્તુ સામે આવી એ તમારી સામે છે. હવે અમૂલના સત્તાધીશો હરકતમાં આવી ગયા છે અને તપાસનું આશ્વાસન આપી રહ્યા છે. ત્યારે આમાં કોણ જવાબદાર છે તેની ત્વરીત તપાસ કરી યોગ્ય પગલા લેવા જોઈએ. ગુજરાતની નહીં પણ દેશની સૌથી મોટી બ્રાન્ડનું નામ બગડતા બચાવવું જોઈએ.


તો આ સમગ્ર ઓપરેશન અમે કઈ રીતે કર્યું? આ ઓપરેશન માટે અમે અમૂલની કઈ કઈ બ્રાન્ડનો ઉપયોગ કર્યો. તથા કયા માપદંડોને આધારે સમગ્ર ઘટના પરથી પડદો ઉઠાવવાનો પ્રયાસ કર્યો?


બ્રાન્ડના નામે મોટી છેતરપિંડી 
ગુજરાતમાં સવાર પડતાની સાથે ચાની ચુસકીઓ શરૂ થઈ જાય છે. આ ચુસ્કી માટે દૂધની આવશ્યતા હોય છે. આ માટે લોકો અમૂલના સ્ટોલ પર પહોંચી જાય છે અને દૂધની ખરીદી કરે છે. બસ અમે પણ આ જ રીતે અમૂલ સ્ટોલ પરના દૂધના સેમ્પલ મેળવીને તેનો રીયાલિટી ટેસ્ટ શરૂ કર્યો. અમૂલની સાથે અમે અન્ય પણ કેટલીક દૂધ કંપનીઓના સેમ્પલ પણ લીધા અને તેનો પણ ટેસ્ટ કર્યો. જેમાં ચોંકાવનારી હકીકત સામે આવી છે. 


અમે જ્યારે અમૂલ ડાયમંડનું સમ્પલ લીધુ તો તેના પર ન્યૂન્તમ 7 ફેટ લખેલું હતું. પણ અમારી ફેટ ચકાસણીમાં સામે આવ્યું કે ડાયમંડ દૂધમાં માત્ર 6.2 ફેટ જ આવે છે. તો અમૂલ ગોલ્ડ પર ન્યૂન્તમ 6 ફેટ લખેલા હોય છે. પણ અમારા ટેસ્ટમાં સામે આવ્યું કે ગોલ્ડમાં 5.2 ફેટ નોંધાયા. આવી જ રીતે અમૂલ શક્તિમાં પણ 4.5ના લખાણ સામે માત્ર 4.1 ફેટ નોંધાયા.


આ તો વાત થઈ અમૂલ બ્રાન્ડની પણ હવે તમને વાત કરીએ ઉત્તમ ડેરીની તો ઉત્તમ ગોલ્ડ બ્રાન્ડ દૂધ પર 6 ફેટ દર્શાવેલા હોય છે. પણ અમારી સેમ્પલ ચકાસણીમાં ઉત્તમ ગોલ્ડના માત્ર 5.1 ફેટ જ સામે આવ્યા. તો આવી જ એક માહી ગોલ્ડ પર લખેલા 6 ફેટની જગ્યાએ 5.3 ફેટ સામે આવ્યા. 

વાત શ્રેષ્ઠ નામે માર્કેટમાં વેચાતા ગોલ્ડ શક્તિ દૂધના રીયાલટી ટેસ્ટની તો શ્રેષ્ઠ બ્રાન્ડ પણ કેવી રીતે કરે ગ્રાહકોની છેતરપીંડી? તેનો સચોટ સેમ્પલ ચકાસણી ટેસ્ટ

તો આપે નિહાળ્યું કે કઈ રીતે દૂધના પેકિંગ પર લખેલા ફેટ સાચા અર્થમાં કેટલા અલગ હોય છે. અને મોટા મોટા નામથી આ કંપનીઓ ભોળા ગ્રાહકોને ઉલ્લુ બનાવી રહી છે.

પ્રતિદિન કરોડો રૂપિયાનો દૂધ વેચતી સહકારી ડેરીઓ પ્રાઈવેટ ડેરીઓ કેમ ગ્રાહકો સાથે છેતરપિંડી કરી રહી છે? ધંધામાં ગ્રાહકને ભગવાન ગણવામાં આવે છે. પરંતુ ડેરીઓ માટે તો ગ્રાહક ભગવાન નથી. ડેરીઓ દૂધના ફેટ વધારે લખીને ઓછા આપે તેના કારણે ગ્રાહક ભાવમાં તો છેતરાય જ સાથે તેના આરોગ્ય સાથે પણ ચેડા થાય છે. કઈ રીતે ગ્રાહકોના આરોગ્ય સાથે ખેલ ખેલવામાં આવી રહ્યો છે?

દૂધના નામે છેતરપિંડી ! 
દૂધ એટલે માનવીનો રોજિંદી જરૂરીયાત. વૈજ્ઞાને પણ દૂધને પૂર્ણ પૌષ્ટિક આહાર માન્યું છે. દૂધમાંથી વિટામીન સી સિવાય તમામ વિટામીન પ્રાપ્ત થાય છે. દૂધની અનેક વેરાયટી પણ બજારમાં જોવા મળે છે. લોકો દૂધને ન માત્ર પીવા માટે જ ઉપયોગ કરે છે. દૂધને એક દવાના રૂપે પણ ઉપયોગમાં લેવાય છે તેથી લોકો દૂધની ફેટની માત્રને આધારે તેને આરોગતા હોય છે. કુપોષિત લોકોને ડૉક્ટર હંમેશા વધુ ફેટવાળા દૂધનું સેવન કરવાની સલાહ આપતા હોય છે. તેથી લોકો દૂધ કંપનીઓની પ્રોડક્ટ અને તેની ગુણવત્તાને આધારે ખરીદી કરે છે. પરંતુ દૂધ ડેરીઓ પોતાની લખેલી ગુણવત્તા કે ફેટ કરતા ઓછા ફેટ આપી લોકો સાથે મોટી છેતરપિંડી કરી રહી છે.


આરોગ્ય સાથે ચેડા? 
જો દૂધનું સેવન તેના ફેટના માપદંડના આધારે પ્રતિદિન સેવન કરવામાં આવતું હોય. પરંતુ જો તેમાં એકાએક ઘટાડો થાય અથવા તો નક્કી કરેલા ફેટ કરતા ઓછા ફેટનું દૂધ લેવામાં આવે તો શારીરિક કમજોર લોકોને લાંબાગાળાની બીમારી થવાની શક્યતા છે. પરંતુ સામાન્ય લોકો જો ઓછા ફેટનું દૂધ લે તો તેને નહિવત્ અસર જોવા મળે છે. આ સાથે અન્ય પણ કેટલીક સમસ્યાઓ થઈ શકે છે. તેવો મત ડોક્ટર અરૂણ સક્સેનાએ વીટીવી સાથેની વાતચીતમાં રજૂ કર્યો હતો.


દૂધમાં થાય છે મિલાવટ ? 
1 ટકા ઓછા ફેટથી આમ તો કોઈ મોટો ફરક પડતો નથી. પરંતુ દૂધને દવા તરીકે ઉપયોગ કરતા લોકો માટે ઓછા ફેટ બહુ અસર કરી શકે છે. એક રીતે કહીએ તો દૂધ કંપનીઓ લોકોના આરોગ્ય સાથે પણ ચેડા કરી રહી છે. દૂધમાં ઓછા ફેટ આવવાનું સીધુ કારણ દૂધમાં મિલાવટ થઈ હોવાની ફળશ્રુતિ કરાવે છે. દૂધ ડેરીઓ દૂધમાં પાણી અથવા તો અન્ય કોઈ પ્રવાહી મિલાવતી હશે. જો કે એતો તપાસનો વિષય છે. પરંતુ દૂધમાં ફેટના નામ પર ગ્રાહકોને છેતરવામાં આવી રહ્યા છે તે નક્કી છે.


રાજ્ય ફૂડ અને ડ્રગ્સ કમિશ્નર ડો.એચ.જી.કોશિયાનું નિવેદન
Vtvના ઓપરેશન ઘૂંટ ઘૂંટમાં લૂંટના અહેવાલની ઈન્પેક્ટ સામે આવી છે. રાજ્યના ફૂડ અને ડ્રગ્સ વિભાગે આ સમગ્ર કૌભાંડના ડેટા Vtv પાસે માગ્યા છે. રાજ્ય ફૂડ અને ડ્રગ્સ કમિશ્નર ડો.એચ.જી.કોશિયાએ Vtv સાથે ખાસ વાત કરતા જણાવ્યું કે નિયમોનુસાર દૂધમાં ફેટનું પ્રમાણ રહેત તે જરૂરી છે. તેથી આ સમગ્ર ઘટના અંગે ફૂડ અને ડ્રગ્સ વિભાગ દ્વારા તપાસ કરવામાં આવશે. અને જો દૂધમાં ફેટ ઓછા જણાશે તો નિયમ મુજબ કાર્યવાહી કરવામાં આવશે.