રાજ્યના છેવાડે આવેલા વલસાડ જિલ્લામાં આવેલી વાપી જીઆઇડીસી દેશની સૌથી મોટી જીઆઇડીસીઓમાં ગણના થાય છે. મહત્વપૂર્ણ છે કે વાપીમાં નાના-મોટા હજારો ઉદ્યોગ ધંધા ધમધમી રહ્યા છે. વાપીમાં પ્લાસ્ટિક ફાર્મ અને પેપર ઉદ્યોગો આવેલાં છે.
જોકે વાપીમાં સૌથી મોટું પ્રમાણ કેમિકલ ઉદ્યોગોનું છે. આથી વાપીમાં આંતરરાષ્ટ્રીય કક્ષાની મોટી કંપનીઓ પણ આવેલી છે. આમ વાપી અને આસપાસના વિસ્તારમાં ઉદ્યોગો મોટાપાયે વિકસેલા હોવાથી અહીંના ઉદ્યોગો વર્ષે કરોડો રૂપિયાનું ટનઓવર કરે છે. જો કે થોડા સમય અગાઉ વાપીને દેશના સૌથી પ્રદુષિત વિસ્તારો પૈકીનો એક વિસ્તાર જાહેર કરવામાં આવ્યો છે જેને કારણે ચકચાર મચી ગઈ છે.
નેશનલ ગ્રીન ટ્રિબ્યુનલ દ્વારા કેન્દ્રીય પ્રદૂષણ નિયંત્રણ બોર્ડના એક રિપોર્ટના આધારે દેશના સૌથી વધુ પ્રદુષિત વિસ્તારો હોય એવા 100 વિસ્તારોની યાદી જાહેર કરી હતી. જેમાં દેશના સૌથી વધુ પ્રદુષિત વિસ્તારોની યાદીમાં ઉદ્યોગિક વાપી નગરીને 18માં નંબર પર મૂકવામાં આવ્યું હતું.
મહત્વપૂર્ણ છે કે થોડા સમય અગાઉ કેન્દ્રીય પ્રદૂષણ નિયંત્રણ બોર્ડ દ્વારા જળ જમીન અને વાયુના પ્રદૂષણના કાયદાઓની જોગવાઈઓને આધારે કોમ્પ્રીહેન્સીવ એન્વાયરમેન્ટલ પોલ્યુશન ઇન્ડેક્સ એટલે કે સેપી.ના ધારાધોરણ પ્રમાણે દેશના પ્રદુષિત ઉદ્યોગોની એક યાદી બનાવી હતી. હવા પાણી અને જમીનના પ્રદૂષણને ધ્યાનમાં લઈ જીઆઇડીસીના પ્રદૂષણના માપના સ્કોર આપવામાં આવ્યો હતો. કેન્દ્રીય પ્રદૂષણ નિયંત્રણ બોર્ડ 2016માં સુધારેલા ધારા-ધોરણોને ધ્યાનમાં લઈને આ ઉદ્યોગોના પ્રદૂષણની માપણી કરવામાં આવી હતી.
ધારાધોરણ પ્રમાણે જે વિસ્તારમાં જળ જમીન અને વાયુના પ્રદૂષણનો આંકનો સ્કોર 70 ઉપર પહોંચી જાય તો તેને આવે ક્રીટી કલી પ્રદૂષિત માનવામાં આવે છે. આથી ધારાધોરણ મુજબ વાપીનો સેપી ઈન્ડેક્સ 79.95 આવ્યો હતો. જેથી વાપી દેશના સૌથી પ્રદુષિત વિસ્તારોમાંની યાદીમાં ૧૮મુ સ્થાન આપવામાં આવ્યું હતું. વાપીને દેશના સૌથી વધુ પ્રદૂષિત વિસ્તારની યાદીમાં મૂકવામાં આવતા વાપીના ઉદ્યોગો પર અનેક પ્રતિબંધો લગાવવામાં આવ્યા છે.
ઉદ્યોગકારો દિલ્હી સુધી રજુઆત કરી આ યાદીમાંથી નીકળવા અનેક પ્રયાસો કરી....
આથી વાપીના ઉદ્યોગોમાં ફફડાટ વ્યાપી ગયો છે. ત્યારે ઉદ્યોગકારો દિલ્હી સુધી રજુઆત કરી આ યાદીમાંથી નીકળવા અનેક પ્રયાસો કરી રહ્યા છે. જે પદ્ધતિથી આ યાદી બહાર પાડવામાં આવી છે તેમાં ફેરબદલ કરવામાં આવે તેવી માંગ કરવામાં આવી છે. આ સંકટમાંથી બહાર આવવા વાપીના ઉદ્યોગોએ રાજ્યના અન્ય ઔદ્યોગિક વસાહતોને પણ સાથે રાખી અને દિલ્હી સુધી રજૂઆતો કરી છે અને સરકાર અને એનજીટીને ફેર વિચારણા કરવા માટે રજૂઆતો કરી છે.
વાપીના ઉદ્યોગો પર અનેક પ્રતિબંધો લાદી દેવામાં આવ્યા
નેશનલ ગ્રીન ટ્રિબ્યુનલ દ્વારા વાપી ઔદ્યોગિકનગરીને ક્રિટીકલી પોલ્યુટેડ વિસ્તારોની યાદીમાં મૂકવામાં આવતા હવે વાપીના ઉદ્યોગો પર સંકટના વાદળો ઘેરાય છે. અત્યારે વાપીના ઉદ્યોગો પર અનેક પ્રતિબંધો લાદી દેવામાં આવ્યા છે. વાપીના ઉદ્યોગો પર આવેલું આ સંકટ લાંબા સમય સુધી ચાલે તો મોટી મુશ્કેલી સર્જાઈ શકે છે. આવી પરિસ્થિતિમાં અત્યારે વાપીમાં નવા ઉદ્યોગો પર રોક લગાવવામાં આવી છે. વધુમાં અત્યારે ચાલુ ઉદ્યોગોની એક્ષ્ટેન્સન પર રોક લગાવી દેવામાં આવી છે. આવી પરિસ્થિતિને કારણે વાપીના ઉદ્યોગો પર સંકટના વાદળો ઘેરાયા છે અને રોજગારી પર પણ મોટી અસર થઈ શકે છે તેવું ઉદ્યોગપતિઓ માની રહ્યા છે.
....જેને કારણે વાપીના ઉદ્યોગ જગતે મોટું નુકસાન થયું હતું
મહત્વપૂર્ણ છે કે અગાઉ પણ અનેક વખત વાપી દેશના પ્રદુષિત વિસ્તારોની યાદીમાં સમાવેશ થઈ ચૂક્યું છે. એ વખતે પણ વાપીના ઉદ્યોગો પર અનેક પ્રતિબંધો લાદવામાં આવ્યા હતા. જેને કારણે વાપીના ઉદ્યોગ જગતે મોટું નુકસાન સહન કરવાનો વારો આવ્યો હતો. ત્યારે થોડા સમય અગાઉ જ વાપીમાં પ્રદૂષણને ના થવા માટે લેવાયેલા પગલાના હકારાત્મક પરિણામો બાદ કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા વાપીને ક્રિટિકલ પોલ્યુટેડ એરિયાની યાદીમાંથી બહાર પણ કાઢવામાં આવ્યું હતું. જોકે હવે એના થોડા સમય બાદ ફરી એક વખત વાપીને પ્રદૂષિત વિસ્તારની યાદીમાં મૂકવામાં આવતા વાપીના ઉધોગો પર ફરી એક વખત અનેક પ્રતિબંધો લાદવામાં આવતા સંકટના વાદળો ઘેરાયા છે. ત્યારે આવી પરિસ્થિતિમાંથી બહાર આવવા વાપીના ઔદ્યોગિક અગ્રણીઓએ વાપીથી ગાંધીનગર અને દિલ્હી સુધી દોટ મૂકેલી છે. જોકે હજુ સુધી કોઈ પરિણામ આવ્યું નથી. પરંતુ આવનારા છ મહિનામાં વાપીના ઉદ્યોગો પર આવેલી આ સંકટના વાદળો ઘેરાયેલા રહેશે અને ત્યાર બાદ આખરી નિર્ણય લેવાય તેમ ઉધોગપતિઓ માની રહ્યા છે.