હાલમાં અમેરિકામાં વેચાઇ રહેલી દરેક ત્રીજી દવા ભારતમાં બનાવેલી છે. અમેરિકા ભારતના દવા ઉદ્યોગ માટે એક મોટું એક્સપોર્ટનું માર્કેટ છે. આવી સ્થિતિમાં અમેરિકાની દવા ઉત્પાદનમાં આત્મનિર્ભર બનવા માટેની આકાંક્ષા ભારત માટે મુશ્કેલી લાવી શકે છે. ભારતના દવા ઉદ્યોગ માટે અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ ટ્રમ્પનો આ આદેશ કોઈ નવી મુસીબતના એંધાણ સૂચવી રહ્યું છે.
અમેરિકી પ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્ર્મ્પે કર્યો નવો ફેંસલો
હવેથી અમેરિકા જ પોતાને જરૂરી દવાઓનું કરશે ઉત્પાદન
ચીન, ભારત જેવા દેશો પર નિર્ભરતા ઘટાડવાનું પગલું
તાજેતરમાં, અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે એક અધ્યાદેશ પર હસ્તાક્ષર કર્યા. આ અંતર્ગત, તેમના દેશમાં આવશ્યક અને જટિલ દવાઓના ઉત્પાદન માટે ભાર મૂકવામાં આવશે. આ પગલું જે અમેરિકા ફર્સ્ટની ટ્રમ્પની નીતિને અનુરૂપ છે અને તેને પ્રોત્સાહન આપશે, તે ભારત માટે વધુ સારું નહીં હોય, કેમ કે ભારત અમેરિકામાં દવાઓ સપ્લાય કરનાર સૌથી મોટો દેશ છે. આવી સ્થિતિમાં, ભારતીય ફાર્માસ્યુટિકલ ઉદ્યોગ પર આની ખૂબ જ ખરાબ અસર પડી શકે છે.
શું છે ટ્રમ્પનો નિર્ણય?
પ્રમુખ ટ્રમ્પે તેના એડમિનિસ્ટ્રેશનના વિભાગોની એક વર્ચ્યુઅલ મીટિંગ બોલાવી હતી. જેમાં ડ્રગ મેન્યુફેક્ચરિંગની નબળી કડી ઓળખી કાઢવા જણાવ્યું હતું. આ સાથે, તમામ જરૂરી દવાઓની લિસ્ટ બનાવવા અને વહેલી તકે તે તમામ માટે મંજૂરી મેળવી લેવા જણાવ્યું હતું, જેથી યુએસમાં જ દવાઓ તૈયાર થઈ શકે. ખાનગી અખબારમાં પ્રકાશિત થયેલા સમાચાર મુજબ, અમેરિકી કંપનીઓને એવી પ્રોસેસમાં કામ કરવાનું કહેવામાં આવ્યું છે કે ઉત્પાદન પ્રક્રિયા દરમિયાન ભાવમાં વધારો ન થાય કે દવાઓની ઉપલબ્ધતાને અસર પણ ન પડે. સાથે જ કોરોના સામેની લડાઈ પણ પ્રભાવિત ન થાય તે ખાસ જોવાનું છે.
શ માટે ઉઠાવ્યું આ કદમ?
અન્ય વિકસિત દેશોની જેમ અમેરિકા પણ દવાઓ માટે ભારત અને ચીન જેવા દેશો પર નિર્ભર કરે છે. કોરોના મહામારી દરમિયાન, વિકાસશીલ દેશો પર યુ.એસ. ની આ નિર્ભરતા ઉઘાડી થઈ ગઈ હતી. ભારતનો ફાર્મા ઉદ્યોગ ખૂબ જ મજબૂત છે છતાં જ્યારે ચીનના હુબેઈમાં દવાની કમી થઈ હતી તેમાં પેરાસીટામોલ જેવી દવાઓ પણ શામેલ હતી. આ સમયે ભારતે પણ 13 જરૂરી મૂળભૂત દવાઓને નિકાસ કરવા પર પ્રતિબંધ લાદી દીધો હતો.
આજ ગાળા દરમિયાન ટ્રમ્પે જ્યારે હાઈડ્રોક્સાઇક્લોરોક્વિનને કોરોનાની ચમત્કારિક દવા તરીકે ઓળખાવી ત્યારે દુનિયાને ખબર પડી કે ભારત તેનો સૌથી મોટો ઉત્પાદક અને નિકાસકાર છે. બસ આ જ સમયે અમેરિકા અને બ્રાઝિલ જેવા ઘણા દેશોએ આ દવા માટે ભારતનો સંપર્ક કર્યો હતો, અને ભારતે તે દવા તૈયાર કરીને આ દેશોને પૂરતા પ્રમાણમાં ઉપલબ્ધ પણ કરાવી હતી. આ બધુ એ સમયે બન્યું જયારે ભારત પોતે પણ કોરોના સામેની લડાઈની તૈયારીઓને મજબુત કરી રહ્યું હતું. આ દવાના મામલાએ ભારતના દવા ઉદ્યોગની મજબુતાઈને દુનિયા સમક્ષ લાવી દીધી હતી.
કેટલું જરૂરી છે ભારતના દવા ઉદ્યોગ માટે અમેરિકા?
ભારતની મોટાભાગની દવાઓ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ દ્વારા આયાત કરવામાં આવે છે. એવું કહેવાય છે કે ત્યાં વેચાયેલી દરેક ત્રીજી દવા ભારતમાં બને છે. જોકે ટ્રમ્પનો આદેશ કોઈ એક દેશને અસર કરશે નહિ. પરંતુ યુએસ કંપનીઓનું માનવું છે કે ટ્રમ્પે ચીન પરની તેની નિર્ભરતાને સમાપ્ત કરવા આ નિર્ણય લીધો છે. જોકે તેની અસર ભારત પર પણ થશે.
પ્રત્યક્ષ પણે નહિ થાય અસર
જો કે એક અહેવાલમાં કહેવાયું છે કે ભારતને પ્રત્યક્ષ રૂપે આ ઓર્ડરની અસર થશે નહિ. કેમ કે ભારતની દવાઓ મોટા પાયે અમેરિકી સાર્વજનિક તંત્રની ખરીદી પ્રક્રિયાનો ભાગ નથી. તેમ જ બંને દેશો wtoના મેમ્બર હોવાના લીધે તેનો ભારતને ફાયદો થશે અને આ ઓર્ડરમાં ઘણી છૂટછાટ પણ અપાઈ છે જેનો લાભ મળશે, પરંતુ લાંબા ગાળે જો અમેરિકા પોતાની દવા ઉત્પાદનમાં નિર્ભરતા પ્રાપ્ત કરી લે છે તો ભારતને ચોક્કસ પણે તે હાનિકર્તા હશે.