વેપાર / અમેરિકા કેમ રશિયાનું સસ્તું તેલ ભારત પાસે મોંધા ભાવે ખરીદી રહ્યું છે, આ છે સંપૂર્ણ હકીકત

• અમેરિકા ભારત પાસેથી ખરીદશે રશિયાનું તેલ
• રશિયા પર પ્રતિબંધો લાગ્યા બાદ યુએસને ભારત યાદ આવ્યું
• રશિયાએ ભારતમાંથી વેક્યુમ ગેસ ઓઈલનો કાર્ગો ખરીદ્યો છે

રશિયા પાસેથી તેલની ખરીદી પર પ્રતિબંધ મૂક્યા બાદ અમેરિકાએ દેશમાં તેલનો પુરવઠો જાળવી રાખવા ભારત તરફ વળ્યું છે. બજારના સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, વૈશ્વિક તેલના વેપારી વિટોલ અને ટ્રેફિગુરા બંનેએ ભારતીય રિફાઈનરી નાયરા એનર્જી પાસેથી દરેક બેરલ દીઠ $10-15ના ભાવે વેક્યુમ ગેસ ઓઈલ (VGO)નો કાર્ગો ખરીદ્યો છે. સૂત્રોનું માનીએ તો ડિસેમ્બરમાં આ કાર્ગો ભારતના વાડીનાર પોર્ટથી અમેરિકા કે યુરોપ જશે. VGO એ એક પ્રકારનું ક્રૂડ તેલ છે જેમાંથી ગેસોલિન અને ડીઝલ બનાવવામાં આવે છે. 

અગાઉ Aframax ટેન્કર શાંઘાઈ ડોને પણ રિલાયન્સ ઈન્ડસ્ટ્રીઝના જામનગર પોર્ટ પરથી ઓછામાં ઓછા 80 હજાર ટન વીજીઓ ખરીદ્યા હતા. આ કન્સાઇનમેન્ટ ઓક્ટોબરના અંતમાં અથવા નવેમ્બરની શરૂઆતમાં યુએસ પહોંચ્યું હતું. 

ગયા વર્ષની સરખામણીએ પુરવઠામાં અનેકગણો વધારો થયો છે
ગયા વર્ષની સરખામણીમાં આ વર્ષે ભારતે અમેરિકાને વેક્યૂમ ગેસ ઓઈલ ખૂબ મોટી માત્રામાં સપ્લાય કર્યું છે. મે 2021 માં, યુએસએ ભારત પાસેથી માત્ર એક કાર્ગો VGO ખરીદ્યો હતો. તે જ સમયે, આ વર્ષે અમેરિકાએ અત્યાર સુધીમાં કાર્ગો VGO ના ઘણા કન્સાઇનમેન્ટ્સ ખરીદ્યા છે.

ઘણા પ્રતિબંધો લાગાવ્યા હતા 
યુક્રેન યુદ્ધ પહેલા રશિયાને સૌથી વધુ સંખ્યામાં વીજીઓ અમેરિકાને નિકાસ કરતું હતું. યુક્રેન સાથેના યુદ્ધને કારણે રશિયા ઘણા પ્રતિબંધોનો સામનો કરી રહ્યું છે. અમેરિકા અને કેનેડાએ રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદવા પર સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ લગાવી દીધો છે. તે જ સમયે, યુરોપિયન યુનિયન પણ 5 ડિસેમ્બર અને 5 ફેબ્રુઆરી 2023 થી રશિયા પાસેથી તેલની ખરીદી પર પ્રતિબંધ મૂકવા જઈ રહ્યું છે. 

ભારત રશિયા પાસેથી જંગી માત્રામાં તેલ ખરીદી રહ્યું છે
ભારત વિશ્વમાં તેલ ખરીદવા માટે ત્રીજો સૌથી મોટો દેશ છે. અમેરિકા સહિતના પશ્ચિમી દેશો દ્વારા રશિયા પર આર્થિક પ્રતિબંધો લાદવામાં આવ્યા હોવા છતાં ભારત રશિયા પાસેથી રાહત ભાવ સાથે જંગી માત્રામાં ક્રૂડ ઓઈલની ખરીદી કરી રહ્યું છે. ભારત આ ક્રૂડ ઓઈલને રિફાઈન કરીને મોંઘા ભાવે પશ્ચિમી દેશોમાં નિકાસ કરી રહ્યું છે. 

નિયંત્રણો રિફાઈન્ડ ઓઈલ પર લાગુ પડતા નથી
ભારત રિફાઈન્ડ ઓઈલ સપ્લાય કરી રહ્યું છે, કારણ કે યુએસ અને યુરોપિયન યુનિયન દ્વારા લાદવામાં આવેલા નિયંત્રણો રિફાઈન્ડ ઓઈલ પર લાગુ પડતા નથી. એટલા માટે અમેરિકા સહિત તમામ પશ્ચિમી દેશો ભારતને વિકલ્પ તરીકે જોઈ રહ્યા છે. તે જ સમયે, ભારતીય રિફાઇનરી કંપનીઓએ પણ રાહત ભાવે રશિયા પાસેથી તેલની ખરીદીમાં વધારો કર્યો છે. એક ડેટા અનુસાર, એપ્રિલથી ઓક્ટોબર વચ્ચે ભારતે રશિયા પાસેથી દરરોજ 7 લાખ 93 હજાર બેરલ ક્રૂડ ઓઈલ ખરીદ્યું છે. જ્યારે ગત વર્ષે સમાન સમયગાળામાં આયાત પ્રતિદિન માત્ર 38 હજાર બેરલ હતી.