Budget 2019 / બજેટ નહી હવે 'ખાતાવહી', મોદી સરકારે જણાવ્યુ - 'ગુલામીની પરંપરામાંથી મુક્તિ'

સંસદમાં બજેટ રજૂ થાય તે પહેલા આ વખતે તેની ખાસિયત સામે આવી છે. વિત્ત મંત્રી નિર્મલા સીતારમણ દેશના આગામી વર્ષ માટે શું આપશે, તેના દસ્તાવેજોને પાંરપારિક રીતથી ઉપયોગ કરવામાં આવનારા બ્રિફકેસમાં ના રાખી, પરંતુ આ વખતે બજેટને ફૉલ્ડરમાં રાખીને લાલ કપડાથી કવર કરવામાં આવ્યુ. આ વખતે મોદી સરકારે બજેટથી જોડાયેલી આ અંગ્રેજોની પંરપરાને ખત્મ કરી દીધી છે. 

બિફ્રકેસમાં બજેટ પરંપરા 1733માં શરૂ કરવામાં આવી હતી જ્યારે બ્રિટિશ સરકારના પ્રધાનમંત્રી અને વિત્તમંત્રી રૉબટ વૉલપોટ બજેટ રજૂ કરવા માટે આવ્યા હતા. અને તેમના હાથમાં ચામડાની થેલી હતી. આ થેલીમાં બજેટથી જોડાયેલા દસ્તાવેજો હતા. ચામડાની આ થેલીને ફ્રેન્ચ ભાષામાં બુજેટ કહેવામાં આવે છે, તેના આધાર પર આ પ્રક્રિયાને બજેટ કહેવામાં આવે છે.

Chief Economic Advisor Krishnamurthy Subramanian on FM Nirmala Sitharaman keeping budget documents in four fold red cloth instead of a briefcase: It is in Indian tradition. It symbolizes our departure from slavery of Western thought. It is not a budget but a 'bahi khata'(ledger) pic.twitter.com/ZhXdmnfbvl

— ANI (@ANI) July 5, 2019

લાલ બ્રિફકેસનો ઉપયોગ પહેલી વખત 1860માં બ્રિટિશ બજેટ ચીફ વિલિયમ ગ્લૈડસ્ટોને કર્યો હતો. આ પછી ગ્લૈડસ્ટોન બૉક્સ પણ કહેવામાં આવે છે અને સતત આ બેગમાં બ્રિટેનમાં બજેટ રજૂ થતુ હતુ. લાંબા સમય પછી આ બેગની સ્થિતિ ખરાબ થવાથી 2010માં તેણે સત્તાવાર રીતે રિટાયર કરવામાં આવ્યુ. 

ભારતમાં લેધર બેગમાં શરૂ થયુ બજેટ:

1947માં અંગ્રેજોથી ભારતને આઝાદી મળી પરંતુ બજેટની પરંપરા અંગ્રેજોવાળી રહી. દેશના પહેલા વિત્ત મંત્રી આર. કે. શાનમુખ્મ ચેટ્ટીએ 26 જાન્યુઆરી 1947માં પહેલી વખત બજેટ રજૂ કર્યુ તો એક લેધરની બેગ સાથે સંસદમાં પહોંચ્યા. ઘણા વર્ષો સુધી આ રીતે બજેટ રજૂ થયુ.

1958માં પરંપરા બદલાઇ અને પંડિત જવાહરલાલ નેહરૂએ કાળા રંગના બ્રિફકેસમાં બજેટ રજૂ કર્યુ. આ પછી જ્યારે 1991માં તત્કાલિન વિત્ત મંત્રી મનમોહન સિંહે બજેટ રજૂ કર્યો તો બ્રિફકેસનો રંગ બદલીને લાલ કરી દીધો. ત્યારથી લાલ બ્રિફકેસમાં બજેટ રજૂ થાય છે. ત્યાં સુધી કે 1 ફેબ્રુઆરી 2019ના અંતરિમ બજેટમાં પણ પીયૂષ ગોયલે લાલ બ્રિફકેસમાં જ રજૂ કર્યુ. 

Rashtrapati Bhavan: As per tradition, Finance Minister Nirmala Sitharaman calls on President Ramnath Kovind before presenting the Union Budget pic.twitter.com/5vOMn9qj2H

— ANI (@ANI) July 5, 2019

વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના બીજા કાર્યકાળનું આ પહેલું બજેટ છે, જે માટે નિર્મલા સીતારમણ મંત્રાલયની બહાર આવ્યા તો તેમના હાથમાં દર વર્ષની જેમ બ્રિફકેસ નહી પરંતુ લાલ રંગનું કપડુ હતુ. નિર્મલાના હાથમાં બ્રિફકેસમાં લાલ રંગના કપડુ હતુ તેના પર અશોક ચિહ્ન પણ લાગેલુ છે .આવુ પહેલી વખત જોવા મળ્યુ કે, બજેટ બ્રિફકેસના બદલે લાલ રંગના કપડામાં રાખવામાં આવ્યુ છે. બજેટની આ નવી પરંપરાને ખાતાવહી કહેવામાં આવી રહી છે.