જાણવા જેવું / આફ્તના સમયમાં અડીખમ રહેતી NDRF ના ગઠનનો વિચાર દિલ્હીનો નહીં પણ ગાંધીનગરનો છે

• ક્યારે આવે છે NDRF, SDRF, HDRF?
• આ ટીમની શરૂઆત સૌ પ્રથમ ગુજરાતમાં થઈ
• ગુજરાત સરકારે જ કેન્દ્ર સરકાર સમક્ષ આવી ટીમ બનાવવાનું સૂચન કર્યું  

ક્યારે આવે છે NDRF, SDRF, HDRF? 
જ્યારે રાજ્યમાં કે દેશમાં કોઈ સંકટ આવે ત્યારે તેમે ન્યૂઝ ચેનલમાં કે પછી છાપાઓમાં એક શબ્દ વધુ વાંચ્યો હશે, NDRF, SDRF, HDRF. પણ શું તમને ખ્યાલ છે કે આ ટુકડી કઈ રીતે કામ કરે છે અને તેની શરૂઆત ક્યારથી થઈ? કુદરતી આફત આવતાની પહેલા આ ટીમ તે સ્થળ પર હાજર હોય છે અને આખા આખા ગામના જીવ બચાવવાના કામમાં લાગી જાય છે. પૂર હોય કે ભૂકંપ હોય, કોઈ ખીણમાં બસ ખાબકી હોય કે પછી બાળક બોરવેલમાં પડ્યું હોય આ બધા જ સમયે ઢાલની જેમ ઊભા રહે છે આ ટીમના મિત્રો.   

આ ટીમની શરૂઆત સૌ પ્રથમ ગુજરાતમાં થઈ 
જાન્યુઆરી 2001માં ગુજરાતનાં કચ્છમાં ઘણો ભયાનક ભૂંકમ્પ આવ્યો હતો, જેમાં ઘણા લોકોએ પોતાના જીવ ગુમાવ્યા અને કહી શકાય કે કચ્છના ઘણા ગામડાઓ સાવ જમીન દોસ્ત થયા. ગુજરાત રાજ્યના ઘણા શહેરોમાં આ ભૂકંપની અસર થઈ હતી. સુરત, અમદાવાદ, વડોદરા જેવા શહેરોમાં મોટી મોટી રહેણાંક બિલ્ડિંગો ધરાશયી થતાં ઘણા લોકો તે કાટમાળ નીચે ફસાયા હતા. અને બે બે દિવસની મહેનત બાદ લોકો જીવતા તેમાંથી બહાર નીકળ્યા હતા. આ ઘટના બની ત્યારે ગુજરાત સરકારે આફત સમયમાં મદદે આવી ટીમ બનાવવાનું નક્કી કર્યું. તેથી ભૂકંપ આવ્યાના થોડા જ દિવસોમાં એટલે કે ૮ ફેબ્રુઆરી, ૨૦૦૧ના રોજ ભૂકંપના કારણે સર્જાયેલી સમસ્યાનું નિવારણ કરવા માટે આ ટુકડી બનાવવા આવી. એ દરમ્યાન જે લોકો ઘર વિહોણા થઈ ગયા હતા તે તમામ લોકોને રહેવાથી માંડી જમવાની તમામ જવાબદારીઓનું સંચાલન આ ટીમ દ્વારા કરવામાં આવતું હતું. 

આ ટીમ અને વિભાગની સ્થાપવા સમયે ગુજરાતના CM પદ પર હતા નરેન્દ્ર મોદી  
2001ની ઘટના બાદ આ ટીમ ગુજરાતમાં પૂર સમયે કે પછી અતિવૃષ્ટિ સમયે કે પછી કોઈ પણ કુદરતી આફત આવી પહોંચે ત્યારે સજ્જ થઈ જતી હતી. અને આ ટીમને ગુજરાત રાજય આપત્તિ વ્યવસ્થાપન સત્તામંડળ વિભાગનો એક ભાગ બનાવવામાં આવી. જો રાજ્યમાં કોઈ પણ સંકટ આવવાનું હોય તો તેની પૂર્વ તૈયારી સાથે આ ટીમ તૈયાર રહે છે.  ગુજરાતમાં કોઈ જટિલ અણબનાવ બને ત્યારે પણ આ ટીમ તેનું સમાધાન કરવા તૈયાર હોય છે અને તે ટીમને SDRF તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. તે સમયે ગુજરાતનું નેતૃત્વ હાલના પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદી કરી રહ્યા હતા. તેમના માર્ગદર્શન હેઠળ આ ટીમ અને વિભાગની રચના થઈ. ત્યારબાદ આ વિભાગે, ભારત સરકારને દરેક રાજ્યમાં આવી ટુકડીઓ બનાવવામાં આવે તેની ભલામણ કરી. જો દરેક રાજ્યમાં આવી ટીમ તૈયાર હોય તો કોઈ પણ રાજ્યમાં કોઈ કુદરતી આફત આવી પડે ત્યારે આ ટીમ જાનહાનિનું નુકશાન થતાં બચાવી શકે છે. તેથી ગુજરાત સરકારે આવી નવી નવી SDRF ટીમ બનાવવાનું શરૂ કર્યું. 

ગુજરાત સરકારે જ કેન્દ્ર સરકાર સમક્ષ આવી ટીમ બનાવવાનું સૂચન કર્યું  
ગુજરાત રાજય આપત્તિ વ્યવસ્થાપન સત્તામંડળ, રાજયની હાલની SDRF કંપનીઓમાંથી SDRF ટુકડીઓ ઉભી કરવાની કામગીરી શરૂ કરી હતી. આ ટુકડીઓની તાલીમ અને જરૂરી સાધન સામગ્રી ગાંધીનગર અને વડોદરા ખાતે થાય છે. તે સમયે 6 બટાલિયન ટીમથી આ ટુકડીની સ્થાપન કરવામાં આવી. આ પહેલા પણ આવી ઘણી ટુકડીઓ કામ કરતી હતી. પણ તેના વિશે કોઈ વિભાગ કે એક્ટ લાગુ પાડવામાં આવ્યા ન્હોતા. પરંતુ 2005માં ડીઝાસ્ટર મેનેજમેન્ટની એક્ટ પાસ થઈ અને દેશને NDRF, SDRF, HDRF જેવી ટીમો મળી.