ચૂકાદો / સુપ્રીમ કોર્ટે આ આરક્ષણને રદ્દ કરતા કહ્યુ, આ સમાનતાના અધિકારનો ભંગ

• સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યુ કે મરાઠા કોટા 50 ટકાથી વધારે ન હોઈ શકે
• કોર્ટે કહ્યુ કે આ સમાનતાનું ઉલંઘન કરે છે
• બોમ્બે હાઈકોર્ટના નિર્ણય પર ફરી વિચાર કરવાનું કારણ નથી મળ્યુ

સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યુ કે મરાઠા કોટા 50 ટકાથી વધારે ન હોઈ શકે

કોર્ટે કહ્યુ કે આ સમાનતાનું ઉલંઘન કરે છે.  સુપ્રીમ કોર્ટે આરક્ષણ સીમા 50 ટકા પર નક્કી કરવા માટે 1992ના મંડળના નિર્ણયને વૃહદ પીઠની પાસે મોકલવાથી ઈનકાર કરી દીધો. સાથે કોર્ટે સરકારી નોકરીઓ અને દાખલામાં મરાઠા સમુદાયને આરક્ષણ આપવા સંબંધી મહારાષ્ટ્રના કાયદાને ફગાવી દેતા તેને અસંવૈધાનિક કરાર કર્યો છે.

બોમ્બે હાઈકોર્ટના નિર્ણય પર ફરી વિચાર કરવાનું કારણ નથી મળ્યુ

બોમ્બે હાઈકોર્ટના નિર્ણયને પડકારનારી અરજી પર પોતાના ચૂકાદામાં સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યુ કે, અમને ઈન્દિરા સાહનીના નિર્ણય પર ફરી વિચાર કરવાનું કારણ નથી મળ્યુ. જસ્ટિસ અશોક ભૂષણની અધ્યક્ષતામાં જસ્ટિસ એલ નાગેશ્વર રાવ, જસ્ટિસ એસ અબ્દુલ નજીર, જજ હેમંત ગુપ્તા અને એસ જસ્ટિસ રવિન્દ્ર ભટ્ટની 5  ન્યાયાધીશની સંવિધાનીક પીઠે મામલા પર નિર્ણય સંભળાવ્યો છે.

અસાધારણ સ્થિતિમાં આરક્ષણ

5 જજોની પીઠે 4 અલગ અલગ નિર્ણય સંભળાવ્યો છે. પરંતુ તમામે માન્યુ કે મરાઠા સમુદાયને આરક્ષણ ન આપી શકાય. આરક્ષણ ફક્ત પછાત વર્ગને આપી શકાય. મરાઠા આ કેટેગરીમાં નથી આવતા. સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યુ કે જસ્ટિસ ગાયકવાડ કમિશન અને હાઈકોર્ટ બન્નેએ અસાધારણ સ્થિતિમાં આરક્ષણ આપવાની વાત કરી છે. પરંતુ બન્નેએ ન જણાવ્યું કે મરાઠા આરક્ષણમાં અસાધારણ સ્થિતિ શું છે.

સુનવણી 15 માર્ચ શરુ કરવામાં આવી હતી

સંવિધાન પીઠના મામલામાં સુનવણી 15 માર્ચ શરુ કરવામાં આવી હતી. બોમ્બે હાઈકોર્ટે જૂન 2019માં કાયદાને યથાવત રાખતા કહ્યુ હતુ કે 16 ટકા આરક્ષણ યોગ્ય નથી અને રોજગારમાં આરક્ષણ 12 ટકાથી વધારે ન હોવું જોઈએ અને નામાંકનમાં આ 13 ટકાથી વધારે ન હોવું જોઈએ. હાઈકોર્ટે રાજ્યમાં શિક્ષણ સંસ્થાનો અને સરકારી નોકરિયોમાં મરાઠાઓ માટે આરક્ષણના નિર્ણયને યથાવત રાખ્યો હતો.

કેન્દ્રએ સુપ્રીમ કોર્ટમાં શુ કહ્યુ હતુ?

કેન્દ્રએ સુપ્રીમ કોર્ટમાં કહ્યુ હતુ કે મહારાષ્ટ્રની પાસે મરાઠાઓના આરક્ષણ આપવાની વિધાયી ક્ષમતા છે અને તેમનો નિર્ણય સંવૈધાનિક છે. કેમ કે 102માં સંશોધન કોઈ રાજ્યને સામાજિક અને શૈક્ષણિક રુપથી પછાત વર્ગોની યાદી જાહેર કરવાની શક્તિને વંચિત ન કરી શકે.  વર્ષ 2018માં લાવવામાં આવેલા 102માં સંવૈધાનિક કાયદામાં અનુચ્છેદ 338બી, જે રાષ્ટ્રીય પછાત વર્ગ આયોગના માળખા, જવાબદારી અને શક્તિઓ સાથે સંબંધિત છે. તથા અનુચ્છેદ 342એ જે કોઈ ખાસ જાતિની સામાજિક અને શૈક્ષણિક રુપથી પછાત જાહેર કરવાની રાષ્ટ્રપતિની શક્તિ અને યાદીમાં ફેરફારની સંસદની શક્તિ સાથે સંબંધિત લાવવામાં આવ્યા છે.