આદેશ / સુપ્રીમે કહ્યું 50 ટકાથી વધારે અનામતને મંજૂરી નહીં, આ રાજ્ય સરકારનો વિચાર સમજની બહાર

સુપ્રીમ કોર્ટના પાંચ સભ્યની ખંડપીઠે આ ટિપ્પણી આંધ્ર પ્રદેશ સરકારના વર્ષ 2000ના એક આદેશ પર કરી છે. આંધ્ર પ્રદેશ સરકારે 20 વર્ષપહેલાના સૂચિત વિસ્તારોમાં આવેલી શાળાઓમાં શિક્ષકની ભરતીમાં અનુસૂચિત જનજાતિઓને 100% અનામત આપવાનો આદેશ આપ્યો હતો. જસ્ટિસ અરૂણ મિશ્રા, જસ્ટિસ ઈન્દિરા બેનર્જી, જસ્ટિસ વિનીત શરણ, જસ્ટિસ એમ.આર.શાહ અને જસ્ટિસ અનિરૂધ બોઝની ખંડપીઠે આંધ્ર સરકારના નિર્ણયને ગેરબંધારણીય, દુર્ભાગ્યપૂર્ણ, ગેરકાયદેસર અને મનસ્વી ગણાવ્યો હતો.

ખંડપીઠે અવલોકન કર્યું હતું કે વર્ષ 1986 માં પણ રાજ્ય સરકારે 100 ટકા અનામતની જાહેરાત કરી હતી, પરંતુ ત્યારબાદ ટ્રિબ્યુનલે સરકારના નિર્ણયને નકારી કાઢ્યો હતો. ત્યાર બાદમાં અદાલતોએ પણ ટ્રિબ્યુનલના નિર્ણયને સમર્થન આપ્યું હતું. વર્ષ 1998 માં સરકારે સુપ્રીમ કોર્ટમાં પોતાની અપીલ પાછી ખેંચી લીધી.

ખંડપીઠે જણાવ્યું હતું કે રાજ્ય સરકાર પાસેથી અપેક્ષા રાખવામાં આવે છે કે આ પછી તે ફરીથી 100 ટકા અનામત આપવાનું ગેરકાયદેસર કામગીરી કરશે નહીં. તેમ છતાં વર્ષ 2000માં રાજ્ય સરકારે ફરીથી સૂચિત વિસ્તારોમાં અનુસૂચિત જનજાતિઓને 100 ટકા અનામત આપવાનો હુકમ કર્યો.

સરકારની વિચારસરણી અતાર્કિક અને સમજણની બહાર

બંધારણની ખંડપીઠે કહ્યું કે એકવાર આ હુકમ નામંજૂર થયા પછી, તે જ આદેશને ફરીથી જાહેર કરવાનું ખૂબ દુઃખ છે. ખંડપીઠે એમ પણ કહ્યું હતું કે એકલા અનુસૂચિત જનજાતિ માટે 100% અનામત કોઈપણ સૂચિત ક્ષેત્રમાં વાજબી ઠેરવી શકાય નહીં. તે જ સમયે, સર્વોચ્ચ અદાલતે ચુકાદામાં એવી પણ ટિપ્પણી કરી કે માત્ર અનુસૂચિત જનજાતિના શિક્ષકોનું અનુસૂચિત વિસ્તારોની શાળાઓમાં ભણવાનું વિચારવું યોગ્ય નથી અને તર્કસંગત છે. તે સમજણ બહાર છે.

શિક્ષકોની નોકરી જશે નહીં

સંવિધાન બેંચે રાજ્ય સરકારને ભલે ઠપકો આપ્યો, પરંતુ તેના વતી આ બાબતને અનોખા માનતા 2000 માં સરકારી હુકમ હેઠળ શિક્ષકોની આ શરતી નિમણૂકો ચાલુ રાખવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે. અદાલતે આંધ્રપ્રદેશ અને તેલંગાણા સરકારને કડક સૂચના આપી છે કે ભવિષ્યમાં આવી પ્રયાસ ન થાય.