સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું છે કે અનામતનો લાભ તે 'મહાનુભાવો' ના વારસદારોને ન આપવો જોઈએ, જેઓ 70 વર્ષથી અનામતનો લાભ લઈને શ્રીમંત વર્ગમાં છે. વર્ષોથી અનામતના ખરા અર્થમાં અનુસૂચિત જાતિ અને અનુસૂચિત જનજાતિના જરૂરીયાતમંદ લોકો સુધી પહોંચવામાં સમર્થ ન હોવા અંગે કોર્ટે કહ્યું કે, સરકારે અનુસૂચિત જાતિ અને અનુસૂચિત જાતિઓની યાદી ફરીથી બનાવવી જોઈએ.
જસ્ટિસ અરૂણ મિશ્રા, જસ્ટિસ ઈંદિરા બેનર્જી, જસ્ટિસ વિનીત શરણ, જસ્ટિસ એમ.આર.શાહ અને જસ્ટિસ અનિરુધ બોઝની બનેલી પાંચ સભ્યોની સંવિધાન બેંચે કહ્યું કે, "એવું નથી કે અનામત મેળવનારા વર્ગની યાદી પવિત્ર છે અને તેમાં બદલાવ ન કરી શકાય." અનામતનો સિદ્ધાંત જરૂરીયાતમંદોને લાભ આપવાનો છે.
બંધારણીય બેંચે તેના એક આદેશમાં જણાવ્યું હતું કે, પાત્રતા માટેની લાયકાત શું હોવી જોઈએ તે અનુસૂચિત જાતિ, અનુસૂચિત જનજાતિ અને પછાત વર્ગની વચ્ચે વિવાદ છે. ખંડપીઠે જણાવ્યું હતું કે, આ યાદી બદલવાની સરકારની જવાબદારી છે,જેવી રીતે ઇન્દ્ર સાહની કેસમાં નવ સભ્યોની બેંચે કહ્યું હતું.
નથી મળી રહ્યો અનામતનો લાભ
બંધારણની ખંડપીઠે કહ્યું કે, અનામત વર્ગની અંદર સામાજિક અને આર્થિક રીતે મજબુત લોકો છે. આવી સ્થિતિમાં જરૂરીયાતમંદ લોકોને સામાજિક મુખ્ય પ્રવાહમાં લાવવાની જરૂરિયાત માટે સંઘર્ષ ચાલી રહ્યો છે, આ હોવા છતાં, તેમને વાસ્તવિક અર્થમાં અનામતનો લાભ મળી રહ્યો નથી. આ અંગે અવાજ ઉઠાવવામાં આવી રહ્યો છે.
આ છે કેસ
આંધ્રપ્રદેશના સૂચિત વિસ્તારોમાં શિક્ષકોની ભરતીમાં અનુસૂચિત જનજાતિઓને 100% અનામત આપવાના નિર્ણયમાં કોર્ટે આ ભલામણ ગેરબંધારણીય ગણાવી હતી. બેંચે કહ્યું કે, "વરિષ્ઠ વકીલ રાજીવ ધવનની અરજી સાથે તે સહમત છે કે અનામત વર્ગોની યાદી પર પુનર્વિચારણા કરવાની જરૂર છે."
આરક્ષણ ટકાવારીમાં છેડછાડ કર્યા વિના પણ યાદીમાં ફેરફાર કરવો શક્ય છે
ખંડપીઠે કહ્યું હતું કે, અનામત ટકાવારીમાં છેડછાડ કર્યા વિના યાદીમાં ફેરફાર કરી શકાય છે, જેથી ખરેખર જરૂરિયાતમંદ લોકોને લાભ મળી શકે, જેઓ સૂચિમાં જોડાવાથી સમાજના મુખ્યધારામાં આવી ગયા છે.
રાજ્યોમાં પણ કમિશનની ભલામણ કરવામાં આવી છે
ખંડપીઠે કહ્યું, "એવું જોવા મળ્યું છે કે રાજ્ય સરકાર દ્વારા આ સંદર્ભે કરવામાં આવેલા કમિશનના અહેવાલમાં સૂચિમાં ફેરફાર કરવાની ભલામણ કરવામાં આવી છે." આયોગે સૂચિમાં કોઈપણ જાતિ, સમુદાય અને કેટેગરીને ઉમેરવા અથવા દૂર કરવાની ભલામણ કરી છે. આવા અહેવાલ ઉપલબ્ધ હોય ત્યાં રાજ્ય સરકારે તાકીદ બતાવીને તાર્કિક રીતે કરવું જોઈએ.