આ છે વિકાસ! / પાકિસ્તાન અને બાંગ્લાદેશ કરતાં પણ ભારતમાં ભુખમરો વધારે, 117 દેશોના રિપોર્ટમાં 102નું સ્થાન

• ભુખમરાનાં મુદ્દે ભારત પાકિસ્તાન અને નેપાળથી પણ પાછળ છે
• 117 દેશોની યાદીમાં ભારત 102માં સ્થાને છે
• Ghi એક્સપર્ટ રિવ્યું વાર્ષિક રિપોર્ટે ભારતની સ્થિતિ છતી કરી

ભારત ભુખમારો

ભુખમરો અને કુપોષણનાં મુદ્દે ભારત તેનાં પડોશી દેશ નેપાળ, બાંગ્લાદેશ અને પાકિસ્તાનથી પણ પાછળ છે. લોકો માટે કામ કરનારી બે આંતરરાષ્ટ્રીય એનજીઓ દ્વારા જાહેર કરવામાં આવેલી 117 દેશોની યાદીમાં ભારત 102માં સ્થાન પર છે.  
ગ્લોબલ હંગર ઈન્ડેક્સ (GHI) સ્કોરમાં  દેશોને 100 સીવિયરીટી સ્કેલ પર ચકાસવામાં આવે છે. જેમાં શૂન્ય (કોઈ ભુખમરો નહીં)ને સારું માનવામાં આવે છે અને 100ને ખરાબ માનવામાં આવે છે. રિપોર્ટ મુજબ 30.3 સ્કોરની સાથે ભારત ભુખમરીનાં એવા સ્તર પર છે તેને ગંભીર માનવામાં આવે છે.

ગ્લોબલ હંગર ઈંડેક્સ (GHI) રિપોર્ટ

GHIમાં વર્ષ 2014માં ભારત 55માં સ્થાને હતું. જ્યારે વર્ષ 2019માં તે 102માં સ્થાને પહોંચ્યું છે. ઉલ્લેખનીય છે  કે યાદીમાં નોંધાયેલાં દેશોની સંખ્યામાં વઘારો ઘટાડો થતો રહેતો હોય છે. વર્ષ 2014માં ભારત 76 દેશોની યાદીમાં 55માં સ્થાને હતું. વર્ષ 2017માં બનેલી 119 દેશોની યાદીમાં ભારત 100માં સ્થાને હતું. જ્યારે વર્ષ 2018માં તે 119 દેશોની યાદીમાં 103માં સ્થાને હતું. જ્યારે આ વર્ષની એટલે કે 2019ની 117 દેશની યાદીમાં તે 102માં સ્થાને છે.

વૈશ્વિક, ક્ષેત્રીય અને રાષ્ટ્રીય સ્તર પર ભુખને માપવા રિપોર્ટ ડિઝાઈન કરાયો છે

GhI એક્સપર્ટ રિવ્યુનાં વાર્ષિક રિપોર્ટને આયરલેન્ડની કન્સર્ન વર્લ્ડવાઈડ તથા જર્મનીની વેલ્થુંગરહિલ્ફેએ સંયુક્ત રીતે પ્રકાશિત કર્યો છે. આ વર્ષનાં GHIનાં રિપોર્ટમાં પાકિસ્તાન 94માં સ્થાને છે. બાંગ્લાદેશ 88માં સ્થાને છે. જ્યારે નેપાળ 73માં સ્થાને છે. રિપોર્ટ તૈયાર કરનારાઓનો દાવો છે કે આ રિપોર્ટને વૈશ્વિક, ક્ષેત્રીય અને રાષ્ટ્રીય સ્તર પર ભુખને માપવાં માટે ડિઝાઈન કરવામાં આવ્યો છે.

ભારતમાં ચાઈલ્ડ વેસ્ટિંગનો દર 20.8 

GHI રિપોર્ટ મુજબ, 'ભારતની વસ્તી વધારે  છે. જેની મોટી અસર ગ્લોબલ હંગર ઈંડેક્સમાં થનારા મુલ્યાંકન પર થાય છે. ભારતમાં ચાઇલ્ડ વેસ્ટિંગમાં બાળકોનો દર 20.8 ટકા છે. જે ઘણો ઊંચો છે. જે આ યાદીમાં સમાવેશ પામેલાં કોઈ પણ દેશથી વધારે છે.'

કયાં ચાર મુદ્દાઓને ધ્યાન પર લેવાય છે?

આ ઈન્ડેક્સમાં ચારેય મુદ્દાઓને ધ્યાનમાં રાખવામાં આવ્યાં છે. જેમાં કુપોષણ, ચાઇલ્ડ વેસ્ટિંગ બાળકો (5 વર્ષથી ઓછી ઉંમરનાં બાળકો કે જેમનું વજન યોગ્ય વજન કરતાં ઓછું છે.), ચાઈલ્ડ સ્ટંટિંગ (5 વર્ષથી નાની ઉંમરનાં બાળકો કે જેમની ઊંચાઈ આદર્શ ઊંચાઈ કરતાં ઓછી છે.) તેમજ 5 વર્ષથી ઓછી ઉંમરનાં બાળકોમાં મોતનું પ્રમાણ. 

આનાથી સ્થિતિનો ખ્યાલ આવે છે

GHI રિપોર્ટ મુજબ , કેટેગરીમાં આ કોમ્બિનેશનમાં ભુખમરાને માપવાનાં કેટલાંય ફાયદા છે. GHIનાં ફાર્મુલામાં સમાવવામાં આવેલી કેટેગરીથી પોષકતત્વોની ઊણપ તથા કુપોષણનો ખ્યાલ આવે છે. કુપોષણવાળી કેટેગરીથી વસ્તીની પોષણ સ્થિતીનો અંદાજ આવે છે. જ્યારે કે બાળકો માટે ખાસ ઉમેરાયેલી કેટેગરી જનસંખ્યાનાં એક ખાસ ભાગની સ્થિતિનું વર્ણન કરે છે.

વિપક્ષના નેતાઓએ GHI રિપોર્ટને ટાંકતાં પીએમ મોદી તથા કેન્દ્ર સરકારને ક્રિટીસાઈઝ કર્યાં છે

કેરલનાં નાણાંમંત્રી થોર્મસ આઈસૈકે ટ્વીટ કર્યું છે કે , '2019નું ગ્લોબલ હંગર ઈંડેક્સ આવી ગયું છે . ભારત 102માં સ્થાને આવી ગયું છે. પીએમ મોદીનાં સત્તા પર આવવાની સાથે જ આ નીચે આવવાનું શરુ થઈ ગયું હતું. વર્ષ 2014 માં ભારત 55માં સ્થાને હતું. જે  2017માં ત્યાંથી નીચે આવી 100માં સ્થાને આવ્યું હતું એ બાદ તે નાઈઝર અને સિએરા લિયોનનાં સ્થાને પહોંચી ગયું છે. '

કર્નાટકનાં પૂર્વ મુખ્યમંત્રી અને કોંગ્રેસનાં નેતા સિધ્ધારમૈયાએ ટ્વીટ કર્યુ કે, '2019નાં ગ્લોબલ હંગર  ઈન્ડેકસ મુજબ ભારત 117 દેશોમાં 102માં સ્થાન પર આવી ગયું છે. રિપોર્ટ કહે છે કે ભારતનું ભુખમારનું સ્તર ગંભીર છે અને હજું ઘણાંને લાગે છે કે અચ્છે દિન આયેંગે... સવાલ એ છે કે ક્યાંરે..? આ ત્યારે થશે જ્યારે બધાં નજીકનાં મિત્રોને છોડીને બાકીનાં ભુખમરાથી મરી જશે?'