મંદી / પાકિસ્તાન-બાંગ્લાદેશને કારણે ભાવનગરના અલંગના શિપબ્રેકિંગ ઉદ્યોગને મોટો ફટકો

ભાવનગર જીલ્લાને મળેલા 125 કિલોમીટર લાંબા દરિયાકિનારોનો ઉપયોગ અલંગ ખાતે જહાજ ભાંગવા માટે કરવામાં આવી રહ્યો છે. ભાવનગરમાં 1982થી જહાજ ભાંગવાનો આ ઉદ્યોગ ચાલી રહ્યો છે. પ્રત્યક્ષ કે પરોક્ષ રીતે 1 લાખથી વધુ લોકોને રોજગારી આપી રહ્યો છે. ભાવનગરના અલંગમાં જે વ્યાપાર થાય છે તે આયાતી જહાજનો થાય છે. શિપબ્રેકરો જહાજો ખરીદી કાર્ય બાદ 6 કે 8 મહિને તેના પૈસા ડોલરના સ્વરૂપે ચુકવતા હોઈ છે.

જહાજો ભાંગવા પાકિસ્તાન અને બાંગ્લાદેશ તરફ ચાલ્યા

તાજેતરમાં ડોલરના ભાવમાં થયેલા વધારાની તેમજ ઇન્ડિયન કોમોડિટીઝ એક્ષચેન્જમાં થયેલી ઉથલપાથલ શિપબ્રેકરો માટે અફરા તફરીનો માહોલ સર્જ્યો છે. બીજી બાજુ જહાજો અહીં ભાંગવા આવતા હતા તે હવે પાકિસ્તાન અને બાંગ્લાદેશ તરફ ચાલ્યા જાય છે. કારણે કે તેમની કરન્સીમાં કોઈ ફેરફાર થયો નથી. હાલ અલંગનો ઉદ્યોગ નુકશાની ભોગવી રહ્યો છે.

પ્લેટોના ભાવમાં ધરખમ ઘટાડો

હાલમાં અલંગના જહાજમાંથી નીકળતી પ્લેટોના ભાવમાં ધરખમ ઘટાડો થયો છે. અગાઉ જે પલ્ટેનો ભાવ ટનનો 28,600 હતો જે આજે 22,600એ પહોંચી ગયો છે. એટલે કે 5થી 6 હજારનો ઘટાડો થયો છે અને તેના કારણે શિપબ્રેકરો મુશ્કેલીમાં મુકાયા છે.

180 પ્લોટમાંથી 100 પ્લોટોમાં જહાજ ભાંગવાનું કામ ચાલુ

ભાવનગરમાં અલંગના ઉદ્યોગને સંલગ્ન એવા રોલિંગ મિલ અને ફર્નેશ મિલો પણ છે. આ વ્યવસાયમાં પણ અલંગમાં જહાજો ના આવતા હવે મુશ્કેલીનો સામનો કરવાનો વારો આવ્યો છે. ભાવનગરમાં આ અલંગ ખાતે દરિયા કિનારો નજીક હોવાથી અહીં જહાજ છેક કિનારા સુધી આવે છે તેથી તેને ભાંગવા અનુકૂળ રહે છે. આ વ્યવસાય અહીં ધમધમતો હતો હાલ અહીં 180 પ્લોટમાંથી 100 પ્લોટોમાં જહાજ ભાંગવાનું કામ ચાલુ છે એટલે કે મૂળ કામમાં 60 ટકાનો ઘટાડો થવા પામ્યો છે.

ફર્નેશના કારખાનાઓને પણ મંદીની અસર

બીજીબાજુ હાલ જહાજ ઓછા ભાંગવા આવતા હોવાથી અહીં આવતા દિવસોમાં રોજગારીની પણ સમસ્યા ઉભી થશે તેમ શિપબ્રેકરો માની રહ્યાં છે. આ ઉપરાંત જે પ્લેટમાંથી સળિયા બનાવાય છે તે રોલિંગમાં પણ માંગના હોવાથી અત્યારે જિલ્લામાં 15થી વધુ રોલિંગ મિલો બંધ થવા પામી છે. તો આ બાજુ ફર્નેશના કારખાનાઓને પણ મંદીની અસર થવા પામી છે. અગાઉ સળિયાનો ભાવ 42,000 હતો જે આજે 39,000 ટન દીઠ થતા રોલિંગ મિલોને પણ જોરદાર ફટકો પડ્યો છે.

આ ઉદ્યોગ ફોરેન કરન્સી સાથે જોડાયેલ છે

ભાવનગરના અલંગ ઉદ્યોગને બચાવવા સરકાર સમયાંતરે ટેક્સના માળખામાં તેમજ પોલિસીમાં ફેરફારો કરે છે. પરંતુ આ ઉદ્યોગ ફોરેન કરન્સી સાથે જોડાયેલ હોવાથી ડોલરના ભાવમાં વધઘટ થવાથી તેમાં વારંવાર ઓટ અને ભરતી આવ્યા કરે છે. હવે ઇન્ડિયન કોમોડિટીઝ એક્ષચેન્જમાં પણ સ્ટીલનો સમાવેશ થતા તેની અસર અલંગમાં જોવા મળી છે.