ટેક કંપની પર લગામ / Google પર એક જ સપ્તાહમાં રૂ.2274 કરોડનો દંડ, જાણો કેમ અચાનક એક્શનમાં આવી મોદી સરકાર

• સરકારે અઠવાડિયામાં બે વાર ફટકાર્યો ગૂગલ પર દંડ
• Google પર આવા આરોપ લાગ્યા છે 
• Google આ દંડની ભરપાઈ કરશે કે નહીં? 

છેલ્લા કેટલાક દિવસોમાં કોમ્પિટિશન કમિશન ઓફ ઈન્ડિયા દ્વારા ગૂગલ અને વિશ્વની અન્ય મોટી કંપનીઓને હજારો કરોડનો દંડ ફટકારવામાં આવ્યો છે. દંડની રકમ આટલી મોટી હોવાથી કંપનીઓ આવો દંડ ભરે છે કે કેમ તેની ચર્ચા સમગ્ર દેશમાં છે. ભારતમાં હેલ્થી બિઝનેસ કોમ્પિટિશન સુનિશ્ચિત કરવા માટે રચાયેલી સંસ્થા કોમ્પિટિશન કમિશન ઓફ ઈન્ડિયા (CCI) એ ગૂગલને દંડ ફટકાર્યો છે અને દંડ એકવાર નહીં પણ અઠવાડિયામાં બે વાર ફટકારવામાં આવ્યો હતો. 

ગૂગલ પર કુલ આટલો દંડ ફટકાર્યો 
જણાવી દઈએ કે ગૂગલ પર કુલ 2274 કરોડ રૂપિયાનો દંડ ફટકારવામાં આવ્યો છે. 20 ઓક્ટોબરે CCIએ ગૂગલ પર 1337.76 કરોડ રૂપિયાનો દંડ ફટકાર્યો હતો. અને આ દંડ એન્ડ્રોઇડ મોબાઇલ ડિવાઇસના વ્યવસાયમાં તેના વર્ચસ્વનો ગેરઉપયોગ કરવાના આરોપમાં ફટકારવામાં આવ્યો હતો. એ પછી 25 ઓક્ટોબરે આ જ કમિશને તેના પર 936.44 કરોડ રૂપિયાનો નવો દંડ ફટકાર્યો હતો. આ દંડ ગૂગલ પ્લે સ્ટોર પર પેમેન્ટ લેવા સંબંધિત ગૂગલની પોલિસીને કારણે ફટકારવામાં આવ્યો હતો.

 2274 કરોડ રૂપિયા અથવા લગભગ $280 મિલિયનનો આ દંડ શું ગૂગલ ભરશે? જણાવી દઈએ કે ગયા વર્ષે ગૂગલની વાર્ષિક કમાણી $257 બિલિયન એટલે કે લગભગ 21 લાખ કરોડ રૂપિયા રહી છે અને તેના માટે આ દંડની રકમ મોટી ન કહેવાય. એ છતાં આ દંડ Google માટે સમસ્યા બની શકે છે.

સરકારે Google પર કેમ આંખ લાલ કરી? 
આજના યુગમાં લગભગ આપણે બધા ગૂગલનો ઉપયોગ કરીએ છીએ. કોઈપણ પ્રશ્નનો જવાબ જોઈએ છે કે કોઈપણ નામ લખીને કંઈપણ શોધવા કે ઇતિહાસ શોધવા જેવા આ બધા કાર્યો માટે સૌથી વિશ્વસનીય માર્ગ Google છે. પણ ગૂગલ હવે માત્ર એક સર્ચ એન્જિન નથી રહ્યું.  ગૂગલ અત્યારે આપણા જીવનને ચારે બાજુથી ઘેરી લીધું છે અને હવે દુનિયાભરની સરકારો પણ ગૂગલ સાથેની હરીફાઈમાં મુશ્કેલીમાં મુકાઇ રહી છે. ગૂગલ એકમાત્ર આવી કંપની નથી. મેટા જેવી કંપનીઓ પણ છે જે ફેસબુક, એમેઝોન અને નેટફ્લિક્સ ચલાવે છે, જેને બિગ ટેક કહેવામાં આવે છે તેના પર પણ સરકારે આંખ લાલ કરી છે. 

વર્તનમાં સુધારો કરવાનો આપ્યો નિર્દેશ
તપાસમાં CCIને જાણવા મળ્યું કે ગૂગલે તેના વર્ચસ્વની સ્થિતિનો દુરુપયોગ કર્યો છે. CCIએ કંપનીને આપવામાં આવેલા આદેશમાં અન્યાયી વ્યાપારી પ્રથાઓને રોકવાનો નિર્દેશ આપ્યો છે. CCI દ્વારા જારી કરાયેલા નિવેદન અનુસાર, કોમ્પિટિશન કમિશન ઓફ ઈન્ડિયાએ Googleને નિર્દેશ આપ્યો છે કે તે એક નિર્ધારિત સમયમર્યાદામાં તેના વર્તનમાં સુધારો કરે. એક અઠવાડિયા કરતા પણ ઓછા સમયમાં આ બીજી વખત છે, જ્યારે ગૂગલ વિરુદ્ધ સીસીઆઈએ મોટો નિર્ણય લીધો છે.  

Google પર આવા આરોપ પણ લાગ્યા છે 
CCIએ માત્ર Google ને દંડ જ નથી ફટકાર્યો પણ તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે પણ નિર્દેશ આપ્યો છે કે અન્ય એપ ડેવલપર્સ માટેના અવરોધો તાત્કાલિક દૂર કરવામાં આવે અને ફોન ખરીદનારાઓ માટે Google ની એપ્સ અને સેવાઓનો ઉપયોગ કરવો કે નહીં એ યુજર્સને નક્કી કરવા દો. જે લોકોએ એન્ડ્રોઇડ પર ઉપયોગ કરવા માટે એપ બનાવી છે અને તેઓ તેને ગૂગલ પ્લે સ્ટોર દ્વારા ગ્રાહકો સુધી પહોંચાડવા માંગે છે. આવી કોઈપણ એપ્લિકેશનથી ગ્રાહકો પાસેથી પૈસા વસૂલવા માટે માત્ર તેઓ Google Play બિલિંગ સેવાનો ઉપયોગ કરે એવી ફરજ પાડી છે.  Google Play એ Google ની પોતાની પેમેન્ટ સર્વિસ છે અને તેના ઉપયોગ માટે ચૂકવણી કરવાની ફી છે. સીસીઆઈએ આ કેસમાં ગુગલને તેની સ્થિતિનો લાભ લેવા બદલ દોષી ઠેરવ્યો હતો અને તેને દંડની સાથે થર્ડ પાર્ટી પેમેન્ટ સેવાઓનો વધુ ઉપયોગ કરવાની મંજૂરી આપવા જણાવ્યું હતું.

Google આ દંડની ભરપાઈ કરશે કે નહીં? 
નિષ્ણાતો માને છે ફટકારવામાં આવતા દંડને રોકવા માટે વિશ્વભરની આ તમામ કંપનીઓ માટે સુપ્રીમ કોર્ટના નેશનલ એપેલેટ ટ્રિબ્યુનલના દરવાજા ખુલ્લા છે. જ્યાં આ કંપનીઓ દંડનો અમુક હિસ્સો ફી તરીકે જમા કરીને કમિશન દ્વારા લાદવામાં આવેલા દંડ પર સ્ટે આપે છે અને પછી સુનાવણી માટે આગળ વધે છે. હવે બની શકે કે ગૂગલ તરફથી કોર્ટના પણ ખટખટાવવામાં આવી શકે છે.