બદલાવ / રૂ. 2000ની નોટ ઘટાડી રહી છે સરકાર, જાણો કારણ

લોકોની ફરિયાદ રહી કે, 2000 ની નોટોના છૂટ્ટા કેવી રીતે કરાવવા, તો કેટલાકને સવાલ ઉભા થયા કે, આટલી મોટી કરન્સી નોટથી બ્લેક મની કેવી રીતે ઓછી થશે. જોકે હવે સરકાર ધીરે ધીરે આ સૌથી મોટી નોટને માર્કેટમાંથી ઓછી કરવાનું વિચારી કરી રહી છે. ગત વર્ષે માર્કેટમાં 2000 રૂપિયાની નોટનું ચલણ ઝડપથી ઘટ્યુ, તેની સામે 500 રૂપિયાની નોટની સંખ્યા વધી છે. તો 200, 500 અને 2000ની નકલી નોટ પણ વધી છે. 

7.2 કરોડ ઓછી થઇ 2000ની નોટ:

ગત વિત્ત વર્ષ દરમિયાન 2000 રૂપિયાની નોટોની ચલણ ઘણું ઓછુ થઇ ગયુ. 2018-19માં ચલણમાં આવેલી 2000 રૂપિયા નોટની સંખ્યામાં 7.2 કરોડની ઘડાડો થયો. ગત વિત્ત વર્ષમાં નવી 2000 ની કરન્સીની સંખ્યા 336 કરોડથી ઘટીને 329 કરોડ રહી ગઇ. તો 500 રૂપિયાની નોટની સંખ્યા નાણાકીય વર્ષ 2018-19માં વધીને 2151 કરોડ પીસ પહોંચી છે. 

નકલી નોટમાં થયો વધારો:

વાસ્વતમાં નકલી નોટ બનાવનાર 200, 500 અને 2000ની નવી નોટની નકલી બનાવવાનો રસ્તો શોધી રહ્યા છે. રિઝર્વ બેંક ઑફ ઇન્ડિયાના ડેટા અનુસાર, નકલી નોટ બનાવવાના કેસમાં વધારો થતા જોવા મળી રહ્યો છે. નાણાકીય વર્ષ 2017-18ની સરખામણીએ વર્ષ 2018-19માં કુલ 12,728 નકલી નોટ મળી આવી હતી જે ગત વર્ષે ફકત 79 નકલી નોટ પકડાઇ હતી. 

RBI ના ડેટા અનુસાર, આ સમયગાળા દરમિયાન 500 અને 2000 રૂપિયાની નોટના સર્કુલેશનમાં ક્રમશ 18 અને 21 % નો વધારો થયો છે. જેનાથી જાણી શકાય કે નકલી નોટના સર્કુલેશનમાં ઉછાળો ફ્કત નોટને ઉપયોગ વધવાને કારણે નથી. નવી નોટોની નકલ બનાવવા માટે ભેજાબાજોની નવી નવી તરકીબ સામે આવી રહી છે, જેના કારણે બેંકિંગ સિસ્ટમમાં મુશ્કેલી વધી રહી છે. 

RBIએ ગુરુવારે રજૂ કરેલા વાર્ષિક અહેવાલ અનુસાર, ''2018-19ના નાણાકીય વર્ષ દરમિયાન બેંકિંગ સેક્ટરમાં જપ્ત કરવામાં આવેલા કુલ ફેક ઇન્ડિયન કરન્સી નોટમાં 5.6%  નોટનો રિઝર્વ બેંક અને 94.4% અન્ય બેંકોએ ઓળખ કરી હતી. ''

તમને જણાવી દઇએ કે, રિઝર્વ બેંક ઑફ ઇન્ડિયા નવી નોટોને ચરણબદ્ઘ રીતથી જૂની નોટોની જગ્યાએ લાવી હતી, તે સમયે દલીલ કરવામા આવી હતી કે જૂની નોટોની નકલ જલ્દીથી બની શકે છે જ્યારે નવી નોટોમાં નકલ કરવાની શક્યતા ઓછી છે. આજ રીતે ક્રમશ: 10, 20 અને 50 ની નકલી નોટમાં 20.2  %, 87.2 % અને 57.3% વધારો થયો છે. માત્ર 100ના ના મૂલ્યની નોટમાં જ નકલી નોટ મામલે 7.5 %નો ઘટાડો નોંધાયો છે