ટ્રાવેલ / હવે તમારે આ વસ્તુ માટે ગોવા નહીં જવું પડે, ગુજરાતમાં જ માણી શકશો અહીં

• દ્વારકાધીશનાં દર્શનની સાથે દરિયાઈ જીવ સૃષ્ટિને નિહાળવાનો આનંદ લઈ શકાય
• સૌરાષ્ટ્રના દરિયા કિનારે ડોલ્ફિન જોવાનો આનંદ લઈ શકાય છે અને તે પણ ખૂબ ઓછા ખર્ચે, તે બહુ ઓછા લોકો જાણે છે
• દરિયાઈ જીવ સૃષ્ટિને જોવાનો અને તેનો અભ્યાસ કરનારા માટે જામનગર અને દ્વારકા એરિયા ફેવરિટ

'અમે એકસાથે પચ્ચીસેક ડોલ્ફિન માછલીનું ઝુંડ જોયું ત્યારે આનંદથી ઊછળી ઊઠ્યા હતા.'

'અમે કેટલાક મિત્રોએ ડોલ્ફિન જોવા માટે ગોવા કે આંદામાન - નિકોબાર જવા માટેનો પ્લાન કર્યો હતો. આ માટે અમે માહિતી મેળવતા હતા ત્યારે અમને જાણકારી મળી કે ડોલ્ફિન જોવા માટે એટલે દૂર સુધી જવાની જરૃર નથી. બેટ દ્વારકા - ડન્ની પોઈન્ટ નજીકના ટાપુ પાસે પહોંચી જાવ એટલે તમે ડોલ્ફિન જોવાનો ભરપૂર આનંદ માણી શકશો. બસ, પછી અમે તો પ્લાન બદલીને બેટ દ્વારકા પહોંચ્યા. અહીંના દરિયામાં અમે એકસાથે પચ્ચીસેક ડોલ્ફિન માછલીનું ઝુંડ જોયું ત્યારે આનંદથી ઊછળી ઊઠ્યા હતા.' આ સુખદ અનુભવને વર્ણવતા આ શબ્દો છે 68 વર્ષે પણ દેશભરના દુર્ગમ વિસ્તારો ખેડવાનો શોખ ધરાવતા યૂથ હોસ્ટેલ એસોસિયેશન રાજકોટની ટીમના સક્રિય સભ્ય વી.કે.મારૃના. ડોલ્ફિન જોવાનો આવો સાહસિક અનુભવ અનેક પ્રવાસીઓ કરી ચૂક્યા છે આમ છતાં હજુ સૌરાષ્ટ્રના દરિયા કિનારે ડોલ્ફિન જોવાનો આનંદ લઈ શકાય છે અને તે પણ ખૂબ ઓછા ખર્ચે, તે બહુ ઓછા લોકો જાણે છે. 

દ્વારકાની નજીકમાં જ 22 જેટલા ટાપુઓ

દરિયાઈ જીવ સૃષ્ટિના અભ્યાસ માટે ગુજરાતમાં ચાર સાઈટ ખૂબ જાણીતી છે. તેમાં નરારા, પીરોટન, પોશીત્રા અને ડન્ની પોઈન્ટ. માત્ર જામનગર જિલ્લાની જ વાત કરીએ તો 42 જેટલા ટાપુઓ આવેલા છે. તેમાં દ્વારકાની નજીકમાં જ 22 જેટલા ટાપુઓ છે. દરિયાઈ જીવ સૃષ્ટિને જોવાનો અને તેનો અભ્યાસ કરનારા માટે જામનગર અને દ્વારકા એરિયા ફેવરિટ છે. દરિયાઈ જીવ સૃષ્ટિના જતન માટે સરકારે 1982ના મરિન નેશનલ પાર્ક જામનગર જિલ્લામાં જાહેર કર્યો છે. કુદરતી રીતે જ બેટ દ્વારકા નજીકનો દરિયો ડોલ્ફિન માછલીને અનુકૂળ હોવાથી આ સાઈટ પર ડોલ્ફિન મોટા પ્રમાણમાં જોવા મળે છે. સાહસિક પ્રવાસો કરતી અનેક સંસ્થાઓ ખાસ કરીને શિયાળાની ઋતુ શરૃ થાય ત્યારે બેટ દ્વારકા અને ડન્ની પોઈન્ટ ટાપુનો પ્રવાસ ગોઠવતી હોય છે. મોટા ભાગે બે - ત્રણ દિવસના પ્રવાસમાં જ આ દરિયાઈ જીવ સૃષ્ટિ જોવાનો ભરપૂર આનંદ લઈ શકાય છે. આ સ્થળે કેવી રીતે પહોંચી શકાય તેના વિશે જાણીએ તો ચાર ધામ પૈકીનંુ એક દ્વારકા એ પ્રસિદ્ધ તીર્થ ક્ષેત્ર છે. 

બેટ દ્વારકાથી નાની હોડીમાં બેસીને ડન્ની પોઈન્ટ કે નજીકના દરિયાઈ વિસ્તારમાં જઈ શકાય છે. 

દેશભરમાંથી મોટી સંખ્યામાં યાત્રિકો દ્વારકા આવતા હોય છે. દ્વારકાધીશનાં દર્શનની સાથે દરિયાઈ જીવ સૃષ્ટિને નિહાળવાનો આનંદ લઈ શકાય છે. દ્વારકાથી ત્રીસેક કિ.મી. રોડ રસ્તે ઓખા પહોંચી શકાય છે. ઓખા રોડ અને રેલવે રસ્તે આસાનીથી જઈ શકાય છે. ઓખાથી મોટી ફેરી બોટમાં બેસીને બેટ દ્વારકા જવું પડે છે. બેટ દ્વારકામાં હોટલો અને રહેવા-જમવાની સુવિધાઓ મળી શકે છે એટલે મોટા ભાગના અહીં કેમ્પ કરીને રોકાતા હોય છે. હવે તો બેટ દ્વારકા નજીકના ટાપુ પર પણ ખાનગી હોટલો શરૃ થઈ ગઈ છે ત્યાં પણ કેમ્પ કરવામાં આવે છે. ઓખા બેટથી નજીકમાં હનુમાન દાંડી નામની એક જગ્યા આવે છે. અહીં મરિન કેમ્પ કરવામાં આવે છે. દ્વારકાધીશનાં દર્શને આવનારા યાત્રિકોમાંથી મોટા ભાગના બેટ દ્વારકા જતા હોય છે. બેટ દ્વારકાથી નાની હોડીમાં બેસીને ડન્ની પોઈન્ટ કે નજીકના દરિયાઈ વિસ્તારમાં જઈ શકાય છે. આ એરિયામાં અનેક વખત પ્રવાસ કરી ચૂકેલા લોકો કહે છે કે, સ્થાનિક બોટવાળાને ખ્યાલ જ હોય છે કે ડોલ્ફિન જોવી હોય તો દરિયામાં કઈ તરફ જવું પડશે. નાની બોટ ભાડે કરીને પ્રવાસીઓ બેટ દ્વારકાથી ઉપર કચ્છના અખાત તરફ મોટા ભાગે જતા હોય છે. 

કચ્છના અખાત તરફ આશરે 25 કિ.મી. દૂર દરિયામાં ખેપ મારીએ તો ખૂબ સુંદર ઉછળતી – કૂદતી ડોલ્ફિન જોવા મળે 

ડોલ્ફિન જેવી દરિયાઈ જીવ સૃષ્ટિને જોવા માટે ખાસ પ્રવાસો ગોઠવનાર ધનજીભાઈ સગપરિયા કહે છે, 'કુદરતી રીતે બેટ દ્વારકાનો દરિયો ડોલ્ફિન જેવી દરિયાઈ જીવ સૃષ્ટિ માટે ખૂબ સાનુકૂળતા ધરાવે છે. બેટ દ્વારકાથી કચ્છના અખાત તરફ આશરે 25 કિ.મી. દૂર દરિયામાં ખેપ મારીએ તો ખૂબ સુંદર ઉછળતી – કૂદતી ડોલ્ફિન જોવા મળે છે. એકસાથે અનેક ડોલ્ફિન જોવાનો આનંદ લઈ શકાય છે. ડન્ની પોઈન્ટ એક સરસ ટાપુ છે. અહીં મરિન કેમ્પ કરવામાં આવે છેે. પરિવાર સાથે અહીં આવનારો વર્ગ મોટો છે. ખાસ કરીને શિયાળામાં નવેમ્બરથી ફ્રેબ્રુઆરી દરમિયાન લીલી અને સેવાળ ન હોય એટલે આ સિઝનમાં વધુ પ્રવાસીઓ અહીં આવે છે. અહીં દરિયો છીછરો હોવાથી ડોલ્ફિન મેટિંગ પિરિયડમાં અહીં આવે છે. ડોલ્ફિન જો દરિયામાં આગળ ઊંડા પાણીમાં બચ્ચા મુકે તો શાર્ક કે વ્હેલ માછલી તેને ખાઈ જાય તેવી ભીતિ હોવાથી ડોલ્ફિન મેટિંગ પિરિયડમાં બેટ દ્વારકા તરફના દરિયામાં આવે છે. મેં અને મારા ગ્રૂપે અનેક વખત ડોલ્ફિનને ખૂબ નજીકથી અહીં જોવાનો આનંદ લીધો છે. ડોલ્ફિનનું બચ્ચંુ હોય તો એકાદ ફૂટનંુ હોય છે અને લાંબી છ ફૂટ સુધીની ડોલ્ફિન ફિશ હોય છે.' 

સંગીતની સીધી અસર દરિયાઈ જીવ સૃષ્ટિ પર પણ થાય છે​

તેઓ કહે છે, 'અમે થોડાં વર્ષો પહેલાં જ્યારે બેટ દ્વારકાની દરિયાઈ વિસ્તારની ટૂર કરતા હતા તો બેટ નજીકના આ ટાપુ પર જઈએ ત્યારે ડોલ્ફિન જોવા અવાજ કર્યા વિના બેસતા હતા ત્યારે અમને જોવા મળતી ન હતી, પણ અમે સ્થાનિક લોકો પાસેથી જાણકારી મેળવીને બોટ પરથી જ મોટેથી સંગીત વગાડવાનંુ કે અવાજો કરવાનંુ શરૃ કર્યું ત્યારથી ચમત્કાર થયો હતો. જોર જોરથી સંગીતનો અવાજ સાંભળીને ડોલ્ફિન દરિયાના પાણીમાંથી ઊછળીને બહાર આવતી હતી. જેમ સંગીતથી ઝાડ-પાનને અસર થાય છે અને પ્રકૃતિ ખીલી ઊઠે છે તેમ સંગીતની સીધી અસર દરિયાઈ જીવ સૃષ્ટિ પર પણ થાય છે. પાણીની અંદર રહેલી ડોલ્ફિન ફિશ પણ અવાજ સાંભળતા જ તે દરિયાની બહાર નીકળે છે. બેટ દ્વારકા નજીકના ટાપુઓ આસપાસ એક સરવે કરવામાં આવ્યો હતો. તેના તારણ મુજબ આશરે એક હજાર જેટલી ડોલ્ફિન ફિશ આ દરિયાઈ એરિયામાં છે. સૌરાષ્ટ્રના દરિયા કિનારા પર સૌથી વધુ ડોલ્ફિન દ્વારકાના દરિયાની નજીક જ જોવા મળે છે.' 

બેટ દ્વારકા નજીકના ટાપુ પાસે ડોલ્ફિન જોવાનો આનંદ લેનાર અન્ય એક પ્રવાસી કહે છે, 'ગોવા કે આંદામાન-નિકોબારમાં ડોલ્ફિન જોવા જવું હોય તો ખૂબ મોંઘું પડે છે. હોડીમાં દરિયામાં જવાનો એક વ્યક્તિની ટિકિટનો ખર્ચ રૃ. ૯૦૦ જેટલો થાય છે. આ ઉપરાંત હોટલના ભાડા - જમવાનો ખર્ચ અને આવવા - જવાનો ભાડાનો ખર્ચ ખૂબ ઊંચો આવે છે. તેની સરખામણીમાં સૌરાષ્ટ્ર-ગુજરાતમાંથી બેટ દ્વારકા સુધી જવાનો ખર્ચ ખૂબ ઓછો આવે છે. ગોવા કે આંદામાનના પ્રવાસ કરતાં એવરેજ ૭૦થી ૮૦ ટકા ઓછો ખર્ચ બેટ દ્વારકાની ટૂરનો થાય છે. ઓછા સમયમાં અને ઓછા ખર્ચે દરિયાઈ જીવ સૃષ્ટિ જોવાનો અદ્ભુત લહાવો માણી શકાય છે. અહીંનો પ્રવાસ કરી ચૂકેલા એવી સલાહ આપે છે કે, બેટ દ્વારકાથી નાની બોટ ભાડે લઈને આગળ દરિયામાં જવાનંુ હોય છે. નજીકના કેટલાક ટાપુ જોખમી હોય છે એટલે મોટું ગ્રૂપ હોય તો સ્થાનિક તરવૈયાની મદદ લેવી હિતાવહ છે. શક્ય હોય તો ટાપુ પર રાત્રિ નિવાસ ન કરવો. કેટલાક ટાપુ પર જવા માટે સરકારી મંજૂરી લેવી પડે છે એટલે આ અંગે અગાઉથી જાણકારી મેળવી લેવી જોઈએ. આ વ્યૂહાત્મક અને સંવેદનશીલ દરિયા કિનારો હોવાથી સ્થિતિને સમજીને આગળ પ્રવાસ કરવો જોઈએ. સૌરાષ્ટ્રના દરિયા કિનારા પર સૌથી વધુ ડોલ્ફિન દ્વારકાના દરિયાની નજીક જ જોવા મળે છે.' 

આલેખન - દેવેન્દ્ર જાની