ચીન વિશ્વના અર્થતંત્રમાં જે સ્થાન ધરાવે છે, તે પ્રમાણે તેને અવગણવું અશક્ય છે. ચીને વિશ્વના 150 થી વધુ દેશોને લોન આપી છે અને IMF અને વર્લ્ડ બેંક પણ આ લોનની સામે ક્યાંય આવતા નથી. આ વિશ્વવ્યાપી આર્થિક ઉત્પાદનના 6% કરતા પણ વધારે છે.
વિશ્વવ્યાપી કોરોના વાયરસના ફેલાવા પછી ચીન અમેરિકા સહિત ઘણા દેશોના નિશાન પર છે. ભારતમાં પણ ચીન સાથે સરહદ વિવાદ બાદ ચીનની ચીજોના બહિષ્કારની માંગ ઉભી થઈ રહી છે. જો કે, વિશ્વના અર્થતંત્રમાં ચીન જે સ્થાન ધરાવે છે તેને અવગણવું અશક્ય છે. ચીને વિશ્વના 150 થી વધુ દેશોને લોન આપી છે અને આઇએમએફ અને વર્લ્ડ બેંક પણ આ લોનની સામે ક્યાંય આવતા નથી. આ વિશ્વવ્યાપી આર્થિક ઉત્પાદનના 6% કરતા પણ વધારે છે.
17 વર્ષમાં ચીને વિશ્વ ઉપર વધાર્યું જંગી દેવું
અલ જઝિરાના એક અહેવાલ મુજબ, ઘણા દેશો ચીન સાથેના સંબંધને સમાપ્ત કરવાની વાતો કરી રહ્યા હોવા છતાં, તે અત્યારે શક્ય જણાતું નથી. 2000 થી 2017 ની વચ્ચે, ચીને વિશ્વના દેશોમાં એટલું દેવું વહેંચ્યું છે કે તેનાથી બચવું કે તેનો વિરોધ કરવો ખૂબ મુશ્કેલ જણાય છે. 2000 માં, ચીનનું વિશ્વ ઉપર દેવું આશરે 500 અબજ ડોલર હતું, જ્યારે વર્ષ 2017 મુજબ તે વધીને 5 ટ્રિલિયન ડોલર થઈ ગયું છે. કેલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ વર્લ્ડ ઇકોનોમીના અહેવાલમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ચીને હજુ સુધી 200 અબજ ડોલરની રકમ તો જાહેર જ કરી નથી, પરંતુ બજેટમાં તેમને અન્ય દેશોને આપવામાં આવતી લોનમાં શામેલ કરવામાં આવ્યા છે.
150 દેશોને ચીને આપ્યા 1.5 ટ્રિલિયન ડોલર
આ અહેવાલ મુજબ, ચીને 150થી વધુ દેશોને સીધી અથવા અન્ય માધ્યમથી 1.5 ટ્રિલિયન ડોલરની લોન આપી છે. આ સાથે તે IMF અને વર્લ્ડ બેંકને પાછળ રાખી વિશ્વનું સૌથી મોટા ઋણદાતા બની ગયુ છે. કેલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટના પ્રોફેસર ક્રિસ્ટોફર ટર્બ્સના જણાવ્યા મુજબ, ચીને છેલ્લા બે દાયકામાં ખૂબ જ કુશળતાઓથી રોકાણ કર્યું છે અને તેને જ્યાં જ્યાં લોન આપી છે ત્યાંથી તેને ફાયદો જ ફાયદો થયો છે.
મલેશિયા અને શ્રીલંકામાં દેખાઈ ચીનની અસરો
દેવાના માધ્યમથી અન્ય દેશોની નીતિઓ અને યોજનાઓને પ્રભાવિત કરવા મુદ્દે ચીન પહેલેથી જ ટીકાઓનો ભોગ બન્યું છે. ચીનનું બેલ્ટ એન્ડ રોડ ઇનિશિયેટિવ (BRI) મલેશિયામાં દેવાના માધ્યમથી રોડ પ્રોજેક્ટ્સને પ્રભાવિત કરવાના આક્ષેપોથી ઘેરાયેલો છે. વોલ સ્ટ્રીટ જનરલના એક અહેવાલ મુજબ ચીને દેવાળિયા થઇ ગયેલા મલેશિયાના સ્ટેટ ફંડને લોન આપીને દેવામાંથી ઉગારવાના બદલે મલેશિયામાં અનેક માર્ગ, ટ્રેન અને પાઇપલાઇન પ્રોજેક્ટસ ઉપર કબ્જો જમાવી લીધો.
શ્રીલંકાનું હમ્બન્ટોટા બંદર ચીને હડપી લીધું
ચીને હમ્બન્ટોટા બંદર, એક નવું એરપોર્ટ, એક કોલસા પાવર પ્લાન્ટ અને માર્ગ બનાવવા માટે 4.8 અબજ ડોલરનું રોકાણ કર્યું હતું. 2016 સુધીમાં, આ લોન છ અબજ ડોલર થઇ ગઈ હતી. શ્રીલંકાએ ચીનનું દેવું ન ચૂકવી શકવાને કારણે ચીનની મર્ચન્ટ પોર્ટ હોલ્ડિંગ્સ લિમિટેડ કંપનીને હેમ્બન્ટોટા બંદર 99 વર્ષ માટે લીઝ પર આપ્યું હતું. વર્ષ 2017 માં, આ બંદર 1.12 અબજ ડોલરમાં કંપનીને સોંપવામાં આવ્યું હતું. આ સાથે, નજીકમાં લગભગ 15,000 એકર જમીન ઇન્ડસ્ટ્રીયલ ઝોન માટે ચીનને આપવામાં આવી હતી. હકીકતમાં, ચીનની નીતિ એવી છે કે જ્યારે તે નાના દેશને પોતાની સાથે કરવા માંગે છે, ત્યારે તે ત્યાં એટલા પૈસાનું રોકાણ કરે છે કે તે દેશ તેના દેવાની જાળમાં ફસાઈ જાય છે. આવા ઘણા દાખલા આફ્રિકામાં જોવા મળ્યા છે, જ્યાં ચીને પોતાના દેવા હેઠળ ઘણા નાના દેશોને દબાવી દીધા છે.