રેસિપી / એક -બે નહીં, ગુણોની ખાણ છે ચ્યવનપ્રાશ, આ સરળ સ્ટેપ્સમાં ઘરે જ બનાવી લો

સામગ્રી

- અઢી કિલો આમળા
- બિદરીકંદ
- સફેદ ચંદન
- અકરકરા
- શતાવરી
- બ્રાહ્મી
- બેલ 
- નાની હર
- કમલ કેસર
- જટામાનસી
- ગોખરું
- કચુર
- નાગરમોથા
- લવિંગ
- પુષ્કર મૂલ
- કાકણ સીધી
- જીવંતી
- દશમૂલ 
- પુર્નનવા
- ગિનોય 
- તુલસી પાન
- લીમડો
- મૂલેઠી
- સૂંઠ
- મુનક્કા
- અશ્વગંધા
(દરેક ચીજોને પચીસ ગ્રામના પ્રમાણમાં લેવી)

- સવાસો ગ્રામ તલનું તેલ
- સવાસો ગ્રામ ઘી
- દોઢ કિલો ખાંડ
- દસ ગ્રામ એલચી
- દસ ગ્રામ નાગકેસર
- દસ ગ્રામ તેજપત્તા
- સવા સો ગ્રામ મધ
- એક ગ્રામ કેસર
- પચાસ ગ્રામ બર્સલોચન
- પચાસ ગ્રામ નાની પીપર 
- પચીસ ગ્રામ દાળચીની

રીત

સૌ પહેલાં સ્ટીલના વાસણમાં છ લિટર પાણીને ગરમ કરવા મૂકો. ગોખરુંને કપડાંમાં બાંધો. દરેક મસાલાને એક બાદ એક પાણીમાં નાંખો. હવે ગોખરુંને કપડાંમાં બાંધો અને તેની પોટલી બનાવીને તેને પાણીમાં નાંખો. હવે તેમાં અઢી કિલો આમળા પણ ઉમેરો. આ દરેક ચીજને મિડિયમ ગેસ પર બે કલાક ઉકળવા દો. તેને ઢાંકીને 12 કલાક સુધી રહેવા દો. હવે તેમાંથી આમળાને કાઢો. તેને પાણીમાં નાંખો અને ધોઇ લો. આમળામાંથી અલગ જ સુગંધ આવશે. હવે આમળાનો પલ્પ કાઢો. તેને હાથથી જ અલગ કરી દો. તેને વાટકી કે હાથથી ચાળણીમાં ચાળો. તેના રેસા રહેશે અને રસ નીચે રહેશે. તૈયાર છે આમળાનો પલ્પ. પહેલાં એક લોખંડની કડાઇ ગરમ કરો અને હવે તેલ નાંખો. તેમાં ઘી પણ એડ કરો. તેમાં આમળાનો પલ્પ ઉમેરો અને તેને શેકો. તે ઘટ્ટ થાય  અને ઘી છૂટું પડે ત્યાં સુધી ચલાવો. તેમાં દોઢ કિલો ખાંડ ભેળવો. તે ઘટ્ટ થશે. તે ઠંડુ થાય ત્યારે તેમાં એલચી, નાગકેસર, તેજપત્તા, મધ, કેસર, બર્સલોચન, નાની પીપર, તજને મિક્સરમાં ક્રશ કરો. ચ્યવનપ્રાશ ઠંડુ થાય એટલે આ પાવડરને તેમાં મિક્સ કરો. મધ ઉમેરો. બધી ચીજને સારી રીતે મિક્સ કરો. તૈયાર છે ચ્યવનપ્રાશ. 

(નોંધ - ચ્યવનપ્રાશ બનાવતી સમયે કોઇપણ કામમાં તાંબા કે પિત્તળના વાસણ ન વાપરવા. સ્ટીલ કે લોખંડના વાસણનો ઉપયોગ આવશ્યક છે. અહીં આપવામાં આવેલી ભેળવવાની ચીજો આર્યુવેદિક સ્ટોર્સ પર સરળતાથી મળી રહે છે.)

ચ્યવનપ્રાશના ફાયદા

શરીરની ઈમ્યુનિટી વધારે છે અને રોગ સામે લડવાની શક્તિ આપે છે. યાદ શક્તિ વધારે છે. ભોજનને પચાવવામાં મદદ કરે છે. ચ્યવનપ્રાશની તાસીર ગરમ હોવાથી તમને ઠંડીથી બચાવે છે. ગળામાં જામેલા કફને દૂર કરે છે. તમે તેને ગરમ દૂધમાં નાંખીને પણ પી શકો છો. વધતા કોલેસ્ટ્રોલથી હેરાન રહેતા લોકોને પણ મદદ કરે છે. રક્તનો પ્રવાહ સુધારે છે અને હ્રદય સાથેની સમસ્યાઓમાં પણ લાભદાયી છે.