કારકિર્દી / ઇન્વેસ્ટમેન્ટ કન્સલ્ટન્ટની કરિયરમાં છે ઉજ્જવળ તકો; જાણો કેવી રીતે આ ક્ષેત્રમાં સફળતા મેળવી શકાય

ઇન્વેસ્ટમેન્ટ કન્સલ્ટન્ટ ક્યાં રોકાણ કરવું અને ક્યાં રોકાણ કરવામાં નુક્સાન છે, જેવી વાતોની સમજ આપવામાં પોતાના ક્લાયન્ટની મદદ કરે છે. આ પ્રોફેશનલ્સ ફાઇનાન્સિયલ ઇન્વેસ્ટમૅન્ટ ફર્મ, ક્રેડિટ એજન્સી, સિક્યૉરિટી એન્ડ કોમોડિટી બ્રોકરેજ અને ઇન્સ્યોરન્સ ક્ષેત્રમાં કામ કરી શકે છે. મોટા ભાગે આ પ્રોફેશનલ્સ સ્વ-કાર્યરત હોય છે. ઘણા ઇન્વેસ્ટમૅન્ટ કન્સલ્ટન્ટ ટેક્સ, એસ્ટેટ પ્લાનિંગ, એસેટ એલોકેશન, રિસ્ક મૅનેજમૅન્ટ, શૈક્ષણિક્તા અને રિટાયરમૅન્ટ પ્લાનિંગના વિશેષજ્ઞ પણ હોય છે.

યોગ્યતા

આ ક્ષેત્રમાં અગણિત તક રહેલી છે, જેમાં કારકિર્દી બનાવવા માટે વિદ્યાર્થીએ ધોરણ બાર ગણિત વિષય સાથે પાસ કરવું અનિવાર્ય છે. ત્યાર પછી જ ફાઇનાન્સ, અર્થશાસ્ત્ર, બિઝનેસ ઍડ્મિનિસ્ટ્રેશન અને અન્ય સંબંધિત ક્ષેત્રોમાં સ્નાતકની ડિગ્રી મેળવી શકે છે. ગ્રેજ્યુએશન પછી પોસ્ટ ગ્રેજ્યુએશનની ડિગ્રી પણ મેળવી શકાય છે. નિપુણતા મેળવવા ઇચ્છતા યુવાનો રિસ્ક મૅનેજમૅન્ટ, એસ્ટેટ પ્લાનિંગ, ટેક્સ અને ઇન્વેસ્ટમેન્ટ માં પણ કોર્સ કરી શકે છે.
આ કોર્સ કરી શકાય

• બેચરલ ઇન ઇકોનોમિક્સ
• બેચરલ ઇન ફાઇનાન્સ
• બેચરલ ઇન બિઝનેસ ઍડ્મિનિસ્ટ્રેશન
• બીકોમ એકાઉન્ટન્સી
• બીએ મૅનેજમૅન્ટ
• બીકોમ એકાઉન્ટન્સી એન્ડ ટેક્સેશન

આ હોદ્દા પર કરી શકો કામ

• સીપીએ – સર્ટિફાઇડ પબ્લિક એકાઉન્ટન્ટ
• સીએફપી- સર્ટિફાઇડ ફાઇનાન્સિયલ પ્લાનર
• ચાર્ટર્ડ ફાઇનાન્સિયલ કન્સલ્ટન્ટ
• ચાર્ટર્ડ ફાઇનાન્સિયલ એનાલિસ્ટ
• ચાર્ટર્ડ ઇન્વેસ્ટમૅન્ટ કાઉન્સિલર
• ફાઇનાન્સિયલ સ્કીમ મેનેજર

લાઇસન્સ મેળવવું જરુરી

જો ઇન્વેસ્ટમૅન્ટ કન્સલ્ટન્ટ બોન્ડ સ્ટોક અને ઇન્સ્યૉરન્સ પૉલિસીનું વેચાણ કરવા ઇચ્છે છે અથવા તો રોકાણ સંબંધિત ખાસ સૂચન આપવા માગે છે તો તેમને લાઇસન્સ મેળવવું અનિવાર્ય છે. ઉમેદવારે સિક્યૉરિટી એન્ડ એક્સચેન્જ બોર્ડ ઓફ ઇન્ડિયા (સેબી)માં જાતે જ નોંધણી કરાવવી પડશે.

સેબીમાં એવા યુવાનો જ નોંધણી કરાવવા માટે યોગ્ય છે જેમણે ફાઇનાન્સ, અર્થશાસ્ત્ર બિઝનેસ ઍડ્મિનિસ્ટ્રેશન, બેન્કિંગ ઇન્સ્યૉરન્સ અને તેના સંબંધિત ક્ષેત્રોમાં પોસ્ટ ગ્રેજ્યુએટની ડિગ્રી મેળવી હોય અથવા બેચરલ ડિગ્રી સાથે કામનો પાંચ વર્ષનો અનુભવ હોય. આ ઉપરાંત રજિસ્ટર્ડ ઇન્વેસ્ટમૅન્ટ કન્સલ્ટન્ટ બનવા માટે ફાઇનાન્સિયલ પ્લાનિંગ અથવા પોર્ટફોલિયો મૅનેજમૅન્ટમાં સર્ટિફિકેશન કરવું પડે. ત્યાર બાદ ઉમેદવારે નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ સિક્યૉરિટી માર્કેટ દ્વારા આયોજિત બે પરીક્ષા સિરીઝ-એક્સ-એ ઇન્વેસ્ટમૅન્ટ એડવાન્સ (લેવલ-૧) સર્ટિફિકેશન એક્ઝામ અને સિરીઝ-એક્સ-બી ઇન્વેસ્ટમૅન્ટ ઍડ્વાઇઝર (લેવલ-૨) સર્ટિફિકેશન એકઝામ પાસ કરવી પડશે.

ઉપરાંત સર્ટિફાઇડ ફાઇનાન્સિયલ પ્લાનર અથવા સીડબ્લ્યૂ સર્ટિફિકેશન પણ કરી શકો છો. આ દરેક સર્ટિફિકેશને નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ સિક્યૉરિટી માર્કેટ દ્વારા માન્યતા પ્રાપ્ત કરેલી છે.

કૌશલ્ય

1. આંકડાકીય વિશ્લેષણની યોગ્ય ક્ષમતા હોવી જોઈએ
2. ગણિત વિષય પર સારી પકડ હોવી મહત્ત્વની છે, કારણ કે રોકાણ સાથે જોડાયેલી યોજનાઓના ફાયદા વિશે સહેલાઈથી અને ઝીણવટપૂર્વક ગણતરી કરી શકાય.
3. ઇન્વેસ્ટમૅન્ટ કન્સલ્ટન્ટ બનવા માટે ઇન્ટરપર્સનલ સ્કિલ જરૃરી છે, તેમને ઑફિસોમાં અનેક પ્રકારની વ્યક્તિઓ સાથે વાત કરી ડેટા એકત્ર કરવા પડે છે. માટે તેમને વ્યવહારમાં નિપુણ અને વ્યાવહારિક હોવું જોઈએ.
4. આ ક્ષેત્રમાં અનેક પ્રકારના લોકો સાથે વાતચીત કરવી પડે છે. માટે સંવાદાત્મક કૌશલ્ય પણ સારું હોય તે જરુરી છે.
5. ઇન્વેસ્ટમૅન્ટ કન્સલ્ટન્ટ બનવાના સપના જોનારા યુવાનો પાસે બિઝનેસ અને સેલનું સારું જ્ઞાન હોવું જોઈએ, કારણ કે ક્લાઇન્ટના આર્થિક લક્ષ્યોને સહેલાઈથી સમજી શકે.

જવાબદારી

ઇન્વેસ્ટમૅન્ટ કન્સલ્ટન્ટ કંપનીના ક્લાયન્ટને યોગ્ય સલાહ આપે છે. તે કંપની તે વ્યક્તિના ઇન્વેસ્ટમૅન્ટ પોર્ટફોલિયૉની વ્યવસ્થા કરે છે. પ્રોફેશનલ્સ ઇન્વેસ્ટમૅન્ટ એડવાઇઝર  કંપની અને બ્રોકર ફર્મ માટે વધારે કામ કરે છે. તેમણે વર્તમાન એ સંભવિત ક્લાયન્ટ સાથે વાત કરી તેમની સમસ્યાઓનું સમાધાન કરવાની કુનેહ કેળવવી પડે, કારણ કે તેમની સાથે સંબંધો બની રહે. પ્રોફેશનલ્સ ક્લાયન્ટ સાથે વાતચીત કરી ઇન્વેસ્ટમેન્ટ પોર્ટફોલિયોને વધુ સારો બનાવવાનું કામ કરે છે. ઉપરાંત ક્લાયન્ટને આર્થિક લક્ષ્યો સુધી પહોંચાડવા માટે તર્ક સંગત યોજનાઓ તૈયાર કરે છે. અને તેનો અમલ કરી પ્રોફિટ સુનિશ્ચિત કરે છે.

ક્લાયન્ટ સાથે થનારી દરેક વાતચીતનો ડેટા તૈયાર કરવો પડે છે. આ ઉપરાંત તે ક્લાયન્ટના પૈસામાં વધારો થાય તે માટેની યોજનાઓ તૈયાર કરે છે. માર્કેટિંગ ડેવલોપમેન્ટ પ્લાન બનાવવો અને રોકાણને લઈને સેમિનારોનું આયોજન કરવાની જવાબદારી  પણ તેમની છે. રોકાણ માટે નવા સેક્ટર શોધવા, યોજનાઓ બનાવવી અને પોતાની સુવિધાઓનો પ્રચાર કરવાનું કામ પણ આ પ્રોફેશનલ્સનું છે.

અહીં મળી રહે છે જોબ

નિવેશ ફર્મ, ક્રેડિટ એજન્સી, સિક્યૉરિટી એન્ડ કોમોડિટી બ્રોકરેજ, ઇન્સ્યૉરન્સ કંપની, ફાઇનાન્સિયલ કન્સલ્ટન્સી, ઇન્વેસ્ટમૅન્ટ બેન્ક, એસેટ મૅનેજમૅન્ટ ફર્મ બેન્કમાં જોબ મળી રહે છે. ભારતમાં ખાનગી અને સાર્વજનિક બંને સેકટરોમાં ઇન્વેસ્ટમૅન્ટ કન્સલ્ટન્ટના હોદ્દા પર કામ કરવાની તક મળે છે. સાર્વજનિક ક્ષેત્રમાં એલઆઇસી અને એનએસીએલમાં નોકરી મળી રહે છે.

પગાર ધોરણ

ફ્રેશર પ્રોફેશનલ્સને આ ક્ષેત્રમાં વાર્ષિક ૩.૫ લાખ રુપિયાનું પેકેજ મળી રહે છે. ત્રણ વર્ષના અનુભવ પછી વાર્ષિક પેકેજ વધીને ૬ લાખ રુપિયા સુધી થાય છે. દસ-પંદર વર્ષના અનુભવ પછી તમારા માટે અનેક તક ઊભી થાય છે. ત્યાર પછી ફ્રીલાન્સ તરીકે પણ કામ કરી શકો છો.

મુખ્ય સંસ્થાઓ

• જમનાલાલ બજાજ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ મૅનેજમૅન્ટ સ્ટડી
• ઝેવિયર્સ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ મૅનેજમૅન્ટ
• એસવીકેએમ નોરોજી મોજી ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ મૅનેજમૅન્ટ
• સ્ટેલા મારિસ કૉલેજ, ચેન્નાઈ
• ઓક્સફોર્ડ કૉલેજ ઓફ બિઝનેસ મૅનેજમૅન્ટ, બેંગ્લુરુ
• આઇઆઇએમ, અમદાવાદ
• આઇઆઇએમ, કોલકાતા
• ઇન્ડિયન સ્કૂલ ઓફ બિઝનેસ
• યુનિવર્સિટી ઓફ દિલ્હી
• ક્રાઇસ્ટ યુનિવર્સિટી

પ્રવેશ પરીક્ષા

મૅનેજમૅન્ટ વિષયોમાં પ્રવેશ મેળવવા  કોમન ઍડ્મિશન ટેસ્ટ પાસ કરવી જરૃરી છે. ઘણીબધી કૉલેજોમાં આ સ્કોરના આધારે જ  પ્રવેશ મળે છે. ઘણીબધી ખાનગી સંસ્થાઓ પોતાના સ્તરે પ્રવેશ પરીક્ષાઓનું આયોજન કરે છે. વર્તમાન સમયમાં ભારતીય માર્કેટમાં ઘણા પ્રકારના ફાઇનન્સિયલ ઉત્પાદન અને સુવિધાઓ હાજર છે. આ તમામ લોકોના પૈસામાં વધારો કરવાની મદદ કરવાનો દાવો કરે છે. આવા સમયે ઇન્વેસ્ટમૅન્ટ કન્સલ્ટન્ટ તમને જણાવી શકે છે કે તમારે ક્યાં રોકાણ કરવું જોઈએ. આ ક્ષેત્રમાં કામ કરવાના કલાકો નક્કી નથી હોતા અને ક્લાયન્ટને મળવા માટે હંમેશાં તૈયાર રહેવું પડે છે. શરૃઆતના સમયમાં ક્લાયન્ટનો ડેટાબેસ બનાવવો પડકારજનક હોય છે. જો તમે આ ક્ષેત્રમાં ઉમદા કારકિર્દી બનાવવા માગો છો તો, એઆઇએસએમ દ્વારા માન્યતા પ્રાપ્ત સર્ટિફિકેશન કરવું જરુરી છે. સર્ટિફિકેશન કરવાથી કંપનીઓ તમને નોકરી આપવામાં જરાય વિલંબ નથી કરતી. 

નવી ક્ષિતિજ - હેતલ રાવ