ચુકાદો / કોન્ડમના વિજ્ઞાપનમાં ગરબા બતાવી શકાય? ચર્ચિત મામલે હાઇકોર્ટે જુઓ શું તર્ક આપ્યો

• ફાર્મા કંપનીના વડા સામે થયેલી ફરિયાદ HC દ્વારા રદ
• એડના બેકગ્રાઉન્ડમાં કપલ ગરબા રમી રહ્યું હતું
• IPC ની કલમ 295-A, 505 પર કેસ દાખલ થયો હતો

મધ્યપ્રદેશ હાઈકોર્ટે તાજેતરમાં કોન્ડોમની જાહેરાત પ્રકાશિત કરવા બદલ ફાર્મા કંપનીના વડા સામે શરૂ કરાયેલી ફોજદારી કાર્યવાહીને રદ કરી હતી. આ એડના બેકગ્રાઉન્ડમાં કપલ ગરબા રમી રહ્યું છે. આ જાહેરાત પર કથિત રીતે ધાર્મિક ભાવનાઓને ઠેસ પહોંચાડવાનો આરોપ છે.

અરજીને ફગાવીને કેસ રદ કર્યો
જસ્ટિસ સત્યેન્દ્ર કુમાર સિંહની બેન્ચે જાહેરાતની સામગ્રીનો અભ્યાસ કર્યા બાદ જાણવા મળ્યું કે આરોપીનો ઈરાદો માત્ર તેની કંપનીના ઉત્પાદનોને પ્રમોટ કરવાનો હતો અને કોઈ સમુદાયની ધાર્મિક લાગણીઓને ઠેસ પહોંચાડવાનો ન હતો. પરિણામે, એવું કહી શકાય કે ભારતીય દંડ સંહિતા (IPC) ની કલમ 295-A, 505 અને IT એક્ટની કલમ 67 હેઠળનો ગુનો બનેલો નથી. તેથી, કોર્ટે એફઆઈઆર, ચાર્જશીટ અને ત્યારબાદ ન્યાયિક મેજિસ્ટ્રેટની કોર્ટ સમક્ષ તેની સામે પેન્ડિંગ ફોજદારી કાર્યવાહીને રદ કરી.

કેસનો મામલો સંક્ષિપ્તમાં
મોર્ફસ ફાર્માસ્યુટિકલ્સ પ્રાઇવેટ (મહેન્દ્ર ત્રિપાઠી માલિક) લિમિટેડ નામની ફાર્મા કંપનીએ 2018માં નવરાત્રિ દરમિયાન બે દિવસ માટે ફ્રી કોન્ડોમ અને પ્રેગ્નન્સી કીટની પ્રમોશનલ ઓફર ચલાવી હતી અને વોટ્સએપ ગ્રુપ્સ અને ફેસબુક પેજ પર પોસ્ટ કર્યું હતું "પ્રી લવરાત્રી વીકએન્ડ ઓફર - કોન્ડોમ્સ (3નું પેક). )/પ્રેગ્નન્સી ટેસ્ટ કિટ" એ જાહેરાતની એક છબી પોસ્ટ કરી. આવી ઝુંબેશ ચલાવવા પાછળનો વિચાર લોકોને જણાવવાનો છે કે કંપની 06.10.2018 થી 07.10.2018 સુધી મફત કોન્ડોમ પેક અને પ્રેગ્નન્સી કિટ પ્રદાન કરવાની ઓફર કરી રહી છે. ઉપરોક્ત ચિત્રની પૃષ્ઠભૂમિમાં ગરબા રમતા યુગલને પણ બતાવવામાં આવ્યું હતું.

જાહેરાત પરથી ફરિયાદ કરવામાં આવી હતી
હવે ફરિયાદી અજયે એસએચઓને લેખિત ફરિયાદ કરી છે કે અરજદાર દ્વારા પ્રકાશિત કરવામાં આવેલી જાહેરાતથી લોકોની ધાર્મિક લાગણીઓને ઠેસ પહોંચી છે. ત્યારબાદ અરજદાર સામે એફઆઈઆર નોંધવામાં આવી હતી. કાર્યવાહીની મંજૂરી મેળવવામાં આવી હતી અને તપાસ પૂર્ણ થયા બાદ, JMFC, ઇન્દોરની કોર્ટ સમક્ષ અરજદાર સામે ચાર્જશીટ દાખલ કરવામાં આવી હતી. તેથી, અરજદારે કલમ 482 સીઆરપીસી હેઠળ એફઆઈઆર રદ કરવાની માંગ કરતી વર્તમાન અરજી સાથે હાઈકોર્ટનો સંપર્ક કર્યો છે.

સોશીયલ મીડિયામાં પોસ્ટ કરી હતી
અરજદારના વકીલે કોર્ટ સમક્ષ રજૂઆત કરી હતી કે અરજદાર પોતાનો ફાર્મસીનો વ્યવસાય ચલાવતો હોવાથી, તેણે ગરબાના સમયગાળા દરમિયાન ગ્રાહકોને લલચાવવા માટે સદ્ભાવનાથી જાહેરાત પ્રકાશિત કરી હતી, કારણ કે વિવિધ કોન્ડોમ કંપનીઓ પોતે જ પ્રમોશનલ ઑફર્સ લઈને આવી હતી. તેમની અરજીનો વિરોધ કરતા, રાજ્યના વકીલે દલીલ કરી હતી કે અરજદાર દ્વારા પોસ્ટ કરવામાં આવેલી તસવીરની સામગ્રી હિન્દુ સમુદાયની ધાર્મિક લાગણીઓને ઠેસ પહોંચાડે છે અને નવરાત્રિના સમયગાળા દરમિયાન આવી ઓફર પોતે અરજદારના ગુનાહિત ઈરાદાને પ્રતિબિંબિત કરે છે. આમ, તેને કોઈ રાહત આપવી જોઈએ નહીં.

કોર્ટે ચુકાદો સંભળાવ્યો
જાહેરાતની સામગ્રી તેમજ તેની સામે લગાવવામાં આવેલા આરોપોને ધ્યાનમાં લીધા પછી, કોર્ટે અવલોકન કર્યું, "જ્યારે કથિત પોસ્ટ સિવાય રેકર્ડ પર એવું કંઈ નથી, જે તેના તરફથી આવા ઇરાદાને દર્શાવે છે. તે હકીકતને ધ્યાનમાં રાખીને કે તે પોતે હિન્દુ સમુદાયનો છે અને તે હકીકતને ધ્યાનમાં રાખીને કે તેણે પોતાની ઓળખ છુપાવ્યા વિના આ પોસ્ટ પોસ્ટ કરી છે. તેના મોબાઈલ નંબર પરથી ચિત્ર. એવું લાગે છે કે તેનો ઈરાદો માત્ર તેની કંપનીની પ્રોડક્ટને પ્રમોટ કરવાનો છે અને કોઈપણ સમુદાયની ધાર્મિક લાગણીઓને ઠેસ પહોંચાડવાનો નથી."

કોર્ટે કહ્યું કાયદાનું ઉલ્લંઘન નથી થયું
વધુમાં, કોર્ટે એ પણ જણાવ્યું હતું કે ભારતીય દંડ સંહિતા (IPC) ની કલમ 295-A ના આવશ્યક ઘટકો એટલે કે "..... ધાર્મિક લાગણીઓને દુભાવવાનો ઇરાદાપૂર્વક અને દૂષિત હેતુ...... અથવા ... .. કોઈ વર્ગના ધર્મ અથવા ધાર્મિક માન્યતાઓનું અપમાન કરવું......." અને કલમ 505 IPCના આવશ્યક ઘટકો એટલે કે "...કોઈપણ વર્ગ અથવા વ્યક્તિઓના સમુદાયને ગુનો કરવા માટે ઉશ્કેરવાના ઈરાદાથી. ....અથવા સમુદાય" હાલના કેસમાં પરિપૂર્ણ થયો નથી. તેથી, કોર્ટે કહ્યું કે તે સ્પષ્ટ છે કે અરજદાર સામે આ ગુનો કહી શકાય નહીં. પરિણામે, કેસ ચાલુ રાખવા માટે પ્રોસિક્યુશન કોર્ટની પ્રક્રિયાનો દુરુપયોગ કરશે તે ધ્યાનમાં લેતા, કોર્ટે અરજદાર સામેની સમગ્ર ફોજદારી કાર્યવાહી રદ કરી.