OMG / ભારતમાં ધૂમ્રપાન ન કરનારાઓમાં પણ વધી રહ્યું છે ફેફસાનું કેન્સર, આ લોકો થઇ રહ્યાં છે સૌથી વધુ શિકાર

Last Updated: 09:51 PM, 13 November 2024

FOLLOW ON

શેર કરો

કેન્સરના વધતા જતા કેસો સાથે ઘણા દર્દીઓ ત્રીજા કે ચોથા તબક્કામાં પહોંચી જાય છે, જેના કારણે સારવાર મુશ્કેલ બને છે. વહેલા નિદાન અને સારવાર માટે જાગૃતિ, બહેતર આરોગ્ય સુવિધાઓ અને કેન્સરની સંભાળ જરૂરી છે.

દેશમાં યુવાનોમાં વ્યસનનું પ્રમાણ વધી રહ્યું છે. જેના પગલે ગંભીર બિમારીઓ પણ વધી રહી છે. કેન્સર આજે દેશમાં મોટી સમસ્યા બની ગઈ છે. કેન્સરના કેસોમાં ઉત્તરોત્તર વધારો થઈ રહ્યો છે. કેન્સર આજે ભારત સામે એક ગંભીર જાહેર આરોગ્ય પડકાર છે. નેશનલ કેન્સર રજિસ્ટ્રી પ્રોગ્રામના ડેટા અનુસાર, દર વર્ષે અંદાજે 8 લાખ નવા કેસ સાથે કેન્સરના કેસ ઝડપથી વધવાની અપેક્ષા છે.

આ કેસો પૈકી તમાકુ-સંબંધિત કેન્સર, જેમ કે મોઢાનું કેન્સર, ફેફસાં કેન્સર અને ગળાના કેન્સર સામાન્ય છે અને કુલ કેન્સરના કેસોનો મોટો હિસ્સો બનાવે છે. આ કેન્સર મોટાભાગે અટકાવી શકાય તેવા છે પરંતું જો તેની ઓળખ શરુઆતમાં કરી લેવામાં આવે તો. તાજેતરના અભ્યાસો દર્શાવે છે કે ભારતમાં ફેફસાના કેન્સરના લગભગ 50% દર્દીઓ ધૂમ્રપાન નથી કરતા. આ પરિસ્થિતિ એ ધારણાને પડકારે છે કે ધૂમ્રપાન આ ગંભીર રોગનું મુખ્ય કારણ છે. નિષ્ણાંતોનું કહેવું છે કે આ રોગના વધારામાં વાયુ પ્રદૂષણ મહત્વની ભૂમિકા ભજવી રહ્યું છે.

ફેફસાના કેન્સરના 40-50% દર્દીઓએ ક્યારેય ધૂમ્રપાન કર્યું નથી

ધૂમ્રપાન પરંપરાગત રીતે ફેફસાના કેન્સર સાથે સંકળાયેલું હતું. કુટુંબ અને મિત્રો ઘણીવાર ધૂમ્રપાન છોડવા માટે સલાહ આપે છે. ડર છે કે તેઓ આ જીવલેણ રોગનો શિકાર બની શકે છે. સિગારેટના પેકેટમાં 'સ્મોકિંગ કિલ્સ' જેવા ચેતવણીના મેસેજ હોય છે, જે ધૂમ્રપાન કરનારાઓને અટકાવવાનો પ્રયાસ કરે છે. પરંતુ તાજેતરના અભ્યાસો દર્શાવે છે કે તમાકુનું સેવન ન કરવાથી પણ ફેફસાના કેન્સર સામે રક્ષણ મળતું નથી. સંશોધન દર્શાવે છે કે ભારતમાં ફેફસાના કેન્સરના 40-50% દર્દીઓ ક્યારેય ધૂમ્રપાન કરતા નથી.

ડબ્લ્યુએચઓએ ફેફસાના કેન્સર માટે મહત્વપૂર્ણ જોખમી પરિબળો તરીકે સેકન્ડ હેન્ડ સ્મોક અને વાયુ પ્રદૂષણનો સમાવેશ કર્યો છે. ખાસ કરીને PM2.5 જેવા કણોના સંપર્કમાં આવવું એ ધૂમ્રપાન ન કરનારાઓમાં ફેફસાના કેન્સરનું મુખ્ય કારણ માનવામાં આવે છે. ધ લેન્સેટમાં પ્રકાશિત થયેલા અભ્યાસમાં જણાવાયું છે કે કાર્યસ્થળ પર એસ્બેસ્ટોસ, ક્રોમિયમ, કેડમિયમ, આર્સેનિક અને કોલસાના ઉત્પાદનોનો સંપર્ક ફેફસાના કેન્સરનું સંભવિત કારણ બની શકે છે.

અભ્યાસ એ પણ સૂચવે છે કે આનુવંશિક સંવેદનશીલતા અને પહેલાથી અસ્તિત્વમાં રહેલા ફેફસાના રોગો પણ ધૂમ્રપાન ન કરનારાઓમાં ફેફસાના કેન્સરના વધતા દરમાં ફાળો આપી રહ્યા છે. પ્રદૂષણ અને તેની સ્વાસ્થ્ય પર થતી અસરોને સમજવાની જરૂરિયાત વધી છે, કારણ કે તે સ્પષ્ટ થઈ રહ્યું છે કે આ રોગનું એકમાત્ર કારણ ધૂમ્રપાન નથી.

મોટાભાગના લોકોએ આ વિષય પર ઊંડી ચિંતા વ્યક્ત કરી છે. ઘણા નિષ્ણાતો માને છે કે ધૂમ્રપાન ન કરનારાઓમાં ફેફસાના કેન્સરનો વધતો દર પ્રદૂષણ સાથે સંકળાયેલા ફેફસાના ક્રોનિક રોગોને કારણે હોઈ શકે છે. જે લોકોને પહેલાથી જ ફેફસાની સમસ્યા હોય તેમને કેન્સર થવાનું જોખમ વધારે હોય છે. એક અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે ધૂમ્રપાન ન કરનારા અને નાના દર્દીઓમાં ચોક્કસ આનુવંશિક પરિવર્તનનો દર વધુ હોય છે, જેમ કે EGFR (એપિડર્મલ ગ્રોથ ફેક્ટર રીસેપ્ટર) મ્યુટેશન અને ALK. આ દર્શાવે છે કે આનુવંશિક પરિબળો પણ આ રોગના વિકાસમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી શકે છે.

ભારતમાં ફેફસાના કેન્સરનો દર 1990માં 6.62 પ્રતિ લાખ વસ્તીથી વધીને 2019માં પ્રતિ લાખ વસ્તી 7.7 થયો છે. 2025 સુધીમાં મહાનગરોમાં કેસોની સંખ્યામાં નોંધપાત્ર વધારો થવાની ધારણા છે. નોંધનીય છે કે ભારતમાં ફેફસાંનું કેન્સર પશ્ચિમી દેશોની તુલનામાં લગભગ 10 વર્ષ વહેલું દેખાય છે અને સરેરાશ નિદાનની ઉંમર 54 થી 70 વર્ષની વચ્ચે છે. આંકડા દર્શાવે છે કે ભારતમાં ફેફસાના કેન્સરના બે તૃતીયાંશથી વધુ દર્દીઓ પુરુષો છે, જેમાંથી લગભગ 42.4% પુરુષો અને 14.2% સ્ત્રીઓ તમાકુનો ઉપયોગ કરે છે. ઘરની અંદર કામ કરતા ત્રણમાંથી એક પુખ્ત વ્યક્તિ કામના સ્થળે સેકન્ડ હેન્ડ સ્મોકના સંપર્કમાં આવે છે.

યુવાનો પર અસર

પરંપરાગત રીતે ફેફસાનું કેન્સર મોટી વયના લોકોમાં વધુ સામાન્ય હતું. જો કે, હવે યુવાનોમાં કેસની સંખ્યા વધી રહી છે. આ વલણ આનુવંશિક પરિબળો અથવા પર્યાવરણીય સંસર્ગની વહેલી શોધને કારણે હોઈ શકે છે. અત્યાર સુધી પ્રકાશિત થયેલા રિસર્ચમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે પ્રદૂષણ અને ફેફસાના કેન્સર વચ્ચે વ્યાપક સંશોધનની જરૂર છે. આ ઉપરાંત એ પણ મહત્વનું છે કે આપણે એ સમજવું કે વિવિધ પ્રકારના પ્રદૂષકો આપણા સ્વાસ્થ્યને કેવી રીતે અસર કરી શકે છે અને તે ફેફસાના કેન્સર જેવા ગંભીર રોગોનું કારણ બની શકે છે.

અસરકારક સારવારના પરિણામો માટે પ્રારંભિક તપાસ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે. નિષ્ણાતો માને છે કે જો સમયસર નિદાન કરવામાં આવે તો સારવારની શક્યતા વધુ સારી છે. પ્રારંભિક તપાસ દર્દીના જીવનની ગુણવત્તામાં સુધારો કરે છે પરંતુ સારવાર પ્રક્રિયાને પણ સરળ બનાવે છે. આરોગ્ય કર્મચારીઓએ સરકારને નાગરિકો માટે નિયમિત ફેફસાના કેન્સરની તપાસ શરૂ કરવાની અપીલ કરી હતી જેથી વહેલું નિદાન શક્ય બને. આનાથી દર્દીઓને સમયસર સારવાર મળી શકશે એટલું જ નહીં પરંતુ મૃત્યુદરમાં પણ ઘટાડો થશે.

કેન્સરના વધતા આંકડા

ઈન્ડિયન કાઉન્સિલ ઓફ મેડિકલ રિસર્ચ-નેશનલ કેન્સર રજિસ્ટ્રી પ્રોગ્રામ અનુસાર ભારતમાં કેન્સરના કેસોની સંખ્યા વધી રહી છે. જર્નલ ઓફ થોરાસિક ઓન્કોલોજી અને ICMR-NCDIR ના ડેટા અનુસાર ભારતમાં વર્ષ 2021 માં ફેફસાના કેન્સરના કુલ 98,278 કેસ નોંધાયા હતા. જેમાં પુરુષો 71,788 અને મહિલાઓ 26,490 હતી.

રાષ્ટ્રીય સ્તરે તમામ પ્રકારના કેન્સરના કેસો

ઘણા જર્નલ્સ અને રિપોર્ટ્સ અનુસાર, વર્ષ 2020માં લગભગ 13.92 લાખ કેસ નોંધાયા હતા. ગયા વર્ષે આ સંખ્યા વધીને લગભગ 14.97 લાખ થઈ ગઈ. ગયા વર્ષે કેન્સર સંબંધિત મૃત્યુ દર 9 લાખની આસપાસ હતો. ધૂમ્રપાન ન કરનારાઓમાં ફેફસાના કેન્સરની વધતી જતી સંખ્યા જાહેર આરોગ્યની ગંભીર ચિંતા દર્શાવે છે જેના પર તાત્કાલિક ધ્યાન આપવાની જરૂર છે. પ્રદૂષણ હવે નોંધપાત્ર ફાળો આપનાર બની ગયું છે અને પરંપરાગત જોખમી પરિબળોને પણ સંબોધિત કરવું મહત્વપૂર્ણ છે.

વધુ વાંચો : આ ચાર સંકેત દેખાય એટલે સમજી જજો કે ડાયાબિટીસ આવશે, વજનમાં વધારો પહેલું કારણ

નિષ્ણાતો વહેલાસર તપાસની વ્યૂહરચના પર ભાર મૂકે છે અને આરોગ્યની જાગૃતિ વધારવા પર ભાર મૂકે છે કે જેથી આપણે માત્ર તમાકુથી દૂર રહીએ એટલું જ મર્યાદિત ન રહીએ - આપણે આપણી હવાની ગુણવત્તા અને એકંદર આરોગ્ય પર પણ ધ્યાન આપવું પડશે. આમ આપણે સૌ સાથે મળીને આ સમસ્યાનો ઉકેલ શોધીએ તે જરૂરી બની ગયું છે જેથી આવનારી પેઢીઓને સ્વસ્થ જીવન આપી શકાય. જાગૃતિ ફેલાવીને અને અસરકારક પગલાં લઈને, આપણે માત્ર આપણી જ નહીં પરંતુ આપણા સમાજની સ્વાસ્થ્ય સુરક્ષાની ખાતરી કરી શકીએ છીએ.