શરીરની સારી ફિટનેસનો આધાર ઘણી હદ સુધી તમારી સૂવાની પોઝિશન પર રહેલો છે. તમારી સૂવાની પોઝીશન જેટલી સારી હશે એટલા જ તમે શારીરિક રીતે વધુ તંદુરસ્ત રહેશો.
જીવનમાં સારી ઊંઘ શારીરિક અને માનસિક સ્થિતિ સુધારે છે
તમારી ઊંઘની પોઝીશનથી ઘણા ફાયદા જોવા મળશે
ગાઢ ઊંઘ અને લાઈટ ઊંઘ બંને સ્વાસ્થને અસર કરે છે
સારી ઊંઘથી બધું સારું થશે
દરેક વ્યક્તિ માટે રાત્રે સારી ઊંઘ લેવી જરૂરી હોય છે અને તે આપણા શારીરિક અને માનસિક સ્વાસ્થ્ય માટે પણ મહત્વપૂર્ણ છે. જો ઊંઘ સારી હોય તો ઘણી વસ્તુઓ જાતે જ સારી થઈ જાય છે, પરંતુ જો ઊંઘની સમસ્યા હોય તો તેની અસર માનસિક અને શારીરિક સ્વાસ્થ્ય બંને પર પડે છે. કેટલાક લોકો ખૂબ ગાઢ નિંદ્રા લે છે, તો કેટલાકની ઊંઘ વારંવાર ઉડી જાય છે બંને પરિસ્થિતિઓની પોતાની આડઅસરો હોય છે.
તમારી ઊંઘ તમારા જીવનને પ્રભાવિત કરી શકે છે
ઘણા કારણો છે જે તમારી ઉંઘને પ્રભાવિત કરી શકે છે, જેમાં રૂમનું વાતાવરણ, ગાદલું, તમારું તણાવનું સ્તર, તમારો આહાર વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. ઘણીવાર શરીરની પોઝીશનને અવગણવામાં આવે છે, રાતની સારી ઉંઘમાં શરીરની સ્થિતિ ખરેખર મહત્વપૂર્ણ ફાળો આપે છે. સાથે જ તમને જાણીને આશ્ચર્ય થશે કે તમારી સ્લીપિંગ પોસ્ચરની તમારા સ્વાસ્થ્ય પર ખૂબ અસર પડે છે. તમારા જમણા, ડાબા, પીઠ કે પેટ પર સૂવાથી તમારા સ્વાસ્થ્ય અને વ્યવહાર પર ઘણી અસર પડે છે. ઊંઘવાની સ્થિતિ માત્ર શારીરિક રીતે જ અસર કરતી નથી, પરંતુ તે તમારા મગજના સ્વાસ્થ્યને પણ અસર કરી શકે છે અને માનસિક ડિસઓર્ડર, અલ્ઝાઇમર્સ અને પાર્કિસંન્સ જેવા મગજના વિકારોમાં ફાળો આપે છે.
ઊંઘવાની સ્થિતિથી નસકોરાં, એસિડ રિફ્લેક્સિસ, પેટમાં જલન, સ્લીપ એપનિયામાં પણ મહત્ત્વની ભૂમિકા ભજવી શકે છે. તો ચાલો જાણીએ ઊંધવાની અલગ સ્થિતિઓ અને તેના ફાયદા ગેરફાયદા
1) પીઠના બળે હાથ જોડીને સૂવું
તમારી પીઠના બળે સૂઈ જાઓ અને તમારા હાથને તમારી બંને બાજુ સમાનરૂપે રાખો. આ સ્થિતિને 'સૈનિક મુદ્રા' તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. પીઠ પર સૂવું એ સામાન્ય રીતે તમારી કરોડરજ્જુ માટે શ્રેષ્ઠ સ્થિતિ માનવામાં આવે છે. આ સ્થિતિમાં પીઠ સીધી રહે છે અને ડિસ્ક પરનું દબાણ ઓછું થઇ જાય છે. આમ ગળા અને પીઠમાં દુખાવો થતો અટકે છે. તેમજ પીઠ પર સૂવાથી એસિડ રિફ્લક્સ ઓછું થાય છે અને ચુસ્ત સ્તનો જાળવવામાં મદદ મળે છે. તેનાથી ચહેરાની કરચલીઓ પણ ઓછી થાય છે.
2) પીઠના બળે માથાની ઉપર હાથ રાખીને સૂવું
તમારી પીઠ પર સુઈ જાઓ અને તમારા ચહેરાની નજીક તમારા માથાની પર તમારા હાથ રાખીને સૂઈ જાઓ. તેને 'સ્ટારફિશ' પોઝિશન પણ કહેવામાં આવે છે. બેક સ્લીપિંગ એ તમારી કરોડરજ્જુ અને ગળાના સ્વાસ્થ્યની દ્રષ્ટિએ શ્રેષ્ઠ સ્થિતિ માનવામાં આવે છે. આ ડિસ્ક પરનું દબાણ ઘટાડે છે. આમ ગળા અને પીઠનો દુખાવો બંધ થઈ જાય છે. આ એસિડ રિફ્લક્સ ઘટાડવામાં મદદ કરે છે કારણ કે તેમાં માથું ઉંચું હોય છે અને પેટ અન્નનળીની નીચે બેસવા માટે સક્ષમ હોય છે. તે પચતા પદાર્થને અન્નનળીમાં પાછા આવતા અટકાવે છે. આ પોઝ ચહેરાની કરચલીઓ અને ત્વચાના બ્રેકઆઉટને પણ રોકે છે.
3) હાથને સાઈડ રાખીને સુવું
તમારી બંને બાજુ સીધી લાઇનમાં નીચેની તરફ રાખીને સૂઈ જાઓ. તેને 'લોગ' મુદ્રા તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. તે કરોડરજ્જુ માટે આદર્શ સ્થિતિ છે, કારણ કે તે કુદરતી વક્રને સીધો રાખવામાં મદદ કરે છે. સીધી કરોડરજ્જુ ફક્ત પીઠ અને ગળાના દુખાવાને જ રોકે છે અને સ્લીપ એપનિયાને પણ ઘટાડે છે. આ સ્થિતિમાં નસકોરાં પણ ઘટી જાય છે. તે સગર્ભા સ્ત્રીઓ માટે શ્રેષ્ઠ ઉંઘની સ્થિતિ છે.
4) હાથ બહારની તરફ રાખીને સુવું
તમારા હાથ લંબાવીને તમારી બાજુ પર સૂઈ જાઓ. તમારી બાજુ પર સૂઈ જાઓ અને સૂતા સમયે તમારા પગને સહેજ વાળો, તમારા હાથને લંબાવો. તેને 'અભિલાષી' પોઝીશન પણ કહેવામાં આવે છે. આ ઉંઘની સ્થિતિ પીઠ અને ગળાના દુખાવાને અટકાવે છે. આ ઉપરાંત, તે નસકોરાં ઘટાડવામાં, બળતરા અને એસિડ રિફ્લક્સને ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. એટલું જ નહીં, ઊંઘની આ સ્થિતિમાં પણ શરીર અલ્ઝાઈમર્સ અને પાર્કિસંન્સ રોગ જેવા મગજના વિકારોના વિકાસના જોખમને પણ ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. જે લોકો આ પોઝિશનમાં ઊંઘે છે તેઓ રાત્રે જાગવાની શક્યતા ઓછી હોય છે.
5) ડાબી કે જમણી બાજુએ સૂવું
ડાબી કે જમણી બાજુ સૂવું ગરદન અને પીઠના દુખાવા, એસિડ રિફ્લક્સ, નસકોરાં અને સ્લીપ એપનિયાથી પીડાતા લોકો માટે ફાયદાકારક છે. આ મુદ્રામાં લોકો ગભરાવટની શક્યતા ઓછી હોય છે, કારણ કે તેનાથી શ્વસનમાર્ગ ખુલ્લો રહે છે. આ આસન સ્લીપ એપનિયા ધરાવતા લોકો દ્વારા કરવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. સાઇડ સ્લીપિંગથી કરોડરજ્જુના હાડકા વધે છે, જે પીઠના દુખાવાને ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. સગર્ભા સ્ત્રીઓ માટે ડાબી બાજુ સૂવું ફાયદાકારક છે, કારણ કે તેનાથી ગર્ભના રક્ત પરિભ્રમણમાં સુધારો થાય છે. 2012 માં પ્રકાશિત એક અભ્યાસ દર્શાવે છે કે ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન તમારી ડાબી બાજુએ સૂવાથી તંદુરસ્ત રક્ત પ્રવાહમાં વધારો થઈ શકે છે, જે તમને અને તમારા બાળક માટે મહત્તમ ઓક્સિજન સ્તર પ્રદાન કરી શકે છે.
6) બંને ઘૂંટણને વાળીને સૂવું
તમારા બંને ઘૂંટણને તમારી છાતી સુધી વાળીને સૂઈ જાઓ. તેને ફીટસ અથવા ભ્રૂણ પોઝીશન તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ સ્થિતિ ઘણે અંશે નસકોરાં બોલાવતા અટકાવે છે. ગર્ભવતી મહિલાઓ માટે પણ સારી સ્થિતિ છે. આ સ્થિતિમાં તમારી ડાબી બાજુએ સૂવાથી એસિડ રિફ્લક્સ ઘટાડવામાં મદદ મળી શકે છે, કારણ કે તે પેટને અન્નનળીની નીચે રાખશે.
7) પેટના બળે સૂવું
આ પ્રકારની ઊંઘની મુદ્રાને 'ફ્રીફોલ' તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આમ સુવાથી નસકોરા ઓછા કરી શકાય છે. આ આસન પાચનમાં અમુક અંશે સુધારો કરવામાં પણ મદદ કરે છે. (જો કે આ સ્થિતિમાં લાંબા સમય સુધી ઊંઘવાથી તમારા પાચનતંત્ર પર નકારાત્મક અસર પડી શકે છે.) અમેરિકન સાઇકોલોજિકલ એસોસિયેશનમાં પ્રકાશિત 2012માં થયેલા એક અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું હતું કે જે લોકો પોતાના પેટ પર સૂવે છે તેમને અન્ય પરિસ્થિતિઓમાં પેટ પર સૂતા લોકોની તુલનામાં નોંધપાત્ર રીતે વધુ કામુક સપના જોવા મળે છે.