સંભારણા / મહિલા ક્રિકેટની સૌથી સફળ ભારતીય બોલરની નિવૃત્તિ, 20 વર્ષથી લાંબી કારકિર્દીમાં મેળવી પર્વત જેવી સફળતા

• ઝુલન ગોસ્વામીનું મહિલા ક્રિકેટને અલવિદા 
•  ઈંગ્લેન્ડ સામે રમી કારકિર્દીની અંતિમ મેચ
• ચાહકો થયાં ભાવૂક

મિથાલી રાજ બાદ આ ખેલાડી લિજેન્ડરી ક્રિકેટર્સમાંથી એક છે જેણે ભારતીય મહિલા ક્રિકેટને આપેલું યોગદાન ક્યારેય ભૂલી શકાય એમ નથી.  ઝૂલન મહિલા ક્રિકેટની એકમાત્ર ભારતીય મહિલા છે જેણે ટેસ્ટ ક્રિકેટમાં એક જ મેચમાં 10 વિકેટો ઝડપી છે. 20 વર્ષ લાંબા સુવર્ણ કાળમા ઝૂલને એટલી સિદ્ધિઓ હાંસલ કરી છે પુરુષ ક્રિકેટમાં પણ એક પણ ખેલાડી તેની આસપાસ ફરકી શકે એમ નથી. 

ભારતીય મહિલા ક્રિકેટ ટીમની સિનિયર ખેલાડી ઝુલન ગોસ્વામીએ નિવૃત્તિની જાહેરાત કર્યા બાદ મહિલા ક્રિકેટમાં એક આખા યુગનો અંત આવી રહ્યો છે. અગાઉ મહિલા ક્રિકેટ પર રાજ કરનાર પૂર્વ કેપ્ટન મિથાલી રાજે નિવૃત્તિ લઈ લીધી છે તો હવે બીજી સિનિયર મોસ્ટ ખેલાડી ઝુલન ગોસ્વામી પણ નિવૃત્તિ લઈ રહી છે. આ બે ખેલાડીઓનાં જેટલા વખાણ કરીએ એટલા ઓછા છે. જે સાતત્યથી એમણે ઇન્ટરનેશનલ ક્રિકેટમાં પરફોર્મ કર્યું છે એ ભાગ્યે જ કોઈ ખેલાડી કરી શકે છે, પછી ચાહે એ પુરુષ ક્રિકેટર હોય કે મહિલા! 

મિથાલી રાજનાં જીવન પરથી બનેલી ફિલ્મ શાબાશ મીઠુનો એક સીન છે જેમાં એક ક્રિકેટ ફેનને બોર્ડના ચેરમેન કોઈપણ પાંચ મહિલા ક્રિકેટરનાં નામ આપવા માટે કહે છે. અને ક્રિકેટનો મોટો ફેન હોવા છતાં એ વ્યક્તિ પાંચ તો શું એકપણ મહિલા ખેલાડીનું નામ આપી શકતી નથી. આ સ્થિતિ હતી મહિલા ક્રિકેટની. અને આજે દેશમાં બે મહિલા ખેલાડીઓ એવી છે જેનું નામ આખા દેશમાં જાણીતું છે. એમ કહો કે મહિલા ક્રિકેટની બ્રાન્ડ તરીકે આ બે ખેલાડીઓ સ્થાપિત થઈ ચૂકી છે. આ બે ખેલાડીઓ એટલે મિથાલી રાજ અને ઝુલન ગોસ્વામી. 

મેન્સ ક્રિકેટમાં જેટલુ યોગદાન સચિન તેંડુલકર કે ઝહીર ખાનનું છે એટલું જ યોગદાન વિમેન્સ ક્રિકેટમાં મિથાલી અને ઝુલનનું રહ્યું છે. 

સચિન કરતાં વધારે લાંબુ  મિથાલીનું કરિઅર
વિમેન્સ ક્રિકેટ ટીમની કેપ્ટન રહી ચૂકેલી મિથાલી રાજનું કરિઅર સચિન તેંડુલકર કરતાં પણ લાંબુ રહ્યું છે. મહિલા ક્રિકેટમાં વર્ષે જો કે ક્રિકેટ ઓછું રમાતુ હોવાના કારણે સચિન જેટલી મેચ તે રમી શકી નથી. પણ સાતત્યપૂર્ણ  લાંબી કારકિર્દીનાં મામલે સેંકડો ધુરંધર ક્રિકેટર્સને પછાડીને મિથાલી પ્રથમ અને ઝુલન 5મા ક્રમે છે. 

સૌથી વધારે વર્લ્ડકપ રમનાર ખેલાડી 
એમાં પણ મિથાલી તો એકમાત્ર એવી મહિલા ક્રિકેટર છે જેણે છ વર્લ્ડકપ રમ્યા હોય. તેના સિવાય માત્ર સચિન તેંડુલકર અને પાકિસ્તાનના ક્રિકેટર જાવેદ મિયાંદાદ એવા ખેલાડીઓ છે જે છ ક્રિકેટ વર્લ્ડકપ રમી ચૂક્યા છે. આ છમાંથી ચાર વર્લ્ડકપમાં તે કેપ્ટન પણ રહી ચૂકી છે. ઓસ્ટ્રેલિયન લિજેન્ડરી ક્રિકેટર બેલિન્ડા ક્લાર્ક સાથે તે સંયુક્ત રીતે આ રેકોર્ડ પણ ધરાવે છે. 
મિથાલીએ 2000, 2005, 2009, 2013, 2017 અને 2022 આ છ વર્લ્ડકપમાં ભાગ લીધો હતો. 

સૌથી વધુ મેચોમાં કેપ્ટન્સી 

મહિલા ક્રિકેટમાં મિથાલી રાજ ભારતની જ નહીં  પણ દુનિયાની સૌથી વધુ વન-ડે મેચોમાં કેપ્ટન્સી કરનાર ક્રિકેટર છે. મિથાલીએ 50 ઓવર્સનાં ફોર્મેટમાં 155 મેચોમાં કેપ્ટન્સી કરી છે. જેમાંથી ભારત 89 મેચોમાં જીત્યું છે જ્યારે 63 મેચોમાં હારનો સામનો કરવો પડ્યો છે. ધોનીએ 200 મેચો અને મોહમ્મદ અઝહરૂદ્દીનને 176 મેચોમાં કેપ્ટન્સી કરી છે તેનો જ છે.  મિથાલીની કેપ્ટન્સીમાં 

સૌથી વધુ મેચો રમવાનો અને ફિફ્ટીઝનો રેકોર્ડ 
મિથાલી રાજ 232 વન-ડે મેચોમાં ભારતનું પ્રતિનિધિત્વ કરી ચૂકી છે. મહિલા ક્રિકેટરમાં બીજા નંબરે સાથી ભારતીય ખેલાડી ઝુલન ગોસ્વામી છે. જેણે 201 વન ડે મેચો રમી છે. મિથાલીએ 64 મેચોમાં ફિફ્ટી ફટકારી છે જે કોઈ પણ મહિલા ક્રિકેટર દ્વારા સૌથી વધુ છે. 

સૌથી યુવાન વયે ડેબ્યૂ અને ડબલ સેન્ચ્યુરી 

મિથાલીએ મહિલા ક્રિકેટમાં સૌથી યુવાન વયે ડેબ્યૂ કર્યું હતું. ઇન્ટરનેશનલ ક્રિકેટમાં ડેબ્યૂ સમયે તેની ઉંમર માત્ર 16 વર્ષ હતી. એટલું જ નહીં ટેસ્ટ ક્રિકેટમાં સૌથી યુવાન વયે સેન્ચ્યુરી ફટકારનાર બેટર પણ મિથાલી જ છે. તેણે માત્ર 16 વર્ષ અને 205 દિવસની ઉંમરે વન-ડે સેન્ચ્યુરી ફટકારી હતી. એટલું જ નહીં પણ સૌથી યુવાન વયે ડબલ સેન્ચ્યુરી ફટકારનાર બેટર પણ છે. તેણે 19 વર્ષ અને 254 દિવસની ઉંમરે ટેસ્ટ ક્રિકેટમાં બેવડી સદી ફટકારી દીધી હતી. 

સૌથી લાંબી કારકિર્દી 

મિથાલી 22 વર્ષ અને 274 દિવસ લાંબુ વન-ડે કરિયર ધરાવનાર એકમાત્ર મહિલા ખેલાડી છે. તેણે છેલ્લી મેચ 2022 મા રમી હતી. તો આ લિસ્ટમાં ગોસ્વામી પણ પાછળ નથી. મહિલા અને પુરુષ બંને ક્રિકેટરોમાં ઝુલન ગોસ્વામી પાંચમા ક્રમે છે. 

1) મિથાલી રાજ- 22 વર્ષ 231 દિવસ 
2) સચિન તેંડુલકર- 22 વર્ષ 91 દિવસ 
3) સનથ જયસુર્યા- 21 વર્ષ 184 દિવસ
4) જાવેદ મિયાંદાદ-  20 વર્ષ 272 દિવસ 
5) ઝુલન ગોસ્વામી- 20 વર્ષ 37 દિવસ 

ઝુલન ગોસ્વામીની રોમાંચક સફર

1...ફાસ્ટ બોલર ઝુલન ગોસ્વામી 203 મેચમાં 253 વિકેટ સાથે અત્યાર સુધી તેના ODI ફોર્મેટમાં સૌથી વધુ વિકેટ લેનાર બોલર છે.

2... ઝુલન ગોસ્વામીએ મહિલા વર્લ્ડ કપમાં સૌથી વધુ વિકેટ લેવાનો રેકોર્ડ પણ તોડી નાખ્યો છે, જ્યારે તેણે અવિશ્વસનીય સિદ્ધિ માટે ઓસ્ટ્રેલિયાની લિન ફુલસ્ટનને પાછળ છોડી દીધી છે.  ગોસ્વામીએ વેસ્ટ ઈન્ડિઝ સામે ટૂર્નામેન્ટની તેની 40મી વિકેટ લીધી જ્યારે તેણે અનિસા મોહમ્મદને આઉટ કરી હતી. 

3..તો મિતાલી રાજ બાદ ગોસ્વામી 20 વર્ષ અને 75 દિવસ પોતાની એક દિવસીય મેચમાં સૌથી લાંબી કારકિર્દી બનાવનાર મહિલા ક્રિકેટર છે. 

4...ઝુલન ગોસ્વામીના નામે વનડેમાં 50 વિકેટ અને 50 કેચ લઈને 1000 રન બનાવવાનો પણ અનોખો રેકોર્ડ રહ્યો છે. 

5...ઉલ્લેખનીય છે કે, ગોસ્વામીએ 2006માં ઈંગ્લેન્ડ વિરૂદ્ધ ટોન્ટનમાં એક ટેસ્ટ મેચમાં 10 વિકેટ ઝડપીને ઈતિહાસ રચ્યો હતો. તે સમયે તેણીની ઉંમર માત્ર 23 વર્ષ હતી અને ટૅસ્ટ ક્રિકેટના ઈતિહાસમાં એક સામટી 10 વિકેટ લેનાર મહિલા ખેલાડી તરીકે તેના નામે આ સિદ્ધિ નોંધાય છે.