કાર્ટોસેટ-3 અને 13 અમેરિકી ઉપગ્રહ જ્યારે સફળતાપૂર્વક અંતરિક્ષમાં પહોંચ્યા ત્યારે ભારત દ્વારા વિકસિત ત્રીજી પેઢીના રોકેટ PSLVએ પોતાની 49મી ઉડાન સફળતા સાથે પૂર્ણ કરી. હવે આ અર્ધશતક એક પગલું જ દૂર છે.
ત્રીજી પેઢીના રોકેટ PSLVએ 49મી સફળ ઉડાન પૂર્ણ કરી
PSLV 49 ભારતીય અને 209 વિદેશી ઉપગ્રહોને પહોંચાડી ચૂક્યુ છે અંતરિક્ષમાંઃ ઈસરો
બુધવારે કાર્ટોસેટ-3 અને 13 અમેરિકી ઉપગ્રહોને પહોંચાડ્યા અંતરિક્ષમાં
ભારત દ્વારા વિકસિત ત્રીજી પેઢીના રોકેટ PSLVની 49મી ઉડાન 6 ખાસ રોકેટ સ્ટ્રેપ ઓન મોટરની સાથે પૂરી કરવામાં આવી. અંતરિક્ષમાં જવા માટે PSLVએ 21મી વખત આ પ્રયોગ કર્યો છે. ઈસરોના જણાવ્યા અનુસાર હાલ સુધી PSLV 49 ભારતીય અને 209 વિદેશી ઉપગ્રહને અંતરિક્ષમાં પહોંચાડી ચૂક્યું છે.
હાલ સુધી 2 વખત રહ્યું છે અસફળ
ઓક્ટોબર 1994 માં પીએસએલવી તેના પ્રથમ સફળ લોન્ચિંગ પછીથી ઉપયોગમાં છે. તેણે 2008માં ચંદ્રયાન -1 અને 2013માં મંગળ ઓર્બિટર અવકાશયાન છોડી દીધું હતું. તેના 49 પ્રક્ષેપણોમાં અત્યાર સુધીમાં બે નિષ્ફળતાઓ રહી છે, પ્રથમ 20 સપ્ટેમ્બર 1993ના પ્રથમ પ્રક્ષેપણમાં અને બીજું 31 ઓગસ્ટ 2017ના રોજ 41માં પ્રક્ષેપણમાં. 2019માં પાંચમું લોન્ચિંગ કરવામાં આવ્યું હતું.
રિમોટ સેંસિંગ કાર્યક્રમને નવી દિશા
ઇસરો દ્વારા વિકસિત કાર્ટોસેટ -3 એ ભારત દ્વારા અત્યાર સુધી ઉપયોગમાં લેવામાં આવતા ભારતીય રિમોટ સેન્સિંગ (આઇઆરએસ) પ્રોગ્રામનો સૌથી અદ્યતન ઉપગ્રહ છે. આઈઆરએસ -1 એ 1988 માં શરૂ કરાયેલ આ કેટેગરીનો પ્રથમ ભારતીય ઉપગ્રહ હતો, જેને સોવિયત રશિયાએ બાયકોનર સેન્ટરથી લોન્ચ કર્યો હતો. આના માધ્યમથી ભારતે કૃષિ, જળ સંસાધનો, જંગલો, પર્યાવરણ, દરિયાકાંઠાના ક્ષેત્ર અને માછલી ઉદ્યોગ જેવા ક્ષેત્રોમાં કામ કર્યું. ભારતે આઈઆરએસ પ્રોગ્રામ અંતર્ગત અત્યાર સુધીમાં 24 ઉપગ્રહો છોડી દીધા હતા, જેમાંથી માત્ર એક આઈઆરએસ-પી 1 નિષ્ફળ ગયો હતો.
કાર્ટોસેટ એક નક્શો બનાવનારું સેટેલાઈટ
આઈઆરએસના માધ્યમથી મોકલવામાં આવેલા ઉપગ્રહ 4 રીતના કામમાં આવી શકે છે. આઈઆરએસની શરૂઆતની સીરિઝ ધરતીની સાથેના ડેટા સંગ્રહમાં મદદ કરે છે. તો ઓશિયન સેટ સમુદ્ર અને રિસોર્સસેટ સંસાધનોને માટે બન્યું છે. કાર્ટોગ્રાફી એટલે કે નક્શનો બનાવવાના કામમાં તેનો ઉપયોગ મહત્વનો રહે છે.
કાર્ટોસેટ સીરિઝનો પહેલો ઉપગ્રહ કાર્ટોસેટ-1ને મે 2005માં પ્રક્ષેપિત કરાયો હતો. તેની મદદથી 2.5 મીટરના રિઝોલ્યુશનના ફોટો અંતરિક્ષમાંથી લઈ શકાય છે. આજે 14 વર્ષ બાદ પણ મોકલવામાં આવેલા કાર્ટોસેટ -3થી 25 સેમીના રિઝોલ્યુશનની ફોટો લેવી શક્ય છે.
અમેરિકી ઉપગ્રહ પણ મોકલ્યા
મિશનની સાથે મોકલવામાં આવેલા 13 ઉપગ્રહ નૈનો એટલે કે નાની શ્રેણીના છે. આ દરેક વ્યવસાયિક ઉપગ્રહ છે. તેને ઈસરોની વ્યવસાયિક શાખા ન્યૂ સ્પેસ ઈન્ડિયા લિમિટેડની સાથે થયેલા કરારના આધારે મોકલાયા હતા. ઉલ્લેખનીય છે કે મેશબેડ પોતાની શ્રેણીનો એકલો ઉપગ્રહ છે. તેનો ઉપયોગ કમ્યુનિકેશનની ટેકનીકમાં કરી શકાય છે. ફ્લોક 4પી નામના 12 ઉપગ્રહ આ પ્રક્ષેપણની સાથે મોકલવામાં આવ્યા હતા. તેનું કામ પૃથ્વીની દેખરેખનું છે.
કેમેરાની શક્તિ
કાર્ટોસેટ-3માં લાગેલા કેમેરા 509 કિમીની ઉંચાઈ પર અંતરિક્ષથી 25 સેમીની વસ્તુ પણ જોઈ શકે છે. તેનાથી પાડોશી દેશ પાકિસ્તાન દ્વારા સીમા અને આસપાસની ગતિવિધિને પણ પકડી શકાય છે. આ પ્રકારનો કેમેરો હાલ સુધી કોઈ દેશ પાસે નથી. અમેરિકી કંપની વર્લ્ડ વ્યૂ-3ની પાસે એવો ઉપગ્રહ છે જે 31 સેમી સુધીની વસ્તુને જોઈ શકે છે.
ચંદ્રયાન-2ના 81 દિવસ બાદ
આ વર્ષે 7 સપ્ટેમ્બરમાં ચંદ્રયાન-2ની મદદથી ચંદ્રની કક્ષા પર વિક્રમ લેન્ડરને ઉતારવામાં સફળતા ન મળ્યા બાદ 81માં દિવસે ઈસરોએ આ સફળ પ્રક્ષેપણ પૂરું પાડ્યું છે. ચંદ્રયાન 2 બાદ ઈસરોનું આ પહેલું મિશન છે.