ઇન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઇઝેશન (ISRO) ના વૈજ્ઞાનિક હજુ પણ બીજા મૂન મિશન ચંદ્રયાન-2 ને વિક્રમ લેન્ડરના સંપર્ક સાધવા માટે લાગ્યા છે. ISRO ની મદદ માટે અમેરિકન સ્પેસ એજન્સી (NASA) પણ પોતાના ડીપ સ્પેસ નેટવર્કના 3 સેન્ટર્સથી સતત ચંદ્રયાન-2 ઓર્બિટર સાથે સંપર્કમાં છે જ્યારે લેન્ડરની સાથે સંપર્ક બનાવવા માટે પ્રયત્ન કરી છે. આ 3 સેન્ટર્સ- સ્પેનના મૈડ્રિડ, અમેરિકાના કૈલિફોર્નિયાના ગોલ્ડસ્ટોન અને ઓસ્ટ્રેલિયા કૈનબેરા. આ 3 જગ્યા પર લાગેલા તાકતવર એન્ટીન ચંદ્રયાન-2ના ઓર્બિટર સાથે સંપર્ક કરી રહ્યા છે, પરંતુ વિક્રમ લેન્ડરને મોકલેલા મેસેજનો કોઇ જવાબ નથી આવી રહ્યો.
20-21 સપ્ટેમ્બર ચંદ્ર પર થઇ જશે રાત
આજથી ચંદ્ર પર શરૂ થશે સાંજ
7 સપ્ટેમ્બરના 1.50 વાગ્યાની આસપાસ વિક્રમ લેન્ડર ચંદ્રના દક્ષિણી ધ્રુવ પર પહોંચવાનું હતુ, જે સમયે ચંદ્રયાન-2 વિક્રમ લેન્ડર ચંદ્ર પર પહોંચવાનું હતુ ત્યારે સવાર હતી, એટલે કે સૂર્યનો પ્રકાશ ચંદ્ર પર પડવાની શરૂ થઇ હતી. ચંદ્ર પર પૂરો દિવસ એટલે સૂર્યનો પ્રકાશવાળો સમય પૃથ્વીના 14 દિવસની બરાબર હોય છે,એટલે કે 20-21 સપ્ટેમ્બરના ચંદ્ર પર રાત થઇ જશે. 14 દિવસનું કામ કરવાનું મિશન લઇને ગયેલા વિક્રમ લેન્ડર અને પજ્ઞાન રોવરના મિશનનો ટાઇમ પૂરો થઇ જશે. આજે 16 સપ્ટેમ્બર છે, એટલે કે ચંદ્ર પર 20-21 સપ્ટેમ્બરના થનારી રાતના થોડા કલાક પહેલાનો સમય. એટલે કે ચંદ્ર પર સાંજનો સમય શરૂ થઇ ગયો છે.
NASA એ કહ્યુ કે, 'અમારું મિશન તસ્વીર તો લેશે, પરંતુ તસ્વીરો ધૂંધળી હશે'
NASA ના લૂનર રિકૉનસેન્સ ઓર્બિટર (LRO)ના પ્રોજેક્ટ સાઇન્ટિસ્ટ અનુસાર, ''ચંદ્ર પર સાંજ થવા લાગી છે. અમારું LRO વિક્રમ લેન્ડરની તસ્વીર તો લઇ શકશે, પરંતુ તે વાતની ગેરન્ટી નથી કે તસ્વીર સ્પષ્ટ આવશે કે નહી, કેમકે સાંજના સૂર્યનો પ્રકાશ ઓછો હોય છે એવામાં ચંદ્ર પરની કોઇ પણ વસ્તુની સ્પષ્ટ તસ્વીર આવી એક પડકારરૂપ કામ છે. બની શકે કે તસ્વીર ધૂંધળી આવે. પરંતુ જે તસ્વીર આવશે, તે ISRO ને બતાવીશું.''
સાંજનો મતલબ, વિક્રમ લેન્ડરનો સંપર્ક કરવા લગભગ અશક્ય
જો 20-21 સપ્ટેમ્બર સુધી ISRO અથવા તો દુનિયાભરની અન્ય એજન્સીના વૈજ્ઞાનિક વિક્રમ લેન્ડરથી સંપર્ક સ્થાપિત કરવામાં સફળ થયું તો ઠીક, નહો તો ફરી વિક્રમ સાથે સંપર્ક કરવો કોઇ ચમત્કારથી ઓછું નહી હોય. કેમકે ચંદ્ર પર રાત શરૂ થઇ જશે, જે પૃથ્વીને 14 દિવસ બરાબર છે. ચંદ્રના કોઇપણ ભાગમાં સૂર્યનો પ્રકાશ નહી પડે, જ્યાં વિક્રમ લેન્ડર છે. તાપમાન ઘટીને માઇનસ 183 ડિગ્રી સેલ્સિયસ સુધી જઇ શકે છે. આ તાપમાનમાં વિક્રમ લેન્ડરને ઇલેક્ટ્રોનિક ભાગ કઇ જીવિત રહી શકે છે તે કહેવું મુશ્કેલ છે. આ માટે વિક્રમ લેન્ડરથી સંપર્ક નહી થઇ શકે.
વિક્રમ સાથે સંપર્ક થશે કે નહી, ISRO ના નામે આ 6 ઉપલબ્ધિઓ:
કહેવાય છે કે, વિજ્ઞાનમાં સફળતા અને અસફળતા નથી હોતી. માત્ર પ્રયોગ થાય છે અને દરેક પ્રયોગથી કંઇક નવું શીખવા મળે છે. જેથી આગામી પ્રયોગ વધારે સારો થઇ શકે. ISRO નું Chandrayaan-2 મૂન મિશન પણ ISRO ના વૈજ્ઞાનિક માટે કંઇક શીખવતો પ્રયોગ સાબિત થયો છે. ISROના નામ 6 ઉપલબ્ધિઓ: ISRO એ પહેલી વખત લેન્ડર અને રોવર, પહેલી વખત કોઇ પ્રાકૃતિક ઉપગ્રહ પર લેન્ડર-રોવર મોકલવમાં આવ્યું, ચંદ્રના દક્ષિણી ધ્રુવ પર પહેલી વખત થયું મિશન, પહેલી વખત કોઇ સેલેસ્ટિયલ બૉડી પર લેન્ડ કરવાની ટેક્નિક વિકસિત થઇ, પહેલી વખત લેન્ડર-રોવર-ઓર્બિટરને એકસાથે લોન્ચ કરવામાં આવ્યુ અને વિશેષ પ્રકારના કેમેરા અને સેન્સર્સ બનાવવામાં આવ્યા.