ખુલાસો / શું ઇલેક્ટ્રિક વાહનના વપરાશથી પર્યાવરણમાં સુધારો થશે ? રીપોર્ટ અને આંકડા જાણી ચોંકી જશો

• ઇલેક્ટ્રિક વાહનોના માર્કેટમાં વધારો
• EV સાથે જોડાયેલ ઘટકોની માંગ વધી
• કુદરતને બચાવવામાં મદદ કરશે EV

આજકાલ ઇલેક્ટ્રિક વાહનો બજારમાં ઝડપથી પોતાનું વર્ચસ્વ વધારી રહ્યા છે. દરેકને એવું લાગવા માંડ્યું છે કે ઇવીની ખરીદીથી પર્યાવરણ સુધારવાની દિશામાં પગલાં લેવાનું શરૂ થયું છે. પરંતુ શું તે સાચું છે કે ઇવીના વધારાથી પર્યાવરણને ફાયદો થશે? અથવા તો ઓટોમોબાઈલ ઉત્પાદકો કહે છે. ઇન્ટરનેશનલ એનર્જી એજન્સી દ્વારા જાહેર કરવામાં આવેલા અંદાજ મુજબ ઇવી માર્કેટ 2050 સુધીમાં 53 ટ્રિલિયન ડોલરથી 82 ટ્રિલિયન ડોલર સુધી પહોંચી શકે છે. કોઈ પણ સંજોગોમાં આ નાનો ફેરફાર નથી. આ બાબત એ પણ સમજાવે છે કે શા માટે ઘણા ભારતીય ઓટો ઉત્પાદકો તેમના તમામ સંસાધનોને ઇવી તરફ વાળવા માંગે છે. તાજેતરમાં મહિન્દ્રા એન્ડ મહિન્દ્રાએ વર્લ્ડ ઇવી ડેના એક દિવસ પહેલા પોતાની પ્રથમ ઇલેક્ટ્રિક એસયુવીનું પ્રદર્શન જાહેર કર્યું હતું. આ સાથે જ ટાટા મોટર્સે જણાવ્યું કે, તેઓ લોકો માટે ઓછી કિંમતની ઇલેક્ટ્રિક કાર લોન્ચ કરવા માંગે છે.

ભવિષ્યમાં કારની માંગમાં વધરો થશે
પેટ્રોલ અને ડીઝલથી ચાલતા વાહનોના સ્ટોકને બદલવા માટે ઇવીના ઉત્પાદન અને સંશોધનને વેગ આપવાની જરૂર છે. બીજી તરફ 100 ટકા ઇવી તરફ વળતી વખતે કુદરતી સંસાધનોના વપરાશ પર ભારે દબાણની સંભાવના છે. વળી રિસાઈકલિંગની એક મોટી સમસ્યા બધાની સામે આવીને ઉભી રહેશે. આજે વિશ્વમાં આશરે 1.44 અબજ કાર હોવાનો અંદાજ છે અને તે 8 અબજ લોકોની વસ્તી માટે છે, જે 1,000 વ્યક્તિએ 180 કારનો ગુણોત્તર સૂચવે છે. તે ભવિષ્યમાં ઝડપથી વધવાની પણ અપેક્ષા છે. કારણ કે એક અંદાજ મુજબ 2050 સુધીમાં વિશ્વની વસ્તી 9 અબજ સુધી પહોંચવાની શક્યતા છે.

શું ખરેખર વાતાવરણમાં ફાયદો થશે...
આંકડા પર નજર ફેરવીએ તો 2021 માં વૈશ્વિક પેસેન્જર વાહનોના વેચાણમાં 6.6 મિલિયન વાહનોના ઇવી વેચાણનો હિસ્સો 9 ટકાથી વધુ હતો, જે રસ્તા પર ઇવીની કુલ સંખ્યા 16.5 મિલિયનની નજીક લઈ ગયો છે. જ્યારે 2018માં વેચાયેલા 1,20,000ની સંખ્યાથી આ મોટો ઉછાળો છે. આના પરથી સ્પષ્ટ થાય છે કે ઇવી એ એક મોટી વ્યવસાય તક છે. તેના કારણે મોટા બિઝનેસ એસ્ટાબ્લિશમેન્ટ્સ રિન્યુએબલ એનર્જી માર્કેટમાં મોટો હિસ્સો ભજવી રહ્યા છે. આનું એક મહાન ઉદાહરણ નવીનીકરણીય ઉર્જામાં ટાટા પાવરની મોટી ડીલ છે. આવી સ્થિતિમાં, જ્યારે પણ તમે ઇવી ખરીદવા વિશે વિચારો છો, ત્યારે તમારે વિચારવું જ જોઇએ કે શું તમે ખરેખર આપની પૃથ્વીના વાતાવરણને મદદ કરી રહ્યા છો અથવા મોટા વ્યવસાયિક માળખાને બનાવવામાં મદદ કરી રહ્યા છો.

નવી સમસ્યા વીજળીની માંગ વધશે
વધતા જતા ઇવી વાહનોને જોતા એક બીજી મોટી સમસ્યા ઉભી થઇ શકે છે. વીજળીના અભાવની સમસ્યા વધી શકે છે, આવું જ કંઈક અમેરિકાના કેલિફોર્નિયામાં જોવા મળ્યું હતું. આ એ જગ્યા છે જ્યાં સૌથી વધુ ગાડીઓ વેચાય છે. કેલિફોર્નિયામાં હવે નવો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે કે 2035 સુધી પેટ્રોલ અને ડીઝલથી ચાલતા તમામ વાહનોનું વેચાણ બંધ કરી દેવામાં આવશે. પરંતુ બીજી તરફ પ્રશાસને લોકોને વિકેન્ડસમાં પોતાના વાહનોને ચાર્જ ન કરવાની અપીલ કરી હતી. આનું કારણ એ હતું કે સપ્તાહના અંતે વીજળીનો વપરાશ સૌથી વધુ હોય છે અને આવી સ્થિતિમાં ઇલેક્ટ્રિસિટી સપ્લાય પૂરી કરવી મુશ્કેલ બની જાય છે.

20 ટકા ઉર્જા EVમાં જરૂર પડશે
ઈવીમાં શિફ્ટ થવાની સાથે જ થોડા સમયમાં એક મોટી સમસ્યા પણ ઉભી થવાની છે. ઇવી ચાર્જ કરવા માટે વીજળીની જરૂર છે અને અને તે ફક્ત વીજળી પ્લાન્ટમાંથી જ સપ્લાય કરવામાં આવે છે. બીજી તરફ જોવા જઈએ તો આઇઇએના જણાવ્યા અનુસાર 2050 સુધીમાં, ગ્રીન એનર્જી સ્ત્રોતોમાંથી વિશ્વની માત્ર 27 ટકા ઊર્જાનું ઉત્પાદન થશે, પરંતુ ત્યાં સુધીમાં ઇવી ચાર્જ કરવા માટે 8855 ટ્રિલિયન વોટ વીજળીની જરૂર પડશે અને તે કુલ ઊર્જા વપરાશના માત્ર 20 ટકા જ હશે.

ખનન પર દબાણ વધશે 
આ સાથે જ ઈવી બનાવવા માટે પ્રાકૃતિક સંસાધનોની પણ જરૂર પડશે. IDTechExના જણાવ્યા અનુસાર એલ્યુમિનિયમ અને સ્ટીલ એલોયનો ઉપયોગ પરંપરાગત પેટ્રોલ અને ડીઝલ એન્જિન અને ટ્રાન્સમિશનના ઉત્પાદનમાં થાય છે. તે જ સમયે, આલ્કેલી લિથિયમ આયન બેટરીમાં નિકલ, કોબાલ્ટ, એલ્યુમિનિયમ, લિથિયમ, કોપર, ઇન્સ્યુલેશન અને થર્મલ ઇન્ટરફેસ જેવી મોટી માત્રામાં વસ્તુઓની જરૂર પડે છે. આનાથી કુદરતી સંસાધનોના વપરાશ અને ખાણકામ પર ઘણું દબાણ આવશે.

રાજનીતિક ચિંતામાં વધારો
કેટલાક અહેવાલો સૂચવે છે કે સંસાધનોની માંગની પ્રકૃતિ ઊર્જાની જરૂરિયાતો માટેનું સંતુલન પશ્ચિમ એશિયાથી ચીન (જે ઇવી માટે બહુવિધ ઇનપુટ્સ પૂરા પાડે છે) તરફ ખસેડી શકે છે, અને આ વધુ એક ભૂરાજકીય ચિંતા હોઈ શકે છે.

શું EV વરદાનરૂપ થશે?
બેટરી પેકિંગ માટે ઘણા બધા ક્રૂડ-આધારિત પોલિમર અને સામગ્રીની પણ જરૂર પડશે જે અશ્મિભૂત તેલની માંગમાં ઘટાડો કરશે નહીં, જોકે પ્રાથમિક બળતણ તરીકે ઓછો વપરાશ થઇ શકે છે. 2018 ના મેકિન્સે અહેવાલમાં આ મીથને દૂર કરવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો છે. રિપોર્ટ અનુસાર, રસ્તા પર વધુ ઇલેક્ટ્રિક અને હાઇબ્રિડ વાહનો હોવાથી આગામી 10 થી 15 વર્ષમાં તેલની માંગમાં નજીવો ઘટાડો થવાની ધારણા છે. જયારે બીજી તરફ તે કુદરતી ગેસના વધુ ઉપયોગ દ્વારા મોટા પાયે વીજળી બનાવવાની વધતી માંગ તરફ ધ્યાન દોરે છે. મેકિન્સેનો અહેવાલ નિર્દેશ કરે છે કે મોટાભાગના ગ્રાહકો ઇવી ખરીદવાના તેમના નિર્ણયને "પર્યાવરણને મદદ કરવાની ઇચ્છા" પર આધારિત છે. પરંતુ તે થિસિસ અસ્થિર છે. મેકકિન્સે કહે છે: "અમારું સંશોધન દર્શાવે છે કે ઇવી અને પૃથ્વીના સંસાધનો વિશેની ઘણી સામાન્ય ધારણાઓ ખોટી છે અને કેટલાક કિસ્સાઓમાં, સામાન્ય બુદ્ધિ લગભગ સંપૂર્ણપણે ખોટી છે" તેથી, હવે પછી જ્યારે તમે ફક્ત તમારા વાતાવરણની સહાય માટે ઇવી ખરીદવા વિશે વિચારો છો, ત્યારે ફરીથી વિચારો. શું તે બજારની એક રમત નથી, શું તે મોટી તકોની નિશાની છે અને શું એવું નથી કે ઇવી વરદાનને બદલે મોટી આપત્તિ તરીકે ઉભું થશે નહી ?