જો તમે રોકાણ કરીને કમાણી કરવાનું વિચારી રહ્યા છો તો ભારતીય રેલ્વેની સહયોગી ઈન્ડિયન રેલવે કેટરિંગ એન્ડ ટૂરિઝમ કોર્પોરેશન (IRCTC) તમને એક ખાસ તક આપી રહ્યુ છે. વાસ્તવમાં IRCTC ઇનીશિયલ પબ્લિક ઑફરિંગ (IPO) ટૂંક સમયમાં બજારમાં લાવશે. આ IPOનો આવવાનો મતલબ એમ છે કે, તમારા માટે IRCTC માં રોકાણ કરવા માટે રસ્તાઓ ખુલશે.
વાસ્તવમાં IRCTC નો IPO 30 સપ્ટેમ્બરના આવશે. IRCTC ની આ યોજના દ્વારા IPO ની મદદથી 500-600 કરોડ રૂપિયાની આસપાસ એકઠા કરી શકે. સરકારે ઓગસ્ટમાં IRCTCના IPOનો પ્રસ્તાવ સેબીને મોકલ્યો હતો. IPO આવ્યા બાદ સરકારની કંપનીમાં ભાગીદારી ઘટીને 12.5% આવી જશે. IRCTC ટિકિટ બુકિંગ, હોટેલ બુકિંગ, રેલવેની ખાવા-પીવાની સુવિધા અને મુસાફરી સાથે જોડાયેલા કામ કરે છે.
IRCTCના નાણાકીય વર્ષ 2019 માં 1899 કરોડ રૂપિયાની આવક થઈ હતી, જે ગત નાણાકીય વર્ષ કરતાં 25 % વધારે હતી. ગત વર્ષથી કંપનીનો પ્રોફિટ પણ 23.5 વધી ગયો છે. કંપનીની ટિકેટિંગ વેબસાઈટ પર દરરોજ 72 લાખ લોકો લોગિન થાય છે. સરકારે 1999માં આ કંપની બનાવી હતી. વર્ષ 2008માં તેને મિનિરત્નનો દરજ્જો મળ્યો હતો.
એપ્રિલમાં મળી હતી કેબિનેટની મંજૂરી
એપ્રિલમાં સરકારે રેલ વિકાસ નિગમ લિમિટેડ (RVNL)માં 12.12 % હિસ્સો વેચ્યો હતો. તેનાથી લગભગ 480 કરોડ રૂપિયાની કમાણી કરી હતી. કેન્દ્રીય કેબિનેટ સમિતિએ આર્થિક બાબતો પર એપ્રિલ 2017માં રેલવેની 5 કંપનીઓને સ્ટોક માર્કેટમાં લિસ્ટ કરવાની મંજૂરી આપી હતી. તેમાં ઈરકોન ઈન્ટરનેશનલ, રાઈટ્સ, RVNL, અને IRCTC શામેલ છે.
શું હોય છે IPO:
જ્યારે કોઇ કંપની પહેલી વખત સામાન્ય લોકોની સામે કેટલાક શૅર વેચવા માટે પ્રસ્તાવ મૂકે છે તેણે આ પ્રક્રિયાને IPO કહેવામાં આવે છે. જ્યારે તમે આ શૅર ખરીદો છો તો ખરીદનારને કંપનીમાં શૅરમાં બરાબરની ભાગીદારી મળે છે. આ પછી શૅર સ્ટોક એક્સચેન્જમાં ઉપયોગ થાય છે.
ભારતમાં IPO ની તમામ પ્રક્રિયા સેબી દ્વારા કરવામાં આવે છે. તમને જણાવી દઇએ કે, સેબી શૅર બજારને રેગ્યુલેટ કરે છે. એવામાં જ્યારે કોઇ કંપની પોતાના IPO રજૂ કરે છે તો સેબી પાસેથી મંજૂરી લેવી પડે તે જરૂરી છે. સેબીની મંજૂરી પછી IPO જારી કરવામાં આવે છે.
આ IPO 2 પ્રકારના હોય છે અને તે છે ફિક્સ્ડ પ્રાઇસ અને બુક બિલ્ડિંગ, ફિક્સ્ડ પ્રાઇસનો મતલબ એમ થાય છે કે, કંપની પહેલાથી શૅરની કિંમત નક્કી કરે છે.તો બુક બિલ્ડિંગમાં એક રેન્જ જણાવવામાં આવે છે જેમાં તમારે બોલી નક્કી કરવી પડે છે. આ પછી કંપની જણાવે છે કે સામાન્ય લોકોને માટે કેટલા શૅર ઉપલબ્ધ છે. આ માટે અરજી કરવામાં આવી શકે છે.
આ રીતે કરો IPO રોકાણ
IPO માં રોકાણ કરવા માટે તમારી પાસે ડિમેટ એકાઉન્ટ હોવુ જરૂરી છે. આ એકાઉન્ટમાં IPO નો વિકલ્પ આપે છે. આ ઑપ્શનને સિલેક્ટ કરીને IPO ની પ્રાઇસિંગથી જોડાયેલી કેટલીક સૂચનાઓ ભર્યા પછી અરજી કરવામાં આવે છે. તમારી અરજીના હિસાબથી એટલી જ રકમ IPO બંધ હોવાથી લિસ્ટિંગ સુધી બ્લોક કરવામાં આવે છે.