નવી પહેલ / ગણતંત્ર દિવસમાં સ્વદેશી સલામી: બ્રિટિશ તોપ હટાવશે, ભારતની ફિલ્ડ ગન કરશે ગર્જના

• દેશમાં 26મી જાન્યુઆરીની ઉજવણીને લઈ તડામાર તૈયારીઓ
• પહેલા બ્રિટિશ જમાનાના 25 પાઉન્ડર આર્ટિલરીમાંથી 21 તોપોની સલામી અપાતી હતી  
• હવે ભારતમાં બનેલી 105 એમએમની ભારતીય ફીલ્ડ ગનથી  21 તોપોની સલામી અપાશે

દેશમાં 26મી જાન્યુઆરીની ઉજવણીને લઈ તડામાર તૈયારીઓ ચાલી રહી છે. તેવામાં એક મોટા સમાચાર સામે આવ્યા છે કે, પ્રજાસત્તાક દિવસે પરંપરાગત રીતે જે તોપથી 21 તોપોની સલામી આપવામાં આવી હતી, તે હવે નહીં રહે. પહેલા ગણતંત્ર દિવસથી લઈને ગયા વર્ષ સુધી બ્રિટિશ જમાનાના 25 પાઉન્ડર આર્ટિલરીમાંથી 21 તોપોની સલામી આપવામાં આવતી હતી. હવે આ સમયથી તે ભારતમાં બનેલી 105 એમએમની ભારતીય ફીલ્ડ ગન હશે.

ભારતમાં બનેલી 105 એમએમની ભારતીય ફીલ્ડ ગન બાબતે ચીફ ઓફ સ્ટાફ દિલ્હી એરિયા મેજર જનરલ ભાવનીશ કુમારે કહ્યું કે, અમે સ્વદેશીકરણ તરફ આગળ વધી રહ્યા છીએ. એ સમય દૂર નથી જ્યારે આપણાં તમામ સાધનો અને સાધનો સ્વદેશી હશે. 74મા પ્રજાસત્તાક દિવસની પરેડમાં મોટાભાગના સંરક્ષણ સાધનો સ્વદેશી રીતે પ્રદર્શિત કરવામાં આવી રહ્યા છે. જેમાં આકાશ વેપન સિસ્ટમ, રુદ્ર અને ALH ધ્રુવ જેવા હેલિકોપ્ટર હશે. 

બ્રિટિશ પાઉન્ડર કેનન અને ભારતીય ફીલ્ડ ગન વચ્ચે શું તફાવત  

25-પાઉન્ડર આર્ટિલરી મૂળ બ્રિટિશ ફિલ્ડ ગન અને હોવિત્ઝર હતી. જેનો ઉપયોગ 1940થી થઈ રહ્યો છે. આ તોપનો ઉપયોગ મોટાભાગે બીજા વિશ્વયુદ્ધમાં થયો હતો. ત્યારથી ઇરાકી ગૃહ યુદ્ધ સુધી તેનો સતત ઉપયોગ થતો રહ્યો છે. આ તોપનું વજન 1633 કિલો છે. લંબાઈ 15.1 ફૂટ છે. નળીની લંબાઈ 8.1 ફૂટ છે. ઊંચાઈ 3.10 ફૂટ અને પહોળાઈ 7 ફૂટ. તેને ચલાવવા માટે 6 લોકોની જરૂર હતી.

આમાંથી 88X292 mm ઉચ્ચ વિસ્ફોટક, એન્ટી-ટેન્ક, સ્મોક અથવા HESH શેલ્સ ફાયર કરી શકાય છે. સામાન્ય રીતે તે 11.5 કિલો વજનના શેલ લે છે. જો આ તોપ ઝડપથી ફાયર કરે છે તો તે એક મિનિટમાં 6 થી 8 શેલ છોડી શકે છે. તેના શેલની રેન્જ સાડા બાર કિલોમીટર છે. બોલ અડધા કિલોમીટર પ્રતિ સેકન્ડની ઝડપે આગળ વધે છે. બીજા વિશ્વયુદ્ધમાં તેનો ઉપયોગ મોટાભાગે દુશ્મનની ટાંકીનો નાશ કરવા માટે થતો હતો.

ભારતીય સેનાએ બ્રિટિશ પાઉન્ડર કેનનનો ઉપયોગ ક્યારે કર્યો ? 
ભારતીય સેનાએ આ તોપનો ઉપયોગ પાકિસ્તાન સાથેના પ્રથમ યુદ્ધમાં એટલે કે 1947ના ભારત-પાક યુદ્ધમાં કર્યો હતો. આ પછી 1965 અને 1971 ના ભારત-પાકિસ્તાન યુદ્ધમાં પણ કરવામાં આવ્યું હતું. 1962ના ચીન સાથેના યુદ્ધ દરમિયાન પણ ભારતે આ બ્રિટિશ તોપમાંથી શેલ છોડ્યા હતા.

105 મીમી ભારતીય ફીલ્ડ ગન
આર્મમેન્ટ રિસર્ચ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ એસ્ટાબ્લિશમેન્ટ (ARDE) એ 1972માં પાઉન્ડર ગનને બદલવા માટે ઈન્ડિયન ફિલ્ડ ગન બનાવી. તેનું ઉત્પાદન 1984માં જબલપુરની ગન કેરેજ ફેક્ટરીમાં શરૂ થયું હતું. કાનપુર સ્થિત ફિલ્ડ ગન ફેક્ટરી પણ આ કામમાં મદદ કરી રહી હતી. આ તોપનું નિર્માણ પણ ત્યાં ચાલી રહ્યું હતું. ભારતીય ફીલ્ડ ગનની ઘણી વિશેષતાઓ બ્રિટિશ L118 લાઇટ ગન જેવી જ છે. આ તોપ હલકી છે તેથી તેને ગમે ત્યાં લઈ જઈ શકાય છે. ખાસ કરીને પર્વતો પર.

ભારતીય ફિલ્ડ ગનનાં ત્રણ મોડલ
ભારતીય ફિલ્ડ ગનનાં ત્રણ મોડલ છે. MK-1, MK-2 અને ટ્રક માઉન્ટ. સૌથી ઓછી વજનની તોપ 2380 કિગ્રા છે. જ્યારે સૌથી વજનદાર 3450 કિલો છે. તેની લંબાઈ 19.6 ફૂટ છે. તેની નળી 7.7 ફૂટ છે. તેની પહોળાઈ 7.3 ફૂટ અને ઊંચાઈ 5.8 ફૂટ છે. તે 105x371 mm R વર્તુળમાં બંધબેસે છે. તેનો ગોળો અડધા કિલોમીટર પ્રતિ સેકન્ડની ઝડપે વધે છે. તેની રેન્જ 17 થી 20 કિલોમીટર છે.

દર મિનિટે 6 શેલ છોડી શકે
નોંધનીય છે કે, આ તોપ દર મિનિટે છ શેલ છોડી શકે છે. આ તોપ માઈનસ 27 ડિગ્રી સેલ્સિયસથી 60 ડિગ્રી તાપમાન સુધી કામ કરવાની ક્ષમતા ધરાવે છે. આ બંદૂકને ગમે ત્યાં લઈ જવી સરળ છે. કારણ કે તેમાં બે-ત્રણ ભાગ છે જે અલગ થઈ જાય છે. તેઓ હજુ પણ યુદ્ધના મેદાનમાં ઉપયોગ કરી શકાય છે. હવે આમાં સેલ્ફ પ્રોપેલ્ડ વેરિઅન્ટ પણ આવી ગયા છે.