માતાનો મૃત્યુ દર / સારા સમાચાર! પ્રસુતિ સમયે થતાં માતાનો મૃત્યુ દર ઘટ્યો, આ 3 રાજ્યોમાં ટેન્શન યથાવત, જાણો ગુજરાતનો ક્રમ

દેશની માતાના મૃત્યુનું પ્રમાણ (Maternal Mortality Ration) 2017થી 19 વચ્ચે સુધરીને પ્રતિ હજાર 103 રહી ગયો છે. જો કે, પશ્ચિમ બંગાળ, હરિયાણા, ઉત્તરાખંડ અને છત્તીસગઢ જેવાં રાજ્યોમાં હાલત ખરાબ જોવા મળી રહી છે. તાજેતરના આંકડાઓ અનુસાર, માતાના મૃત્યુના ગુણોત્તરમાં સતત ત્રીજા વર્ષથી ઘટાડો જોવા મળી રહ્યો છે અને એવું જાણવા મળી રહ્યું છે કે, ભારત વર્ષ 2030ના પહેલાં આને 70 સુધી લાવવા સતત વિકાસ લક્ષ્યને પાર કરી લેશે. દેશમાં 2015-17 દરમ્યાન માતાના મૃત્યુનું પ્રમાણ 122 રહ્યો હતો.

UP, રાજસ્થાન અને બિહારને મોટી સફળતા

માતાના મૃત્યુનું પ્રમાણ એટલે કે, MMR કોઇ પણ દેશના આરોગ્ય સૂચકાંકનું એક મહત્વપૂર્ણ અવયવ હોય છે. 1990માં ભારતનો MMR 556 જ્યારે 2004થી 06 દરમ્યાન 254 હતો. ઉત્તર પ્રદેશ, રાજસ્થાન અને બિહાર જેવાં વધારે વસ્તીવાળા રાજ્યોએ MMRમાં મોટી સફળતા હાંસલ કરી છે જેનાં કારણે રાષ્ટ્રીય સ્તર પર મોટો સુધારો જોવા મળ્યો છે. આ રાજ્યોમાં વર્ષ 2016-17 દરમ્યાન MMRમાં ક્રમશ: 30, 23 અને 19 અંકોનો ઘટાડો દાખલ કરાયો છે.

પશ્ચિમ બંગાળોનું સતત ખરાબ પ્રદર્શન

આ ક્રમમાં આસામ, ઉત્તર પ્રદેશ અને મધ્યપ્રદેશ ઉત્તમ સુધારા બાદ પણ સૌથી વધારે MMRવાળા રાજ્ય બનેલા છે. પશ્ચિમ બંગાળમાં તો MMRમાં 11 અંકોનો આશ્ચર્યજનક વધારો થયો છે અને તે 98થી વધીને 109 સુધી પહોંચી ગયેલ છે. રાજ્યમાં અચાનક આટલો મોટો ઉછાળો ચોંકાવનારો જરૂર છે, પરંતુ ત્યાં છેલ્લાં ત્રણ સર્વેક્ષણોથી ધીરે-ધીરે નફો દાખલ કરવામાં આવી રહ્યો છે. છત્તીસગઢ અને ઉત્તરાખંડમાં પણ હાલત બગડેલી છે પરંતુ થોડા સમય પહેલાના સર્વેમાં ખરાબ પ્રદર્શન કર્યા બાદ તાજેતરના સર્વેમાં પંજાબમાં સુધારો થયો છે. આ સાથે જ હરિયાણાએ ખરાબ પ્રદર્શન કરનારા રાજ્યોની યાદીમાં સ્થાન મેળવ્યું છે.

દક્ષિણના રાજ્યોનું સારું પ્રદર્શન

તેલંગાણાએ સૌથી નીચા માતૃ મૃત્યુના ગુણોત્તર સાથે ટોચના ત્રણ રાજ્યોની યાદીમાં તમિલનાડુને હટાવીને જગ્યા બનાવી લીધી છે. તેની સાથે કેરળ અને મહારાષ્ટ્ર પણ સામેલ છે. 83 ના સ્કોર સાથે કર્ણાટકને છોડી દક્ષિણના બાકીના રાજ્યો અને મહારાષ્ટ્ર દેશમાં સૌથી ઓછાં માતૃ મૃત્યુનું પ્રમાણ ધરાવતા રાજ્યોમાં સામેલ છે. તેમની શ્રેણી 30 (કેરળ) થી 58 (આંધ્ર પ્રદેશ અને તમિલનાડુ) સુધીની છે. પહેલાં સ્થિરતા અને પછી હળવા સુધારા બાદ કેરળે છેલ્લાં બે સર્વેક્ષણોમાં 43થી 30 પોઈન્ટ સુધી સારો એવો દેખાવ કર્યો છે. આ તે રાજ્યના ઉદ્દેશથી ખૂબ મોટી ઉપલબ્ધિ છે કે જેના ખાતા પહેલાં કરતા બરાબર હોય.

વિકસિત દેશોમાં ખૂબ ઓછાં છે માતૃ મૃત્યુ દેશ

વિશ્વના અનેક વિકસિત દેશો પોતાના માતૃ મૃત્યુ દરને એક અંક સુધી લાવવામાં સફળ થયા છે. ઇટાલી, નોર્વે, પોલેન્ડ અને બેલારુસમાં પ્રસૂતિ દરમિયાન દર હજાર સગર્ભા સ્ત્રીઓમાં માત્ર 2 મૃત્યુ થાય છે. તેમજ આ આંકડો જર્મની અને યુકેમાં 7, કેનેડામાં 10 અને યુએસમાં 19 છે. ભારતના મોટા ભાગના પડોશી દેશોમાં MMR ઊંચો છે. નેપાળમાં 186, બાંગ્લાદેશ 173 અને પાકિસ્તાન 140 છે જ્યારે ચીન અને શ્રીલંકા અનુક્રમે 18.3 અને 36 સાથે વધુ સારી સ્થિતિમાં છે.