વિદેશનીતિ / રશિયાએ એક બેઠક બોલાવી અને મચી ગયો ખળભળાટ, ભારત સાથે સંબંધો પર ઉઠ્યા સવાલ 

• રશિયાએ આગામી સપ્તાહમાં મોસ્કોમાં વિસ્તારિકા ટ્રોઈકા નામથી બેઠક બોલાવી છે
•  અમેરિકા, ચીન અને પાકિસ્તાનને આમંત્રણ અપાયું 
• અફઘાનિસ્તાનમાં વણસતી સ્થિતિના સમાધાન માટે બેઠક 

શું છે મામલો? 
અફઘાનિસ્તાનમાં ચાલી રહેલી હિંસાથી ભારત ખૂબ ચિંતિત છે, ભારત હંમેશાથી અફઘાનમાં શાંતિનું પક્ષધર રહ્યું છે, પરંતુ તેમ છતાં અફઘાન શાંતિ પરની એક મહત્વની બેઠકમાં ભારતને આમંત્રણ મળ્યું નથી, રશિયાએ આગામી સપ્તાહમાં મોસ્કોમાં વિસ્તારિકા ટ્રોઈકા નામથી બેઠક બોલાવી છે જેમાં અમેરિકા, ચીન અને પાકિસ્તાનને આમંત્રણ અપાયું છે અને ભારતને નજરઅંદાજ કરાયું છે. 

અફઘાનિસ્તાનમાં હાહાકાર 
અમેરિકી સેનાની ગૃહવાપસી બાદ અફઘાનિસ્તાનમાં તાલિબાનોએ આતંક મચાવી દીધો છે, તાલિબાન દ્વારા નરસંહારના અધ્યાયમાં રોજ રોજ નવા પ્રકરણ લખાઈ રહ્યા છે, છેલ્લા ઘણા સપ્તાહથી અફઘાનિસ્તાન બોંબગોળાના વરસાદ અને બંદૂકોની ધણધણાટીથી ગાજી રહ્યું છે, એક તરફ તાલિબાની કટ્ટરપંથીઓની વણજાર છે તો બીજી તરફ અમેરિકી મદદવાળી અફઘાની આર્મ્ડ ફોર્સિસ છે. અફઘાનમાં સળગેલી આ આગ હમણાં ક્યારે હોલવાશે તે વિશે હમણા ચોક્કસ અટકળ કરી શકાય તેમ નથી.

રશિયાએ ભારતને કર્યુ ઈગનોર 
આ બધા વચ્ચે અફઘાનિસ્તાનમાં વણસતી સ્થિતિના સમાધાન માટે રશિયાએ કતરની રાજધાની દોહામાં એક બેઠક બોલાવી છે, આ બેઠકનું નામ `વિસ્તારિત ટ્રોઈકા' આપવામાં આવ્યું છે, 11 ઓગસ્ટે, દોહામાં મળનારી આ બેઠકમાં અફઘાનમાં શાંતિ માટે મોસ્કો ફોર્મેટ પર પણ ચર્ચા કરવામાં આવશે, પરંતુ નવાઈની વાત એ છે કે, આ બેઠકમાં ભારતને આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું નથી, ઉલટાનું અમેરિકા સાથે મતભેદ હોવા છતાં  તેને રશિયાએ આમંત્રણ આપ્યું છે, આ `એક્સટેન્ડેડ ટ્રોઈકા' બેઠકમાં ચીન અને પાકિસ્તાનને પણ આમંત્રણ આપવામાં આવ્યાં છે. 

ભારત સાથેનાં સંબંધો વણસ્યા? 
ભારત માટે આ સમાચાર નિરાશાજનક છે, કેમકે, ભારતની આશાના બીજ ત્યારે રોપાઈ ગયા હતા જ્યારે રશિયાના વિદેશમંત્રી સર્ગેઈ લાવરોવે તાશકંદમાં એક નિવેદન આપ્યું હતું જેમાં તેમણે કહ્યં હતું કે રશિયા ભારત અને અન્ય એવા દેશો સાથે કામ કરવાનું શરૂ રાખશે જે અફઘાનિસ્તાની સ્થિતિને પ્રભાવિત કરી શકે છે જેમાં, મધ્યએશિયા, ભારત, ઈરાન અને અમેરિકા અમારા સહયોગી છે,  અમારી પાસે મોસ્કોપ્રારૂપ પણ છે જેમાં આ તમામ મુખ્ય ખેલાડીઓ સામેલ છે. 

રશિયાના વિદેશમંત્રી સર્ગેઈ લાવરોવની આ નિવેદન બાદ એવી અટકળ લગાવવામાં આવતી હતી કે, ભારતને આગામી `વિસ્તારિત ટ્રોઈકા' બેઠકમાં સામેલ  કરવામાં આવશે, પરંતુ તેવું થયું નથી. જો કે, ભારતે હજુ વિસ્તારિત ટ્રોઈકા બેઠક પર પોતાની કોઈ ટિપ્પણી આપી નથી, પરંતુ ભારતને આ બેઠકમાં આમંત્રણ નહીં મળવાના અનેક અર્થ નીકળી રહ્યા છે, જેના પર એક નજર કરીએ તો અફઘાનિસ્તાનમાં રશિયા,ચીન અને પાકિસ્તાની પકડ મજબૂત થઈ રહી છે, કેમ કે, આ ત્રણેય દેશ પાછલા દરવાજે તાલિબાનો સાથે સારા સંબંધો રાખવા માગે છે, રશિયા,ચીન પાકિસ્તાન અફઘાનમાં સત્તાપરિવર્તનની પાર જોઈ રહ્યા છે, સત્તા પરિવર્તનની સ્થિતિમાં તાલિબાન સાથે મળી  ફાયદો મેળવવા માગે છે, પરંતુ  ભારત ક્યારેય તાલિબાનોનું સમર્થક રહ્યું નથી, ભારતની તાલિબાન તરફી નીતિ અહિંસક રહી છે, આથી રશિયા અફઘાનિસ્તાનમાં ભારતને નિષ્પ્રભાવી માને છે, વળી  જાપાન અને ઓસ્ટ્રેલિયા તરફી ભારતનો ઝુકાવ ચીન અને રશિયાને પસંદ નથી આવા અનેક કારણસર ભારતને રશિયા તરફથી ટ્રોઈકા બેઠકમાં આમંત્રણ મળ્યું નથી, ત્યારે હવે એ અફઘાનની બદલાતી સ્થિતમાં એ જોવાનું રહેશે કે, ભારતની ગેરહાજરીમાં ટ્રોઈકા બેઠક  ફળદાઈ રહે છે કે પછી વિશ્વ મહાસત્તાઓને ભારતની જરૂર પડે છે.