હિમાચલ પ્રદેશમાં વિધાનસભાની ચૂંટણી યોજાવાની છે. 68 બેઠકો પર કુલ 412 ઉમેદવારો પોતાનું નસીબ અજમાવી રહ્યા છે. ત્યારે જાણો હિમાચલનો ચુંટણી ઈતિહાસ વિસ્તારમાં
આવતીકાલે(12-11) હિમાચલ પ્રદેશમાં ચુંટણી યોજાશે
68 બેઠકો પર કુલ 412 ઉમેદવારો નસીબ અજમાવશે
જાણો ઇતિહાસમાં કોણે કર્યું હતું સાશન અને કોને મળી હતી હાર
આવતીકાલે હિમાચલ પ્રદેશમાં વિધાનસભાની ચૂંટણી યોજાવાની છે. 68 બેઠકો પર કુલ 412 ઉમેદવારો પોતાનું નસીબ અજમાવી રહ્યા છે. એક રાજકીય પક્ષને સરકાર બનાવવા માટે 35 સીટોની જરૂર હોય છે. છેલ્લી વખત એટલે કે 2017માં ભારતીય જનતા પાર્ટીએ 44 બેઠકો જીતીને સરકાર બનાવી હતી. ત્યારપછી કોંગ્રેસે 21 બેઠકો, સીપીએમને એક બેઠક મળી હતી. બે સીટ અન્યના ખાતામાં ગઈ.
હિમાચલ પ્રદેશના શાસનનો ઈતિહાસ
હિમાચલ પ્રદેશને અત્યાર સુધીમાં રાજ્યના છ અલગ-અલગ મુખ્યમંત્રી મળ્યા છે. આમાંના મોટાભાગના રાજ્યમાં કોંગ્રેસનું શાસન હતું. આજે અમે તમને રાજ્યમાં ચૂંટણીનો સંપૂર્ણ ઈતિહાસ જણાવીશું. ચૂંટણી ક્યારે યોજાઈ અને કયો પક્ષ જીત્યો? સૌથી લાંબા સમય સુધી મુખ્ય પ્રધાન કોણ હતા? આવો જાણીએ...
પ્રથમ ચૂંટણી 1952 માં યોજાઈ હતી.
સ્વતંત્રતા પછી, 15 એપ્રિલ 1948 ના રોજ, હિમાચલ પ્રદેશ મુખ્ય કમિશનર રાજ્યો તરીકે અસ્તિત્વમાં આવ્યું. જ્યારે દેશ 26 જાન્યુઆરી 1950 ના રોજ પ્રજાસત્તાક બન્યો, ત્યારે હિમાચલ પ્રદેશને 'C' શ્રેણીના રાજ્યનો દરજ્જો મળ્યો. રાજ્યમાં પ્રથમ વખત 1952માં ચૂંટણી યોજાઈ હતી. તે સમયે રાજ્યમાં 36 વિધાનસભા બેઠકો હતી. કોંગ્રેસ ઉપરાંત કિસાન મજદૂર પ્રજા પાર્ટી, અનુસૂચિત જાતિ ફેડરેશનના ઉમેદવારો મેદાનમાં હતા. કોંગ્રેસે 35 બેઠકો પર પોતાના ઉમેદવારો ઉભા રાખ્યા છે. તેણે 24 બેઠકો જીતી હતી. કિસાન મજદૂર પાર્ટીના 22 ઉમેદવારો મેદાનમાં હતા અને ત્રણ ધારાસભ્યો ચૂંટાયા હતા. અનુસૂચિત જાતિ ફેડરેશનના અન્ય આઠ અપક્ષ ઉમેદવારો જીત્યા. કોંગ્રેસના યશવંતસિંહ પરમાર હિમાચલ પ્રદેશના પ્રથમ મુખ્યમંત્રી બન્યા. 1956 સુધી એટલે કે ચાર વર્ષ 237 દિવસ સુધી તેમણે રાજ્યની કમાન સંભાળી.
કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ બન્યા પછી,
આ પછી વિધાનસભા ભંગ કરી દેવામાં આવી અને હિમાચલ પ્રદેશને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ બનાવવામાં આવ્યો. આ સ્થિતિ 1963 સુધી રહી. બાદમાં તેને ફરીથી વિધાનસભા સાથે કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશનો દરજ્જો મળ્યો. ત્યારબાદ પ્રથમ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશમાં માત્ર યશવંતસિંહ પરમાર મુખ્યમંત્રી બન્યા હતા. તેઓ 1 જુલાઈ, 1963 થી 4 માર્ચ, 1967 સુધી કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશના મુખ્ય પ્રધાન પદે રહ્યા.
ભારતીય જનસંઘે પહેલીવાર ચુંટણી લડી અને...
1967માં, 60 વિધાનસભા મતવિસ્તારો ધરાવતી વિધાનસભામાં ચૂંટણીઓ યોજાઈ હતી. સરકાર બનાવવા માટે 31 સીટોની જરૂર હતી. કોંગ્રેસે 34 બેઠકો જીતી હતી. ભારતીય જનસંઘે હિમાચલમાં પહેલીવાર ચૂંટણી લડી અને સાતમાં જીત મેળવી. બે બેઠકો સામ્યવાદી પક્ષને ગઈ, જ્યારે સ્વતંત્ર પક્ષનો એક ઉમેદવાર ચૂંટણી જીત્યો. 16 અપક્ષ ઉમેદવારો ધારાસભ્ય તરીકે ચૂંટાયા હતા. યશવંતસિંહ પરમાર ત્રીજી વખત રાજ્યના મુખ્યમંત્રી બન્યા. પરમાર 1977 સુધી આ પદ પર રહ્યા હતા. દરમિયાન 1971માં હિમાચલ પ્રદેશને પૂર્ણ રાજ્યનો દરજ્જો મળ્યો. આ પછી 1972માં યોજાયેલી વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં પણ કોંગ્રેસનો વિજય થયો હતો. 1972માં કોંગ્રેસે 68 બેઠકો પર 53 ઉમેદવારો જીત્યા હતા. ભારતીય જનસંઘના પાંચ, લોકરાજ પાર્ટી હિમાચલ પ્રદેશના બે, CPI(M)ના એક અને સાત અપક્ષ ઉમેદવારોએ પણ જીત મેળવી હતી.
ચૂંટણી ક્યારે યોજાઈ અને કઈ પાર્ટીએ કેટલી બેઠકો જીતી?
ચૂંટણી કોંગ્રેસ બી જે પી
1952 24 -
1967 34 ભારતીય જનસંઘ (07)
1972 53 ભારતીય જનસંઘ (05)
1977 09 જનતા પાર્ટી (53)
1982 31 29 (ભાજપે પ્રથમ વખત ચૂંટણી લડી)
1985 58 07
1990 09 46
1993 52 08
1998 31 31
2003 43 16
2007 23 41
2012 36 26
2017 21 44
જયારે ચુંટણી ટાઈ થઇ.....
જ્યારે ચૂંટણી ટાઈ હતી ત્યારે ભાજપ અને કોંગ્રેસ બંનેને 31-31 બેઠકો મળી હતી. હિમાચલ પ્રદેશમાં 1998ની ચૂંટણી ઘણી રસપ્રદ બની હતી. ત્યારબાદ 68 બેઠકો પર યોજાયેલી ચૂંટણીમાં ભાજપ અને કોંગ્રેસ વચ્ચે ટાઈ રહી હતી. બંને પક્ષોએ 31-31 બેઠકો જીતી હતી. મતલબ કે બંને બહુમતી મેળવી શક્યા નથી. બહુમતી માટે 35 સીટોની જરૂર હતી. જો કે ત્યારબાદ ભારતીય જનતા પાર્ટી સરકાર બનાવવામાં સફળ રહી હતી. ભાજપે હિમાચલ વિકાસ કોંગ્રેસ સાથે ગઠબંધન કર્યું. હિમાચલ વિકાસ કોંગ્રેસના પાંચ ધારાસભ્યોના બળ પર પ્રેમ કુમાર ધૂમલ મુખ્યમંત્રી બન્યા. બીજેપીએ પહેલીવાર 1982માં હિમાચલ પ્રદેશમાં ચૂંટણી લડી હતી. ત્યારબાદ પાર્ટીના 29 ધારાસભ્યો ચૂંટાયા. આ પહેલા 1967 અને 1972માં ભારતીય જનસંઘ જ્યારે 1977માં જનતા પાર્ટીએ કોંગ્રેસ સાથે ચૂંટણી લડી હતી.
રાજ્યની કમાન કોણે ક્યારે અને ક્યારે સંભાળી?
મુખ્યમંત્રી ક્યારે થી ક્યારે? પાર્ટી
યશવંતસિંહ પરમાર 8 માર્ચ 1952 થી 31 ઓક્ટોબર 1956 કોંગ્રેસ
યશવંતસિંહ પરમાર 01 જુલાઈ 1963 થી 28 જાન્યુઆરી 1977 કોંગ્રેસ
ઠાકુર રામલાલ 28 જાન્યુઆરી 1977 થી 30 એપ્રિલ 1977 કોંગ્રેસ
ઠાકુર રામલાલ 14 ફેબ્રુઆરી 1980 થી 07 એપ્રિલ 1983 કોંગ્રેસ
વીરભદ્ર સિંહ 08 એપ્રિલ 1983 થી 05 માર્ચ 1990 કોંગ્રેસ
શાંતા કુમાર 05 માર્ચ 1990 થી 15 ડિસેમ્બર 1992 બી જે પી
રાષ્ટ્રપતિ શાસન 15 ડિસેમ્બર 1992 થી 03 ડિસેમ્બર 1993
વીરભદ્ર સિંહ 03 ડિસેમ્બર 1993 થી 23 માર્ચ 1998 કોંગ્રેસ
પ્રેમ કુમાર ધૂમલ 24 માર્ચ 1998 થી 05 માર્ચ 2003 બી જે પી
વીરભદ્ર સિંહ 06 માર્ચ 2003 થી 30 ડિસેમ્બર 2007 કોંગ્રેસ
પ્રેમ કુમાર ધૂમલ 30 ડિસેમ્બર 2007 થી 25 ડિસેમ્બર 2012 બી જે પી
વીરભદ્ર સિંહ 25 ડિસેમ્બર 2012 થી 27 ડિસેમ્બર 2017 કોંગ્રેસ
જયરામ ઠાકુર 27 ડિસેમ્બર 2017 થી અત્યાર સુધી બી જે પી
વીરભદ્ર સૌથી લાંબા સમય સુધી સીએમ હતા
નંબર પર હિમાચલ પ્રદેશમાં સૌથી વધુ કોંગ્રેસનું શાસન કરી રહ્યા છે. જેમાં સૌથી વધુ સમય સુધી મુખ્યમંત્રી રહેવાનો રેકોર્ડ વીર ભદ્ર સિંહના નામે નોંધાયેલો છે. વીર ભદ્ર સિંહ 21 વર્ષથી વધુ સમય સુધી રાજ્યના મુખ્યમંત્રી હતા. તેમને પાંચ વખત હિમાચલ પ્રદેશના વડા બનવાની તક મળી. આ પહેલા કોંગ્રેસના યશવંતસિંહ પરમાર 18 વર્ષથી વધુ સમય સુધી હિમાચલ પ્રદેશના મુખ્યમંત્રી હતા. વીરભદ્ર સિંહની જેમ યશવંત સિંહ પણ પાંચ વખત રાજ્યના મુખ્યમંત્રી રહી ચૂક્યા છે. આ બે સિવાય ઠાકુર રામ લાલે ત્રણ વખત, શાંતા કુમાર અને પ્રેમ કુમાર ધૂમલે બે-બે વખત રાજ્યની કમાન સંભાળી હતી. આ સિવાય રાજ્યમાં બે વખત રાષ્ટ્રપતિ શાસન પણ લગાવવામાં આવ્યું હતું.