OMG / આંગળીના ટેરવાથી પણ નાનું સરીસૃપ ક્યાંય જોયું છે? જાણો કયુ છે આ પ્રાણી

•  દુનિયાનું સૌથી નાનુ સરીસૃપ 
• આ સરીસૃપ લુપ્ત થઇ રહ્યું છે
• વૈજ્ઞાનિકો થઇ રહ્યા છે ચિંતીત 

તેને બચાવવા માટે વૈજ્ઞાનિકો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. આ પ્રજાતિનો આકાર જોતાં પણ આશ્ચર્ય થાય. આખરે ક્યાં જોવા મળે છે આ કાચિંડો અને આ આટલો નાનો કેમ હોય છે એવા ઘણા પ્રશ્નોના જવાબ જાણો આ વિગતમાં.
 
આ કાચિંડાનું નામ છે 'બ્રૂકેશિયા નાના'. આ કાચીંડાની સૌથી નાની પ્રજાતિ મનાય છે. જે મોટાભાગે ઉત્તરી મૈડગાસ્કરના વર્ષા વનમાં જોવા મળે છે. તાજેતરમાં જ વૈજ્ઞાનીકોએ આ પ્રજાતિના એક નર અને એક માદાનો અભ્યાસ કર્યો છે. જેનો રિપોર્ટ 28 જાન્યુઆરીએ ' સાઇન્ટિફિક રિપોર્ટ્સ 'ના નામની જર્નલમાં પ્રકાશિત કરવામાં આવ્યો છે. 

પ્રથમ તો વૈજ્ઞાનીકો આ કાચીંડાનો આકાર જોઈને અચંબામાં હતા. 'બ્રૂકેશિયા નાના'ના નથુનોથી લઈને કલોઆકા સુધીની તેની લંબાઈ માત્ર 13.5 મીલીમીટર એટલે કે, અડધો ઇંચ છે.  કલોઆકા કાચીંડાના શરીર પરનું એ છિદ્ર કે જેનો ઉપયોગ તેઓ મળ અને પ્રજનન માટે કરતાં હોય છે. 

નર 'બ્રૂકેશિયા નાના' આકારમાં માદા કરતાં પણ નાના હોય છે. માદાનો આકાર 19.2 મીલીમીટર હોય છે, એટલે કે આશરે પોણા ઇંચ. મ્યુનિખના બાવેરિયન સ્ટેટ કલેક્શન ઑફ જૂલૉજીના હરપેટોલોજીસ્ટ ફ્રેન્ક ગ્લો કહે છે કે ,"  આ બહુ જ આશ્ચર્યની વાત છે કે, કાચીંડાની આ સૌથી નાની પ્રજાતિ કેમની છે. જો કે કેટલાય કાચીંડા તેની સરખામણીએ ઘણાં મોટા હોય છે.  

ફ્રેન્ક ગ્લો કહે છે કે ,"  'બ્રૂકેશિયા નાના' ગરોળીઓ અને સાપ પાસે એક જોડી રિપ્રોડકટીવ ઓર્ગન હોય છે. તેને હેમીનેપેસ કહેવાય છે. તે ટ્યુબના આકારનું જેનાઇટલ હોય છે જે નરના શરીરની અંદર ભ્રમણ કર્યા કરે છે. માદા સથીના મિલન સમયે તે બહાર નીકળે છે ".  

'બ્રૂકેશિયા નાના' નું રિપ્રોડકટીવ ઓર્ગન 2.5 મીલીમીટર લાંબુ હોય છે. એટલે કે, તેના શરીરની કુલ 18.5 લંબાઈ હોય છે. આ એક આશ્ચર્યજનક વાત છે કારણ કે, આટલા નાના જીવનું  રિપ્રોડકટીવ ઓર્ગન અન્યની સરખામણીએ મોટું હોય છે. કેમ કે, સામાન્યપણે કાચીંડાનું રિપ્રોડકટીવ ઓર્ગન 6.3 થી 32.9 સુધી લાંબુ હોય શકે છે.  

કાચીંડાની 52 પ્રજાતિઓમાં તો સરેરાશ 13.1%  તો લાંબા જ હોય છે. જો કે, સામાન્યપણે કેટલાય જીવોનો રિપ્રોડકટીવ ઓર્ગન શરીરની તુલનામાં વધારે મોટો હોય છે. બારનેકલ્સ નામના જીવોનું રિપ્રોડકટીવ ઓર્ગન તેના શરીર કરતાં 8 ગણું વધુ મોટું હોય છે. 

જર્મનીની યુનિવર્સિટી ઑફ પૉટ્સડૅમના  હર્પેટોલાઈજિસ્ટ માર્ક શર્જ જણાવે છે કે, ઘણીવાર કેટલાક નાના  જીવોના જેનાઇટલ્સનો આકાર તેના શરીર કરતાં મોટું હોય છે.  માર્કના જણાવ્યા અનુસાર નર અને માદા વચ્ચે સંબંધ સાધવા માટે આવા જીવોના જેનાઇટલ્સનો આકાર ડયાયમોરફીજમ ડાયમૉર્ફિજ્મના કારણે લાંબા હોય શકે છે. કારણ કે પોતાના કરતાં મોટી માદા સાથે પ્રજનનની ક્રિયા કરતાં સમયે તેને તકલીફ ન થાય. 

'બ્રૂકેશિયા નાના' ની  બે જ પ્રજાતિઓ અત્યાર સુધી જાણકારીમાં આવી છે. ઘણાં અભ્યાસો બાદ પણ વૈજ્ઞાનીકો આ જીવોના સેકસયૂઅલ ડાયનેમિક્સને સમજી નથી શક્યા. એ પણ નથી જાણી શક્યા કે આ જીવની પ્રજાતિ વિલુપ્ત થવાની કઈ કગાર પર છે પરંતુ વૈજ્ઞાનીકો મૈડાગાસ્કરના વર્ષાવનોમાં માનવીય ગતિવિધિઓના કારણે આ પ્રજાતિઓને જોખમ તો છે.

વૈજ્ઞાનીકોનું માનવું છે કે, માનવીય ગતિવિધિઓના કારણે 'બ્રૂકેશિયા નાના' નામની આ નાની પ્રજાતિ વિલુપ્ત થવાના સ્તર પર આવી ગઈ છે પરંતુ તેને બચાવવા માટે વૈશ્વિક સ્તર પર અભિયાન ચલાવવાની જરૂર છે. કારણ કે, તે સહેલાઈથી જોવા મળતા નથી, તે સાથે જ જો તેને હાથમાં લેવામાં આવે તો તે લપસીને ક્યારે કયા જતાં રહે તેનો ખ્યાલ પણ નથી રહેતો.