World Poha Day 2023 : ભારતમાં દર વર્ષે 7મી જૂને પોહા દિવસ ઉજવવામાં આવે છે. જો કે તેના ઘણા નામ છે, પરંતુ ઈન્દોરી પૌંઆ દુનિયાભરમાં પ્રખ્યાત છે. ચાચા નેહરુથી લઈને પીએમ મોદીને તેનો સ્વાદ પસંદ આવ્યો.
દર વર્ષે 7મી જૂને વિશ્વ પોહા દિવસની કરવામાં આવે છે ઉજવણી
દિવસની શરૂઆત ઈન્દોરીના કલાકાર રાજીવ નેમાએ કરી હતી
ઈન્દોરમાં દરરોજ 170 ક્વિન્ટલથી વધુ પોહા વેચવામાં આવે છે
પંડિત જવાહરલાલ નેહરુ અને PM મોદીએ પોહાનો સ્વાદ ચાખ્યો
જો આપણે એમ કહીએ કે પૌંઆ આપણા દેશનો રાષ્ટ્રીય નાસ્તો છે તો તે મોટી વાત નહીં હોય કારણ કે પૌંઆ ઘરોથી લઈને ગલીના ખૂણે-ખૂણે દરેક જગ્યાએ ઉપલબ્ધ છે અને દરેક ભારતીય તેને ખૂબ ઉત્સાહથી ખાય છે. પૌંઆ એ ખાસ કરીને મધ્યપ્રદેશ અને મહારાષ્ટ્રમાં પ્રખ્યાત નાસ્તો છે, જે ચોખાને ચપટી બનાવીને બનાવવામાં આવે છે. પોહાની આ લોકપ્રિયતાને ધ્યાનમાં રાખીને ભારતમાં દર વર્ષે 7મી જૂને વિશ્વ પોહા દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવે છે. દિવસની શરૂઆત ઈન્દોરીના કલાકાર રાજીવ નેમાએ કરી હતી. તો આજે પોહાના દિવસે અમે તમને ઈન્દોરી પૌંઆની વાર્તા જણાવીશું...
ઈન્દોરી પોહાનો ઈતિહાસ આઝાદી પછીના વર્ષ 1948નો છે
ઈન્દોરી પોહાનો ઈતિહાસ આઝાદી પછીના વર્ષ 1948નો છે. જ્યારે મહારાષ્ટ્રના પુરુષોત્તમ જોષી ઈન્દોર આવ્યા અને એક નાની દુકાન ખોલી. હકીકતમાં મહારાષ્ટ્રના રાયગઢ જિલ્લાના નિઝામપુરમાં રહેતા પુરુષોત્તમ જોષી કામની શોધમાં ઈન્દોર આવ્યા હતા. તેની કાકી અહીં રહેતી હતી. અહીં આવ્યા પછી તેણે ગોદરેજ કંપનીમાં સેલ્સમેન તરીકે થોડો સમય કામ કર્યું, પરંતુ તે તેની નોકરી કરવા માંગતા હતા. તેથી તેણે ઈન્દોરવાસીઓને પૌંઆનો સ્વાદ ચખાડ્યો. પૌંઆપહેલા મહારાષ્ટ્રીયન મારવાડી પરિવારો પૂરતા મર્યાદિત હતા. પરંતુ પુરૂષોત્તમ જોષીએ ઉપહાર ગૃહ નામના તિલક પથ પર પ્રથમ પોહાની દુકાન ખોલી ત્યારે ત્યાં પોહાની પ્લેટ 10 થી 12 પૈસામાં મળતી હતી. જેની કિંમત આજે 15 રૂપિયા પ્રતિ પ્લેટ થઈ ગઈ છે. પુરુષોત્તમ જોષી જણાવે છે કે તેઓ અને તેમના પિતા દત્તાત્રેય જોશી પણ પોહાની દુકાન સંભાળતા હતા. ઈન્દોરમાં સ્થાનિક સ્વાદ જોઈને તેણે તેમાં સેવ, ડુંગળી, મગફળી અને મીઠાઈઓ ઉમેરવાનું શરૂ કર્યું. જેના કારણે તેનો સ્વાદ શહેરના દરેક લોકોની જીભ પર ચઢી ગયો હતો. ખાસ વાત એ છે કે આટલી જૂની દુકાન હોવા છતાં આજે પણ તેમની દુકાન પર ભીડ જોવા મળે છે. પુરુષોત્તમ જોષી જણાવે છે કે ઉસલ પોહાની શરૂઆત તેમની પોતાની દુકાનથી થઈ હતી, જે ઈન્દોરનો પ્રખ્યાત નાસ્તો છે. આ સિવાય પનીર સાથે પોહા સૌથી વધુ પસંદ કરવામાં આવે છે. એક રિપોર્ટ અનુસાર ઈન્દોરમાં દરરોજ 170 ક્વિન્ટલથી વધુ પોહા વેચાય છે.
પંડિત જવાહરલાલ નેહરુએ પોહાનો સ્વાદ ચાખ્યો
ઈન્દોરી પોહા આખી દુનિયામાં ફેમસ છે. જે કોઈ ઈન્દોર આવ્યા હશે તેણે ઈન્દોરી પૌંઆનો સ્વાદ ચાખ્યો જ હશે. 1950માં કોંગ્રેસ અધિવેશન દરમિયાન પંડિત જવાહરલાલ નેહરુ ઈન્દોર આવ્યા ત્યારે તેમને પણ પૌંઆ પીરસવામાં આવ્યા હતા. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ પણ આ વર્ષે 17મા પ્રવાસી ભારતીય સંમેલન દરમિયાન ઈન્દોરી પૌંઆનો સ્વાદ ચાખ્યો અને તમામ પ્રવાસીઓને કહ્યું કે હું ઈચ્છું છું કે તમે ઈન્દોરના પૌંઆનો આનંદ માણો. એટલું જ નહીં લતા મંગેશકર અને સોનુ નિગમ જેવી મોટી હસ્તીઓએ અહીં સ્વાદ ચાખ્યો છે. ટીવી શો કૌન બનેગા કરોડપતિમાં ઈન્દોરી પૌંઆ પર એક સવાલ પૂછવામાં આવ્યો હતો.
પૌંઆ રેસીપી
તમને જણાવી દઈએ કે પૌંઆનો સૌથી વધુ વપરાશ મહારાષ્ટ્ર અને મધ્ય પ્રદેશમાં થાય છે. તે મોટાભાગે મધ્ય પ્રદેશના માલવા પ્રદેશમાં ખાવામાં આવે છે. જ્યાં તે હવે ઈન્દોરનું જીવન બની ગયું છે. એવું કહેવાય છે કે દેશની આઝાદીના લગભગ બે વર્ષ પછી પૌંઆ ઈન્દોરમાં આવ્યા હતા. ચાલો હવે જાણીએ સ્વાદિષ્ટ પોહા બનાવવાની સૌથી સરળ રેસીપી:
સામગ્રી:
250 ગ્રામ પૌંઆ
2-3 લીલા મરચાં
1 મોટી સાઈઝની ડુંગળી (બારીક સમારેલી)
અડધી ચમચી હળદર પાવડર
અડધી ચમચી કાળા મરીનો પાવડર
2 ચમચી ખાંડ
મસાલા માટે સરસવ અને જીરું
1 ચમચી વરિયાળી
મીઠો લીમડો
એક ચપટી હીંગ
1 ટેબલસ્પૂન તેલ
સ્વાદ મુજબ મીઠું
કોથમીર
અડધી ઝીણી સમારેલી ડુંગળી
વરિયાળી
જીરું મસાલો
લીંબુ
પોહા બનાવવાની રીત
પૌંઆને એક મોટી થાળીમાં કે ડીસમાં લઈ તેને સાફ કરીને પાણીથી 2-3 વાર ધોઈ લો. ત્યારબાદ થાળીમાંથી પૌંઆનું બધુ જ પાણી કાઢી લો અને તેને એક બાજુ ઢગલો કરીને રાખો. લગભગ 15-20 મિનિટ સુધી તેને ઓગળવા દો.
હવે એક તવામાં તેલ ગરમ કરો અને તેમાં સરસવ અને જીરું નાંખો. મીઠો લીમડો, વરિયાળી અને હિંગ ઉમેરો. પછી તેમાં લીલા મરચાં, ડુંગળી નાખો અને ગુલાબી થાય ત્યાં સુધી રહેવા દો. હવે તેમાં હળદર ઉમેરો. આ પછી પોહામાં કાળા મરી, મીઠું અને ખાંડ ઉમેરીને બરાબર મિક્ષ કરી લો અને તેને તવામાં નાખો.
એક પ્લેટ વડે ઢાંકીને પોહાને ધીમી આંચ પર 5-7 મિનિટ સુધી ચડવા દો. ત્યાર બાદ ગેસ બંધ કરી ઉપર લીલી કોથમીર છાંટવી. હવે એક પ્લેટમાં પોહાને સર્વ કરો અને ઉપરથી જીરાવાન, સેવ, સમારેલી ડુંગળી ઉમેરો અને લીંબુ નિચોવો ત્યારબાદ બરાબર હલાવી નાખો એટલે તમારા પોહા થઈ જશે તૈયાર અને સ્વાદિષ્ટ, મસાલેદાર ઈન્દોરી પોહાનો આનંદ લો.