VTV ANALYSIS / રાજનીતિમાં ગુજરાતી મહિલાઓ ઓછી ભાગ્યશાળી, 1962 બાદ જીતનો ગ્રાફ થઇ રહ્યો છે સતત ડાઉન

• રાજકારણમાં ગુજરાતી મહિલાઓ નસીબદાર નથી
• 1962માં 11 મહિલા ઉમેદવારોની થઈ હતી જીત
• અત્યાર સુધી 2307 MLA ચૂંટાયા જેમાંથી મહિલાઓ માત્ર 111 જ 

ગુજરાત વિધાનસભાની ચૂંટણી નજીક આવી ગઇ છે ત્યારે મહિલાઓને કેમ ભૂલાય. મહિલા સશક્તિકરણ કે જેના હજારો ઉદાહરણ ગુજરાતમાં જોવા મળશે પરંતુ રાજકારણમાં મહિલાઓની ભાગીદારીની બાબતમાં ગુજરાતની મહિલાઓ એટલી નસીબદાર નથી. 1960થી અત્યાર સુધી રાજ્યમાં માત્ર એક મહિલા મુખ્યમંત્રી આનંદીબેન પટેલ અને માત્ર એક જ વિધાનસભા અધ્યક્ષ ડો. નીમાબેન આચાર્ય બની શક્યા છે. વિધાનસભામાં મહિલા સભ્યોની સંખ્યા 10 ટકાથી પણ ઓછી રહી છે. અત્યાર સુધી યોજાયેલી 13 ચૂંટણીઓમાં 2307 ધારાસભ્યો ચૂંટાયા હતા, જેમાંથી માત્ર 111 જ મહિલાઓ હતી.

2014માં ગુજરાતની કમાન આનંદીબેન પટેલના હાથમાં સોંપાઇ
મહારાષ્ટ્રમાંથી અલગ થયા બાદ 1 મે, 1960ના રોજ પ્રથમ વખત ગુજરાત રાજ્ય અસ્તિત્વમાં આવ્યું હતું. દરમ્યાન ડૉ. જીવરાજ મહેતા પ્રથમ મુખ્યમંત્રી બન્યા અને કલ્યાણજી મહેતા વિધાનસભાના પ્રથમ અધ્યક્ષ બન્યા. લગભગ 54 વર્ષ બાદ મે 2014માં નરેન્દ્ર મોદીના વડાપ્રધાન બન્યા બાદ 22 મે 2014ના રોજ ગુજરાતની કમાન આનંદીબેન પટેલના હાથમાં આવી. ઉત્તર પ્રદેશના રાજ્યપાલ આનંદીબેન પટેલ 6 ઓગસ્ટ 2016 સુધી જ ગુજરાતના મુખ્યમંત્રીની ખુરશી પર રહ્યા અને બાદમાં પાટીદાર અનામત આંદોલનના કારણે તેઓએ પોતાના પદ પરથી રાજીનામું આપવું પડ્યું હતું. જોકે, અહીં નોંધનીય બાબત એ છે કે, આનંદીબેને પોતાના રાજીનામાની વાત ફેસબુક દ્વારા સાર્વજનિક કરી હતી.

2021માં ડૉ. નીમાબેન આચાર્ય બન્યા વિધાનસભાના અધ્યક્ષ
27 સપ્ટેમ્બર 2021ના રોજ ડૉ. નીમાબેન આચાર્ય રાજ્ય વિધાનસભાના પહેલાં મહિલા અધ્યક્ષ બન્યા હતા. ડૉ.નીમાબેન કોંગ્રેસ છોડીને 2007 પહેલા ભાજપમાં જોડાયા હતા. ડૉ નીમાબેન રાજ્યના પ્રથમ મહિલા વિધાનસભા અધ્યક્ષ બન્યા. 1960થી 2017 સુધીમાં રાજ્યમાં 13 વખત વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ થઈ હતી, જેમાં 2307 ધારાસભ્યો ચૂંટાયા છે, જેમાં પુરુષ ધારાસભ્યોની સંખ્યા 2196 છે, જ્યારે મહિલા ધારાસભ્યોની સંખ્યા માત્ર 111 છે. ગુજરાત વિધાનસભામાં મહિલા સભ્યોની સંખ્યા દર વખતે 10 ટકાથી ઓછી રહી, 1962માં વિધાનસભાની 154 બેઠકો માટે ચૂંટણી યોજાઈ હતી, જેમાં 11 મહિલાઓ ચૂંટાઈ હતી, ત્યારબાદ 1972ની ચૂંટણીમાં માત્ર 1 મહિલા જ વિધાનસભામાં પહોંચી હતી. વર્ષ 1985, 2007 અને 2012ની ચૂંટણીમાં સૌથી વધુ 16-16 મહિલાઓ ધારાસભ્ય તરીકે ચૂંટાઈને વિધાનસભામાં પહોંચી હતી.

નીમાબેન આચાર્ય વ્યવસાયે ડોક્ટર છે, કચ્છના અંજારમાં હોસ્પિટલ ચલાવવાની સાથે રાજકારણમાં આવ્યા હતા અને પ્રથમ વખત કોંગ્રેસમાંથી ધારાસભ્ય બન્યા હતા. તેઓ 2007 પહેલા ભાજપમાં જોડાયા હતા. તેઓ સરળ સ્વભાવ, સેવાભાવી અને મહિલાઓના ઉત્થાન માટે હંમેશા આગળ રહે છે. 

1992માં પ્રથમ વખત થઈ હતી ચૂંટણી 
ગુજરાતની સ્થાપના બાદ 1962માં પ્રથમ ચૂંટણીમાં 19 મહિલાઓ ચૂંટણીના મેદાનમાં ઉતરી હતી અને 11 જીતી હતી. આ ચૂંટણી પછી મહિલાઓની જીતની આ સંખ્યા સતત ઘટતી રહી. 1975માં 14 મહિલાઓએ ચૂંટણી લડી, પરંતુ 4 મહિલાઓને જ સફળતા મળી. 1980માં 24 મહિલાઓ ચૂંટણી લડી હતી, તેમાંથી 5 મહિલાઓનો વિજય થયો હતો. 1990માં 53માંથી 4 મહિલાઓનો વિજય થયો હતો. જ્યારે 1995માં 94માંથી માત્ર 2 મહિલા ઉમેદવારોનો વિજય થયો હતો.  2002માં 37 મહિલાઓ ચૂંટણીના મેદાનમાં ઉતરી હતી, 34માંથી 12 મહિલાઓ જીતી હતી. 2007 અને 2012ની ચૂંટણીમાં 16-16 મહિલાઓ જીતી હતી. 2017ની ચૂંટણીમાં 120 મહિલાઓ મેદાનમાં હતી જેમાંથી માત્ર 13 મહિલાઓને જ સફળતા મળી શકી હતી. 

આનંદીબેન પટેલ 
ગુજરાતના પ્રથમ મહિલા મુખ્યમંત્રી. 22મે 2014થી 6 ઓગસ્ટ 2016 સુધી આ પદ પર રહ્યા. પાટીદાર અનામત આંદોલનના કારણે તેમને સીએમની ખુરશી છોડવી પડી હતી. શાળાના શિક્ષિકા તરીકે કારકિર્દીની શરૂઆત કરીને મુખ્યમંત્રીની ખુરશી સુધી પહોંચેલા આનંદીબેનની ઓળખ કડક અને શિસ્તબદ્ધ પ્રેમાળ નેતા તરીકે થાય છે. આનંદીબેનની નિર્ણય શક્તિ અદ્દભુત હતી. તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન ગુજરાતમાં મોટી સંખ્યામાં સહકારી મહિલા સંગઠનોને સંગઠિત અને મજબૂત કર્યા હતા.

ડૉ. અમીબેન યાજ્ઞિક
2022ની ચૂંટણીમાં સૌથી વધુ ચર્ચિત મહિલા ચહેરો, તેઓ ભાજપની સૌથી મજબૂત બેઠક ઘાટલોડિયાથી મુખ્યમંત્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલ સામે મેદાનમાં ઉતર્યા છે. તેઓ હાઈકાર્ટમાં વકીલ છે અને  મહિલા સશક્તિકરણના કાર્ય સાથે જોડાયેલા છે.