ગુજરાત બજેટ 2023-24 / કંઇક આવો છે ગુજરાત બજેટનો ઇતિહાસ: નવા નાણાકીય વર્ષ સિવાય રજૂ થયું હતું પ્રથમ બજેટ, જાણો સૌથી વધુ વખત કોણે રજૂ કર્યું

• આજે ગુજરાતનું નાણાકીય વર્ષ 2023-24 માટે બજેટ રજૂ
• ગુજરાતનું સૌથી પહેલું બજેટ ઓગસ્ટ વર્ષ 1960માં રજૂ
• વજુભાઈ વાળાએ રાજ્યમાં 18 વખત બજેટ રજૂ કર્યું હતું

કેટલા નાણા ક્યાં વપરાશે અને કંઇ રીતે તેની જોગવાઇ થતી હોય છે...સૌ પ્રથમ વખત ગુજરાત રાજ્ય બન્યું ત્યારે ખુદ મુખ્યમંત્રીએ રજુ કર્યુ હતું બજેટ. ગુજરાતમાં બજેટ રજૂ કરવાનો ઈતિહાસ પણ રસપ્રદ છે. મહારાષ્ટ્રમાંથી ગુજરાત છૂટ્ટું પડ્યા બાદ અસ્તિત્વમાં આવેલા ગુજરાતના પ્રથમ મુખ્યપ્રધાન જીવરાજ મહેતાએ રાજ્યનું બજેટ રજૂ કર્યુ હતું. જોકે તે સમયે બજેટનું કદ માત્ર 115 કરોડ રૂપિયા હતું. ડૉ જીવરાજ મહેતા તે વખતે મુખ્યપ્રધાન પણ હતા અને નાણાંપ્રધાનનો હવાલો પણ તેમની પાસે જ હતો. તારીખ 22 ઓગસ્ટ 1960ના રોજ કામચલાઉ વિધાનસભા અમદાવાદ ખાતેથી પ્રથમ બજેટ રજૂ કરાયુ હતુ.

કુલ 115 કરોડ રૂપિયાનું હતું બજેટ
આમ તો નાણાંકિય વર્ષ માર્ચ એપ્રિલમાં શરૂ થતું હોય છે પરંતુ ગુજરાતનું પ્રથમ બજેટ 22 ઓગસ્ટ 1960ના રોજ રજૂ થયુ હતુ. જેનું કારણ એ હતુ કે 1 મે ના રોજ ગુજરાત અલગ રાજ્ય તરીકે અસ્તિત્વમાં આવ્યું હતુ. જેના કારણે સ્વતંત્ર ગુજરાતનું પ્રથમ બજેટ ઓગસ્ટ માસમાં રજૂ કરાયુ હતુ. ગુજરાતનું પ્રથમ બજેટ કુલ રૂપિયા 115 કરોડનું હતું જેમાં મહેસુલી આવક 54 કરોડ 25 લાખ હતી અને ખર્ચા 58 કરોડ 12 લાખ હતો. આમ બજેટમાં ખાદ્ય રૂપિયા 3 કરોડ 87 લાખ હતી. અગાઉના સમયમાં પાઈએ પાઈનો હિસાબ બજેટમાં હતો.

મોદી શાસનમાં 11મું અંદાજપત્ર રજૂ થયું હતું
ત્યારબાદ બજેટ ઉત્તરોત્તર અનેક ગણું વધતું ગયું. સતત મુખ્યપ્રધાન રહેવાનો વિક્રમ ધરાવતા મુખ્યપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના શાસનમાં પૂર્વ નાણાંપ્રધાન તરીકે વજુભાઈ વાળાએ સતત 18મી વખત રાજ્યનું બજેટ રજૂ કર્યુ. તો વળી વજુભાઈ વાળાએ મોદી શાસનમાં 11મું અંદાજપત્ર રજૂ કરીને અનોખો વિક્રમ પણ રચ્યો હતો.

વજુભાઈ વાળાનો 18 વખત બજેટ રજૂ કરવાનો રેકોર્ડ
ભાજપના દિગ્ગજ નેતા અને પૂર્વ નાણાં મંત્રી વજુભાઇ વાળાનો 18 વખત બજેટ રજૂ કરવાનો રેકોર્ડ છે. તે ગુજરાતમાં સૌથી વધારે વખત બજેટ રજૂ કરનાર નાણામંત્રી છે. તેઓ કેશુભાઈ પટેલના મુખ્યમંત્રીના કાર્યકાળમાં 1998થી લઈ 2001 સુધી અને ત્યાર બાદ વર્ષ 2002થી નરેન્દ્ર મોદીના મુખ્યમંત્રીના કાર્યકાળ દરમિયાન 18 વખત બજેટ રજૂ કર્યું છે.

ભારતનું પ્રથમ બજેટ જેમ્સ વિલસને બનાવ્યું હતું
ભારતમાં પહેલું બજેટ લાવવાનો અને રજૂ કરવાનો શ્રેય જેમ્સ વિલસન નામના અંગ્રેજ અધિકારીને જાય છે. તેણે 18 ફેબુ્આરી 1860માં વાઇસરોયની પરિષદમાં પહેલીવાર બજેટ રજૂ કર્યું હતું. જેમ્સને વાઇસરોયની કારોબારીમાં આર્થિક બાબતોના જાણકાર મેમ્બર તરીકે પસંદ કરવામાં આવ્યો હતો. આથી જેમ્સ વિલ્સનને ભારતીય બજેટનો સ્થાપક માનવામાં આવે છે. 1860 પછી દર વર્ષે દેશની આર્થિક પરીસ્થિતિનો ચિતાર રજૂ કરતું બજેટ વાઇસરોયની પરીષદમાં મંજુરી માટે જતું હતું.