વરદાનરૂપ આલ્કોહોલ / ખેડૂતોનું ભેજું જબરું દોડ્યું ! ખેતરમાં છાંટી રહ્યાં દેશી અને અંગ્રેજી દારુ, ઘણા લાભ મળતાં હોવાનો દાવો

• મધ્યપ્રદેશમાં ખેડુતો માટે દારૂ વરદાનરૂપ
• પાકમાં દવાને બદલે છાંટવામાં આવે છે દારૂ
• જંતુનાશક દવાઓ કરતા દારૂ સસ્તો વિકલ્પ

દારૂ ભલે સ્વાસ્થ્ય માટે સારો ન હોય પરંતુ મધ્યપ્રદેશના નર્મદાપુરમ જિલ્લાના ખેડૂતો તેને મગ માટે વરદાન માને છે. મગ ઉપરાંત કેટલાક ખેડૂતો તેમના પાક પર હળદર અને દૂધનો ઉપયોગ પણ કરી રહ્યા છે. તેઓ કહે છે કે જંતુનાશકોના છંટકાવથી નુકસાન થાય છે, જો કે કૃષિ વૈજ્ઞાનિકોનો અભિપ્રાય અલગ છે. નર્મદાપુરમના ખેડૂતો માને છે કે દારૂ છાંટવાથી મગની શીંગો ખરાબ થઈ જાય છે એટલે કે તે ખૂબ જ ભરાઈ જાય છે. ઘણા ખેડૂતો 11 લીટર અને 16 લીટરના સ્પ્રે મશીનથી 100 મીલી સુધી દેશી અને અંગ્રેજી દારૂ ભેળવીને છંટકાવ કરે છે. નર્મદાપુરમ જિલ્લાના નયાખેડા ગામના એક ખેડૂત પાસે 5 એકર જમીન છે. મોટે ભાગે મગ, ઘઉં અને ક્યારેક ડાંગરનો પાક કરે છે. ખેડુત કહે છે કે મગમાં જંતુનાશક છંટકાવનો ખર્ચ પ્રતિ એકર 100-150 રૂપિયા આવે છે, જ્યારે દેશી દારૂનો 10-12 રૂપિયા થાય છે. પ્રતિ એકર કામ થાય છે. ઈયળો માટે થોડી જંતુનાશક દવાનો છંટકાવ કરવો પડે છે. પાક વાવ્યાના 40 દિવસે છંટકાવ કરવામાં આવે છે. તેણે કહ્યું કે તે સારો પાક આપે છે.

દેશી દારૂનો છંટકાવ 

ઘણા ખેડૂતો દેશી દારૂનો છંટકાવ પણ કરી રહ્યા છે, મહુઆ દારૂ પાણીમાં ભેળવવામાં આવે છે. બિચુઆના રહેવાસીના જણાવ્યા અનુસાર જંતુનાશકોની કિંમત વધુ હોવાથી પાકને બચાવવા માટે દારૂનો ઉપયોગ શરૂ કરવામાં આવ્યો છે. જેના કારણે પાકને જંતુઓથી બચી રહ્યો છે અને ઉપજ પણ વધી રહી છે. ઘાસીરામ કહે છે કે જંતુનાશક સાથે દેશી દારૂ ભેળવવો ફાયદાકારક છે. જેના કારણે ફૂલ અને શીંગો સારા આવે છે અને રોગો પણ ઓછા થાય છે. તેમણે કહ્યું કે દારૂ 80-90 રૂપિયામાં આવે છે. જ્યારે 1500 રૂપિયામાં પણ જંતુનાશક દવા યોગ્ય રીતે કામ કરી રહી નથી. 

જંતુનાશક દવા કરતા દારૂ પડે છે સસ્તો 

મગના પાક માટે કોરોજેન, અમીડા, એસિડા, થિયો, કિસમિસ જેવી જંતુનાશક દવાઓ 150 મિલી માટે 1200 થી 1800 રૂપિયામાં બજારમાં ઉપલબ્ધ છે, જ્યારે દેશી દારૂ 80 રૂપિયામાં અને અંગ્રેજી શરાબ 200 રૂપિયામાં 180 મિલીમાં ઉપલબ્ધ છે. ઉપજ વધારવા માટે વપરાતી 'મોનો' એક એકર માટે લગભગ 360 રૂપિયામાં આવે છે.

સજીવ ખેતી માટે કોઈ સુવિધા નથી

જમુનિયા રણધીર ગામમાં 30 એકરમાં ખેતી કરતા ખેડૂત કહે છે, ઉત્પાદન વધારવા માટે મગમાં દવા નાખવામાં આવે છે, પરંતુ દારુનો છંટકાવ એક ચતુર્થાંશ કરતાં પણ ઓછો ખર્ચ થાય છે. એકર દીઠ 500 મિલી આલ્કોહોલનો ઉપયોગ થાય છે, અંદાજે 100 મિલી આલ્કોહોલ 15 લિટર પાણીમાં ભેળવવામાં આવે છે. ખેડુતે કહ્યું કે આ વિસ્તારમાં ઓર્ગેનિક ખેતીને ઘણું પ્રોત્સાહન આપવામાં આવી રહ્યું છે, પરંતુ તેમાં પૂરતી સુવિધાઓ નથી. તેમણે કહ્યું કે માતા ગાય વિના જૈવિક ખેતી શક્ય નથી. આલ્કોહોલ સાથે ખેતી એ એક વિકલ્પ છે. દારૂ સસ્તો છે, મગમાં જે કેમિકલ નાખવામાં આવે છે તે દારૂમાં ભેળવવામાં આવશે. તે 100 થી 125 રૂપિયામાં મળે છે અને તેને એક એકરમાં છાંટવામાં આવે છે.

ખેડૂતો માટે દારૂનો સસ્તો વિકલ્પ

મગના પાકમાં પોડ બીટલ, ગ્રીન હોપર, એફિડ અને બ્લેન્કેટ જંતુઓનો ભય રહે છે. તેમને મારવા માટે લગભગ 800-1000 લિટર દવાઓનો ઉપયોગ થાય છે. આવી સ્થિતિમાં ખેડૂતો માટે દારૂ એક સસ્તો વિકલ્પ છે.

કૃષિ વૈજ્ઞાનિકોના મત અલગ છે

જો કે કૃષિ વૈજ્ઞાનિકોનો અભિપ્રાય અલગ છે. તેઓ કહે છે કે આલ્કોહોલ જંતુઓ માટે તણાવનું કારણ બની શકે છે તે સાબિત કરવા માટે કોઈ વૈજ્ઞાનિક સંશોધન નથી. આ સારવાર નથી.

મગના પાકની વધુ વાવણી

વર્ષ 2023માં રાજ્યમાં લગભગ 10 લાખ 79 હજાર હેક્ટરમાં મગ ઉગાડવાનો લક્ષ્યાંક છે. ગયા વર્ષે મગના પાકનું વાવેતર 9.29 લાખ હેક્ટરમાં થયું હતું, જેમાં અંદાજિત ઉત્પાદન 15 લાખ મેટ્રિક ટન હતું. મધ્યપ્રદેશને 2022-23માં મગની ખરીદી માટે 2 લાખ 75 હજાર 645 મેટ્રિક ટનનો લક્ષ્યાંક મળ્યો હતો, જ્યારે રાજ્ય સરકારે 3.5 લાખ મેટ્રિક ટન મગની ખરીદી કરી હતી. ફાયદો જોઈ ખેડૂતોએ આ વખતે વધુ વિસ્તારમાં મગના પાકનું વાવેતર કર્યું છે. આવી સ્થિતિમાં ખેડૂતોનું માનવું છે કે મગના ઉત્પાદન માટે દવા કરતાં દારૂ વધુ સારો છે.