મોટો નિર્ણય / લગ્ન વખતે દીકરીને દહેજ આપી દીધું હોય પછી પરિવારની મિલકતમાં તેનો ભાગ ખરો? હાઈકોર્ટનો મોટો ચુકાદો

• બોમ્બે હાઈકોર્ટનો મહત્વપૂર્ણ ચુકાદો
• દીકરીને આપ્યો પરિવારની સંપત્તિમાં હક
• લગ્ન સમયે દહેજ આપ્યું હોય તો પણ દીકરીનો સંપત્તિમાં હક 

પારિવારિક સંપત્તિઓમાં પુત્રીઓના હકને લઈને બોમ્બે હાઈકોર્ટે એક મહત્વનો ચુકાદો જાહેર કર્યો છે. કોર્ટે સ્પસ્ટ કહ્યું કે લગ્ન સમયે દહેજ આપી દેવાથી પુત્રી કંઈ પારિવારિક સંપત્તિમાંથી બેદખલ થઈ શકતી નથી. લગ્ન સમયે ભલેને તેને દહેજ મળ્યું હોય તો પણ તે પરિવારની સંપત્તિમાં હક ધરાવે છે. જો ઘરની દીકરીને લગ્ન સમયે દહેજ આપવામાં આવ્યું હોય તો પણ તે પારિવારિક સંપત્તિ પર અધિકાર તેનો અધિકાર રહેલો છે તેવું બોમ્બે હાઈકોર્ટે તેના એક ચુકાદામાં ટાંક્યું છે. અપીલકર્તાએ કોર્ટને કહ્યું હતું કે ચાર ભાઈઓ અને માતા દ્વારા તેમને સંપત્તિનો કોઈ હિસ્સો આપવામાં આવ્યો નથી.

બહેનની સંપત્તિમાં ભાગ ન આપનાર ભાઈઓને ફટકાર લગાવી હાઈકોર્ટે 
ચારેય ભાઈઓ અને માતાએ એવી દલીલ કરી હતી કે લગ્ન સમયે ચારેય પુત્રીઓને થોડું દહેજ આપવામાં આવ્યું હતું અને તેઓ પારિવારિક સંપત્તિ પર અધિકાર મેળવી શકતા નથી. આ દલીલને જસ્ટિસ મહેસ સોનકે સંપૂર્ણપણે ફગાવી દીધી હતી. તેમણે કહ્યું કે જો એવું માની લેવામાં આવે કે પુત્રીઓને થોડું દહેજ આપવામાં આવ્યું હતું, તો પણ તેનો અર્થ એ નથી કે કુટુંબની સંપત્તિમાં પુત્રીઓનો કોઈ અધિકાર રહેશે નહીં. પિતાના મૃત્યુ પછી, ભાઈઓ દ્વારા જે રીતે દીકરીઓના અધિકારોને નાબૂદ કરવામાં આવ્યા છે તે રીતે નાબૂદ કરી શકાતા નથી. ખાસ વાત એ છે કે ચાર દીકરીઓને પૂરતું દહેજ આપવામાં આવ્યું છે કે નહીં તે કોર્ટમાં સ્પષ્ટ થઈ શક્યું નથી.

સંપત્તિ પર બહેનનો કોઈ અધિકાર નથી તેવી દલીલ કોર્ટે ફગાવી 

અરજદારે તેમના પરિવારની સંપત્તિમાં ભાઈઓ અને માતા વતી થર્ડ પાર્ટી રાઇટ્સ બનાવવા સામે કોર્ટ પાસે આદેશ માંગ્યો હતો. મહિલાએ કહ્યું કે તેની માતા અને અન્ય બહેનો 1990માં ટ્રાન્સફર ડીડ પર ભાઈઓની તરફેણમાં સંમત થયા હતા. આ ટ્રાન્સફર ડીડના આધારે પરિવારની દુકાન અને મકાન બે ભાઈઓની તરફેણમાં પહોંચ્યા હતા. અરજદારે કોર્ટને જણાવ્યું હતું કે તેમને આ વિશે 1994 માં જાણ થઈ હતી અને બાદમાં સિવિલ કોર્ટમાં કાર્યવાહી શરૂ થઈ હતી. સાથે જ ભાઈઓનું કહેવું છે કે સંપત્તિ પર બહેનનો કોઈ અધિકાર નથી. આ માટે તે પોતાની બહેનોએ જ્યાં પોતાનો હક છોડી દીધો હતો તેવી મિલકતો અંગેના મૌખિક દાવાઓનો હવાલો આપી રહ્યો છે. ભાઈઓ વતી એવી દલીલ પણ કરવામાં આવી હતી કે લિમિટેશન એક્ટ હેઠળની હાલની કાર્યવાહી બંધ કરવામાં આવી છે. કારણ કે આ કાયદામાં ડીડ પૂર્ણ થયા બાદ ત્રણ મહિનાની અંદર દાવો માંડવો પડે છે.
ભાઈઓએ દલીલ કરી છે કે ટ્રાન્સફર ડીડ 1990 માં થઈ હતી અને દાવો 1994 માં દાખલ કરવામાં આવ્યો હતો. જસ્ટીસ સુનકે કહ્યું કે અપીલકર્તાએ પહેલેથી જ કહ્યું છે કે તેમણે ડીડ વિશે જાણ થયાના છ અઠવાડિયાની અંદર દાવો દાખલ કર્યો હતો. તેમણે એમ પણ કહ્યું હતું કે ભાઈઓ પણ તે સાબિત કરવામાં નિષ્ફળ ગયા કે મહિલાને 1990 માં આ કૃત્ય વિશે જાણ થઈ હતી. હાલ કોર્ટે ટ્રાન્સફર ડીડ રદ કરી અપીલકર્તાની તરફેણમાં આદેશો જારી કર્યા છે.